تاثیر اسباب بازی های آموزشی بر میزان یادگیری مفاهیم پیش از عدد ریاضی در کودکان پیش از دبستان شهر تبریز در سال 86-1385.

نشریه علمی آموزش و ارزشیابی (فصلنامه)

مقاله 8، دوره 1، شماره 2، شهریور 1387، صفحه 201-222   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

فرخنده مفیدی¹؛ زینب تیموری²

¹استاد دانشگاه علامه طباطبایی تهران

²مدرس دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز

چکیده

      هدف از این پژوهش بررسی تأثیر اسباب بازی های آموزشی در یادگیری مفاهیم پیش از عدد ریاضی شامل مفاهیم: بیشتر ،کمتر – پهن، باریک – کوتاه، دراز – دور، نزدیک – چاق، لاغر- کوتاه، بلند – سبک، سنگین – بزرگ،کوچک در کودکان پیش از دبستان شهر تبریز، در سال 87- 86  می باشد.برای این منظور با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای به انتخاب نمونه آماری با حجم 30 نفر دانش آموز پیش دبستانی پرداخته شد.جهت جمع آوری اطلاعات از ابزار محقق ساخته استفاده شد که روایی صوری آن توسط گروه متخصصین ( استاد راهنما و استاد مشاور و 7 نفر از مربیان و مدیران متخصص و با تجربه پیش دبستانی) مورد تأیید قرار گرفت و پایایی آزمون نیز با استفاده از روش باز آزمایی %94 به دست آمد، آزمون شامل 48 سوال برای 8  مفهوم فوق بود، به طوری که برای هر مفهوم متضاد، شش آزمون در نظر گرفته شد و با استفاده از این آزمون ها یک پیش آزمون و پس از آموزش، با اسباب بازی های آموزشی، پس آزمون به عمل آمد.جهت آموزش، از وسایل ساخته شده توسط شرکت سرگرمی های علمی برای آموزش مفاهیم پیش از عدد ریاضی استفاده شد که شامل : استوانه های اندازه گیری، هرم حلقه ها، مجموعه اشکال طبقه بندی، مهره های رج شوند، ترازو، مکعب های ساختمان سازی می باشند. در این پژوهش سوال اصلی پژوهشگر این بود که، آیا اسباب بازی های آموزشی در یادگیری مفاهیم پیش از عدد ریاضی تاثیر دارند؟ نتایج پژوهش پس از مقایسه به وسیله آزمون t وابسته از پیش آزمون و پس آزمون نشان داد که، تفاوت معنا داری بین یادگیری این مفاهیم در پیش آزمون و پس آزمون وجود دارد و وضعیت یادگیری دانش آموزانی که با اسباب بازی ها آموزش دیده اند بهتر شده است.

کلیدواژه‌ها

اسباب بازی های آموزشی؛ مفاهیم پیش از عدد ریاضی شامل: بیشتر ـ کمتر؛ پهن ـ باریک؛ کوتاه ـ دراز؛ دور ـ نزدیک

اصل مقاله

 

  

   

   

«علوم تربیتی»

   

سال اول،  شماره دوم،  تابستان 1387

   

صص201-222

   

   

 

 

 

 

 

 

 

                

 

 

تاثیر اسباب بازی های آموزشی بر میزان یادگیری مفاهیم پیش از عدد ریاضی در کودکان پیش از دبستان شهر تبریز در سال 86-1385.

دکتر فرخنده مفیدی[1]

زینب تیموری[2]

 

 

چکیده:

      هدف از این پژوهش بررسی تأثیر اسباب بازی های آموزشی در یادگیری مفاهیم پیش از عدد ریاضی شامل مفاهیم: بیشتر ،کمتر – پهن، باریک – کوتاه، دراز – دور، نزدیک – چاق، لاغر- کوتاه، بلند – سبک، سنگین – بزرگ،کوچک در کودکان پیش از دبستان شهر تبریز، در سال 87- 86  می باشد.برای این منظور با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای به انتخاب نمونه آماری با حجم 30 نفر دانش آموز پیش دبستانی پرداخته شد.جهت جمع آوری اطلاعات از ابزار محقق ساخته استفاده شد که روایی صوری آن توسط گروه متخصصین ( استاد راهنما و استاد مشاور و 7 نفر از مربیان و مدیران متخصص و با تجربه پیش دبستانی) مورد تأیید قرار گرفت و پایایی آزمون نیز با استفاده از روش باز آزمایی %94 به دست آمد، آزمون شامل 48 سوال برای 8  مفهوم فوق بود، به طوری که برای هر مفهوم متضاد، شش آزمون در نظر گرفته شد و با استفاده از این آزمون ها یک پیش آزمون و پس از آموزش، با اسباب بازی های آموزشی، پس آزمون به عمل آمد.جهت آموزش، از وسایل ساخته شده توسط شرکت سرگرمی های علمی برای آموزش مفاهیم پیش از عدد ریاضی استفاده شد که شامل : استوانه های اندازه گیری، هرم حلقه ها، مجموعه اشکال طبقه بندی، مهره های رج شوند، ترازو، مکعب های ساختمان سازی می باشند. در این پژوهش سوال اصلی پژوهشگر این بود که، آیا اسباب بازی های آموزشی در یادگیری مفاهیم پیش از عدد ریاضی تاثیر دارند؟ نتایج پژوهش پس از مقایسه به وسیله آزمون t وابسته از پیش آزمون و پس آزمون نشان داد که، تفاوت معنا داری بین یادگیری این مفاهیم در پیش آزمون و پس آزمون وجود دارد و وضعیت یادگیری دانش آموزانی که با اسباب بازی ها آموزش دیده اند بهتر شده است.

کلید واژه ها:اسباب بازی های آموزشی، مفاهیم پیش از عدد ریاضی شامل: بیشتر ـ کمتر، پهن ـ باریک، کوتاه ـ دراز، دور ـ نزدیک

 

 

 

 

 

 

 مقدمه:

     بازی بالاترین مرحله رشد کودک و به عبارت بهتر بالاترین رشد انسان در این دوره از زندگیش می باشد، زیرا بازی انعکاسی از فعالیت های درونی و نمایشی از خود کاری و یا خود فعالی فرد است. بازی پاکترین، صادقانه ترین فعالیت فرد در این مرحله و نیز نمونه ای از زندگی و طبیعت نهانی و  درونی انسان در کل می باشد. به همین جهت بازی، خوشی، آزادی، رضایت، استراحت درونی و برونی و صلح و صفا با دنیای خارج را برای کودک به ارمغان می آورد. (مفیدی، 1383،ص100).

      با توجه به موارد فوق می توان به اهمیت این مساله پی برد که، بازی وسیله ای است قوی برای مشاوران، معلمان و والدین که می توانند از آن در تربیت کودکان استفاده نمایند و آن را طوری سازمان دهند تا در رشد فرایندهای یادگیری نیز موثر واقع شود.

     در این میان یکی از فرایندهای اساسی یادگیری ریاضیات است که جزءعلوم ذهنی محسوب می شود و به مقدار زیاد با علائم مختلف درارتباط می باشد، علائمی که به وسیله ی انسان به وجود آمده تا برای کشف، درک، ثبت ترکیب های مختلف، الگوهای مختلف و رابطه هایی که در جهان ما وجود دارد، بکار روند. دنیایی که به نظر می رسد از آنچه که کودک در آن زندگی می کند و پرورش می یابد، بسیار دور باشد(مقدم1382ص4).

     بنابراین روش آموزش و پرورش در دوره ی پیش از دبستان به طور قطعی روش بازی است، یعنی باید بر اساس بازی و فعالیت استوار باشد و موقعیت های بازی، تجربه هایی را برای کودک به شکل عینی فراهم  می آورد به طوری که به شرکت کننده ای فعال و نه دریافت کننده ای غیر فعال در روند کلی یادگیری مبدل می شود.

    زیراروش بازی اساساً کودک – محور و تقویت کننده نیازهای فردی، تواناییها و علایق اوست. بازی، طبیعت دوم کودک است و راهی طبیعی برای بیان عقاید و احساسات و نیز وسیله ای برای پژوهش و شناخت دنیای پیرامون کودکان محسوب  می شود. بازی رشد فرایندی های یادگیری همچون مشاهده، تجربه‌آموزی، حل مسأله و خلاقیت را در کودکان تقویت می کند.

     همانطور که جسم کودک از بدو تولد، به غذا و ویتامین های گوناگون و مفید نیاز دارد و بدان وسیله رشد و نمو می کند، روح و روان آنان نیز نیازمند تغذیه است، بازی و اسباب بازی برای کودکان نوعی غذای روحی و روانی است و یکی از نیازهای مهم کودک به شمار می آید، اسباب بازی ابزار کودکان برای بازی و جزء جدایی ناپذیر زندگی آنان است. ( مجیب، 1379، ص 131).

     از طرف دیگر بازی تمایل طبیعی کودک می باشد و اساسی ترین پایه برای رشد کودک محسوب می شود. بنابراین بازی وسیله ای برای ارائه ی پیام های آموزشی و تربیتی در دوره ی پیش از دبستان است. قسمتی از برنامه های روزانه ی کودکان در دوره پیش از دبستان باید به روشی سپری شود که کودکان در بازی های آزاد شرکت کنند و بقیه ی ساعات را نیز در فعالیت های سازمان یافته و هدایت شده سپری کنند( مفیدی،1384،ص10).

     در این میان موضوعی که به نظر می رسد عمده ترین مشکل در جریان آموزش رسمی مفاهیم ریاضی باشد این است که موضوعات ریاضی مباحثی خشک و منطقی هستند و به همین علت کودکان برای یادگیری این مفاهیم تمایل زیادی ازخودنشان نمی دهند.

بنابراین این تحقیق به ضرورت های زیر صورت می گیرد:

    1.اهمیّت پرورش قدرت یادگیری در دوران کودکی و نقش سرگرمی ها و اسباب بازی های آموزشی.

    2.آشکار کردن این مطلب که اسباب بازی ها بعنوان وسیله ی مناسب برای یادگیری کودکان در برخی مفاهیم خسته کننده و خشک مثل ریاضی می باشد.

    3.اهمیت بهره گیری هر چه بیشتر از اسباب بازی و بازی در آموزش و پرورش کودکان پیش دبستانی.

    4.ضرورت فعال بودن کودک در جریان آموزش و یادگیری.

    5.نمایان کردن اهمیّت وسایل بازی در پرورش هوش و خلاقیّت کودکان.

    6.ضرورت استفاده ی صحیح از اسباب بازی ها و هدایت صحیح کودکان در استفاده از آنها بعنوان وسیله ی یادگیری در ضمن بازی.

     با توجه به ضرورت های فوق، پژوهش خلیلی مهدیرجی(1384)، بر اساس نتایج تحقیق خود که در بین مناطق 19 گانه شهر تهران صورت گرفته چنین بیان می کند که، میزان آموزش مفاهیم ریاضی در دوره ی پیش از دبستان به ترتیب عبارتند از:  مفهوم جهت، شمارش، بزرگ و کوچک، کوتاه و بلند، سبک و سنگین، پر و خالی، اختلاف و شباهت، اشکال هندسی، دسته بندی ترتیب اشیاء، خارج و داخل، ابقاء و تناظر یک به یک و همچنین روشهایی که بیشترین موارد استفاده را در آموزش مفاهیم ریاضی داشته اند به ترتیب اولویت عبارتند از روشهای تجربه و مشاهده ی عینی، تلفیقی و بازی ها و پرسش و پاسخ و نیزتحقیق آناکیروا از دانشگاه آلبرتا و آمبیکا بارگاوا از دانشگاه الکند در سال 2002 بر روی گروه پیش دبستان نشان داد که معلّم با استفاده از وسایل بازی معمولی می تواند باعث ایجاد تجارب یادگیری در کودکان و در نتیجه موجب هدایت یادگیری ریاضیات در کودکان پیش دبستانی گردد. همچنین در کتاب برنامه آموزش و پرورش پیش از دبستان ( مفیدی، 1384، ص 10 ) چنین آمده است که :

     فردریک فروبل ( 1782- 1852).بنیانگذارکودکستان به شدت براین عقیده بود که مرحله ی پیش از دبستان، گامی اساسی در پلکان تجربه تربیتی است. پاره ای از دیدگاههای مهم او که در محتوا وروش شناسی برنامه های مزبور تأ ثیر بسزایی داشته اند، به قرار زیر می باشند:

     ــ آموزش وپرورش با هدف شکوفا کردن رشد طبیعی کودکان صورت می گیرد،بنابراین برنامه درسی دریک مرحله اولیه کودکی باید ازنظررویکرد،کودک محور بوده، برپایه طبیعت وعلایق کودکان استوار باشد.

     ــ هر کودک فردیت خاص خود رادارا است که باید مورد احترام قرار گیرد. باوجود این، برنامه ها باید به صورتی نظام دار و سازمان یافته طراحی شوند تا پیشرفت گام به گام کودک را تضمین کنند.

     ــ هر یک از برنامه های مذکور باید تعادل بین آزادی و ساختار را حفظ کند، یعنی این نوع برنامه ها باید تعادلی بین فرصت های آزاد کودکان برای اینکه خودشان باشند و به روشی مستقل رشد کنند و برنامه ای سازمان یافته که متضمن یادگیری وکسب مهارت های ضروری  دانش وارزشهاست به طریق سازمان یافته ونظامدار، برقرار کنند.

سئوال های پژوهش:

    1.آیا اسباب بازی های آموزشی بر یادگیری مفهوم اندازه (بزرگ و کوچک) در کودکان پیش از دبستان تأثیر دارد؟

    2.آیا اسباب بازی های آموزشی بر یادگیری مفهوم طول (دراز و کوتاه) در کودکان پیش از دبستان تأثیر دارد؟

    3.آیا اسباب بازی های آموزشی بر یادگیری مفهوم وزن( سبک و سنگین ) در کودکان پیش از دبستان تأثیر دارد؟

    4.آیا اسباب بازی های آموزشی بر یادگیری مفهوم ارتفاع ( بلند و کوتاه ) در کودکان پیش از دبستان تأثیر دارد؟

    5.آیا اسباب بازی های آموزشی بر یادگیری مفهوم ضخامت (کلفت و نازک) در کودکان پیش از دبستان تأثیر دارد؟

    6.آیا اسباب بازی های آموزشی بر یادگیری مفهوم مقدار( بیشتر و کمتر) در کودکان پیش از دبستان تأثیر دارد؟

    7.آیا اسباب بازی های آموزشی بر یادگیری مفهوم فاصله (دور و نزدیک) در کودکان پیش از دبستان تأثیر دارد؟

     8.آیا اسباب بازی های آموزشی بر یادگیری مفهوم قطر(پهن و باریک) در کودکان‌پیش از دبستان تأثیر دارد؟

روش شناسی پژوهش:

     در این پژوهش از روش نیمه تجربی ( پیش آزمون – پس آزمون ) استفاده شده است ،جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه دانش آموزان مقطع پیش از دبستان شهر تبریز به تعداد 10696 نفر می باشد. نمونه آماری این تحقیق شامل 30 نفر از دانش آموزان مقطع پیش دبستانی می باشد که با روش نمونه گیری تصادفی ساده از بین مناطق 2 و 5 شهر تبریز انتخاب شده است. برای گرد آوری اطلاعات از اسباب بازیهای ساخته شده توسط شرکت سرگرمی های آموزشی و آزمون محقق ساخته استفاده شد تا تأثیر اسباب بازیها را  در یادگیری مفاهیم پیش از عدد در دوره ی پیش از دبستان مشخص کند بطوری که در ابتدا با استفاده از آزمون محقق ساخته ، پیش آزمون و در نهایت پس آزمون گرفته شد.

    1. پیش آزمون:قبل از شروع از آزمودنی ها یک پیش آزمون با استفاده از آزمون محقق ساخته که شامل تصاویری در رابطه با مفاهیم ریاضی پیش از عدد (طول و عرض، کوچک و بزرگ،کلفت و نازک و...) به عمل آمد، که کودک باید تصویر صحیح را رنگ می کرد.

    2. آموزش به وسیلة اسباب بازی های آموزشی :

مفاهیم پیش از عدد در مدّت 2 ماه و هر هفته دو مفهوم متضاد، در شیفت صبح آموزش داده شد.

    3. پس آزمون :بعد از آموزش هایی که به کودکان در رابطه با مفاهیم ریاضی پیش از عدد، توسط اسباب بازی های آموزشی داده شد، همان آزمون یکبار دیگر تکرار شد و بعنوان پس آزمون مورد استفاده قرار گرفت.

یافته ها و بحث و تفسیر:

سئوال 1 ) آیا استفاده از اسباب بازی‌های آموزشی بر یادگیری مفهوم اندازه (بزرگ - کوچک) در کودکان پیش از دبستان تأثیر دارد؟

 

جدول شماره (1)مقایسه میانگین نمره مفهوم بزرگ - کوچک، قبل و بعد از استفاده از اسباب بازی‌های آموزشی

مراحل	میانگین	تعداد	انحراف   استاندارد	اشتباه   معیار	t	df	p
مفهوم بزرگ- کوچک (پیش آزمون)	03/5	30	96/0	17/0	491/5	29	000/0
مفهوم بزرگ- کوچک (پس آزمون)	6	30	000/0	000/0

 

نتایج جدول فوق نشان می دهد که، در پیش آزمون میانگین نمره کودکان در 6 سوال، برابر با 03/5 و در پس آزمون 6 بدست آمده، که t محاسبه شده برابر با 491/5=t می باشد و چون سطح معناداری 001/0= p از1./ . کمتر می‌باشد، با اطمینان 99 درصد نتیجه می گیریم که استفاده از اسباب ‌بازی ‌های آموزشی در یادگیری مفهوم بزرگ – کوچک تأثیر دارد. به طوری که نتیجه تحقیق با نتایج تحقیقات زیر همخوانی دارد:

      - تحقیق آناکیروا و آمبیکا گاوا ( 2002 ) بر روی گروه پیش دبستان نشان داد که معلم با استفاده از وسایل بازی معمولی می تواند باعث ایجاد تجارب یادگیری در کودکان و در نتیجه موجب هدایت یادگیری ریاضیات در کودکان پیش دبستانی گردد.

- تحقیق متقیان مقدم (1384)، نیز نشان می دهد روش تجربه، مشاهده عینی و بازی جزء بهترین روش ها برای آموزش مفاهیم می باشند.

        این نتایج سئوال محقق را در رابطه با تأثیر آموزش به وسیله اسباب بازی در یادگیری             

مفهوم بزرگ- کوچک را تأیید می کند.

سوال2) آیا استفاده از اسباب‌ بازی‌های آموزشی بر یادگیری مفهوم طول (دراز- کوتاه) در کودکان پیش از دبستان تاثیر دارد؟

 

جدول شماره (2) مقایسه میانگین نمره مفهوم کوتاه - دراز، قبل و بعد از استفاده از اسباب بازی‌های آموزشی

مراحل	میانگین	تعداد	انحراف   استاندارد	اشتباه   معیار	t	df	p
مفهوم   کوتاه- دراز (پیش آزمون)	4/5	30	723/0	132/0	26/4	29	000/0
مفهوم کوتاه-   دراز(پس آزمون)	9/5	30	182/0	033/0

 

نتایج جدول فوق نشان می دهد که، در پیش آزمون میانگین نمره کودکان در 6 سوال، برابر با 4/5 و در پس آزمون 9/5 بدست آمده، که t محاسبه شده برابر با 26/4= t و چون سطح معنا داری 001/0=p   و از 1./. کمتر می‌باشد، با اطمینان 99 درصد نتیجه می گیریم که استفاده از اسباب ‌بازی ‌های آموزشی در یادگیری مفهوم دراز- کوتاه تأثیر دارد. به طوری که نتیجه تحقیق با نتایج تحقیقات زیر همخوانی دارد:

     - تحقیق خلیلی مهدیرجی (1384) بر روی گروه پیش دبستان نشان داد، روشهایی که بیشترین مورد استفاده را در آموزش مفاهیم ریاضی در دوره پیش از دبستان داشته اند به ترتیب اولویت عبارتند از روش های تجربه مشاهده عینی، تلفیقی و بازی ها و پرسش و پاسخ.

     - تحقیق میدانی پور (1380) نشان می دهد که کمبود وسایل و تجهیزات آموزشی در مراکز پیش از دبستان باعث ضعف در آموزش و یادگیری خواهد شد.این نتایج سوال محقق را در رابطه با اینکه آیا اسباب بازی ها در آموزش مفهوم ریاضی سبک- سنگین تأثیر دارند را تأیید می کند.

 سوال 3) آیا استفاده از اسباب‌بازی‌های آموزشی بر یادگیری مفهوم وزن (سبک – سنگین) در کودکان پیش از دبستان تاثیر دارد؟

 

جدول شماره (3) مقایسه میانگین نمره مفهوم سبک  - سنگین، قبل و بعد از استفاده از اسباب بازی‌های آموزشی

مراحل	میانگین	تعداد	انحراف   استاندارد	اشتباه   معیار	t	df	p
مفهوم سبک سنگین(پیش آزمون)	66/4	30	71/0	129/0	033/10	29	000/0
مفهوم سبک- سنگین(پس آزمون)	93/5	30	25/0	0463/0

 

نتایج جدول فوق، نشان می دهد که در پیش آزمون میانگین نمره کودکان در 6 سوال برابر با 66/4 و در پس آزمون 93/5 بدست آمده، کهt  محاسبه شده برابر با 033/10=t می باشد و چون سطح معنا داری 001/0=p  می باشد و از 1./0کمتر می باشد با اطمینان 99 درصد نتیجه می گیریم که استفاده از اسباب بازی های آموزشی در یادگیری مفهوم سبک – سنگین تأثیردارد. به طوری که نتیجه تحقیق با نتایج تحقیقات زیر همخوانی دارد:

     - تحقیق بوسی، لانگ و وید (2000) بر روی دانش آموزان نشان داد که استفاده از اسباب بازی هایی نظیر فنجان های پلاستیکی تو در تو و قطعه های لگو در گسترش مدل های ذهنی مفاهیم ریاضی به دانش آموزان کمک می کند. هر چند اسباب بازیهای به کار برده شده در تحقیق بوسی و همکاران متفاوت از اسباب بازیهای تحقیق حاضر می باشند امّا در ماهیت موضوع یعنی تأثیر اسباب بازی، در آموزش مفاهیم ریاضی یکسان است. بنابراین سئوال محقق را تأیید می کند.

- عباسی (1382) در تحقیقی که به نقد و بررسی برنامه های درسی بهینه برای مراکز پیش دبستانی پرداخته، ویژگی های الگوی بهینه را شامل روشهای فعال پژوهش، اکتشاف، استفاده از هنر، فعالیت آزاد، بازی و روش پروژه  می داند.

 سوال 4) آیا استفاده از اسباب بازی های آموزشی بر یادگیری مفهوم ارتفاع (کوتاه – بلند) در کودکان پیش از دبستان تاثیر دارد؟

 

جدول شماره (4) مقایسه میانگین نمره مفهوم کوتاه - بلند، قبل و بعد از استفاده از اسباب بازی‌های آموزشی

مراحل	میانگین	تعداد	انحراف استاندارد	اشتباه معیار	t	df	p
مفهوم   کوتاه-بلند (پیش آزمون)	63/5	30	66/0	12/0	010/3	29	005/0
مفهوم   کوتاه- بلند(پس آزمون)	96/5	30	18/0	033/0

 

نتایج جدول فوق نشان می دهد که، در پیش آزمون میانگین نمره کودکان در 6 سوال، برابر با 63/5 و در پس آزمون 96/5 بدست آمده، که  tمحاسبه شده برابر با 01/3= t می باشد و چون سطح معنا داری 005/0=p و از 1./.کمتر می‌باشد، با اطمینان  99 درصد نتیجه می گیریم که استفاده از اسباب ‌بازی‌های آموزشی در یادگیری مفهوم کوتاه – بلند تأثیر دارد. به طوری که نتیجه تحقیق با نتایج تحقیقات زیر همخوانی دارد:

     - تحقیق سلمان ( 1372 ) روی گروه پیش دبستانی نشان داد که فعالیت های بدنی و بازی در تحول ذهنی کودکان پیش دبستانی تأثیر دارد، که این تحقیق می تواند یادگیری از طریق بازی در دوره پیش از دبستان را تأیید کند.

     ــ مطالعه طولانی مدت توسط ( ولفگان چارلز، استانارد، لورال، جونز اتیل2001 ) انجام شد . موضوع مطالعه تأثیر عملکرد مکعب بازی در کودکان سنین چهار سال دوره پیش دبستانی بر پیشرفت تحصیلی ریاضی در دانش آموزان کلاسهای سوم، پنجم، هفتم و دانش آموزان دبیرستانی بود، آنها در این تحقیق نتیجه گرفتند که همبستگی بین عملکرد مکعب بازی در دوره پیش دبستانی با پیشرفت ریاضی در کلاسهای بالاتر وجود دارد .

سوال 5) آیا استفاده از اسباب بازی‌های آموزشی بر یادگیری مفهوم ضخامت    ( کلفت(چاق)- نازک (لاغر) در کودکان پیش از دبستان تاثیر دارد؟

 

جدول شماره (5) مقایسه میانگین نمره مفهوم چاق- لاغر، قبل و بعد از استفاده از اسباب بازی‌های آموزشی

مراحل	میانگین	تعداد	انحراف   استاندارد	اشتباه   معیار	t	df	p
مفهوم   چاق-لاغر(پیش آزمون)	13/5	30	86/0	157/0	757/5	29	000/0
مفهوم   چاق-لاغر(پس آزمون)	93/5	30	25/0	046/0

 

نتایج جدول فوق نشان می دهد که، در پیش آزمون میانگین نمره کودکان در 6 سوال، برابر با 13/5 و در پس آزمون 93/5 بدست آمده، که t محاسبه شده برابر با 757/5= t می باشد و چون سطح معنا داری 001/0= p و از 1./.کمتر می باشد با اطمینان 99 درصد نتیجه می گیریم که استفاده از اسباب ‌بازی ‌های آموزشی در یادگیری مفهوم چاق – لاغر تأثیر دارد. ، به طوری که نتیجه تحقیق با نتایج تحقیقات زیر همخوانی دارد:

     - تحقیق آیتی (1375)، نشان می دهد، چنانچه معلم از نوارهای ویدئوئی آموزش درس ریاضی ( کتاب فیلم) استفاده نماید، موفقیت بیشتری در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان خواهد داشت تا اینکه بخواهد بدون استفاده از وسایل آموزشی تدریس کند، این تحقیق می تواند به طور غیر مستقیم سئوال تحقیق را تأیید کند،زیرا نوارهای ویدئوئی به عنوان وسایل کمک آموزشی به شمار می روند.

     - کارپنتر، موزرزو رامبرگ ( 1982) دریافتند که راهبردهای کشف شده توسط کودکان برای حل مسائل جمع وتفریق، غالباً کاراتر و مفهومی تر از مراحل انجام مکانیکی مسائل در بسیاری از برنامه های درسی هستند و این امکان پذیر نیست، مگر با ایجاد زمینه ها و فرصت های مناسب برای فعالیت آزاد و هدایت شده کودکان. 

سوال6) آیا استفاده از اسباب بازی های آموزشی بر یادگیری مفهوم (بیشتر – کمتر) در کودکان پیش از دبستان تأثیر دارد؟

 

جدول شماره (6) مقایسه نمره مفهوم بیشتر- کمتر قبل و بعد از استفاده از اسباب بازی­های آموزشی

مراحل	میانگین	تعداد	انحراف   استاندارد	اشتباه   معیار	t	df	p
مفهوم   بیشتر-کمتر(پیش آزمون)	36/5	30	718/0	131/0	539/4	29	000/0
مفهوم   بیشتر-کمتر(پس آزمون)	96/5	30	182/0	033/0

 

نتایج جدول فوق نشان می دهد که، در پیش آزمون میانگین نمره کودکان در 6 سوال، برابر با 36/5 و در پس آزمون 96/5 بدست آمده، کهt  محاسبه شده برابر با 539/4= t می باشد و چون سطح معناداری 001/0= p و از 1./. کمتر می باشد، با اطمینان 99 درصد نتیجه می گیریم که استفاده از اسباب ‌بازی ‌های آموزشی در یادگیری مفهوم بزرگ – کوچک تأثیر دارد. به طوری که نتیجه تحقیق با نتایج تحقیقات زیر همخوانی دارد:

        - نتایج تحقیق رحمنی ( 1378) بیانگر این است که بازی کودکان با اسباب بازی

   ها و سرگرمی های خلاقانه در بروز و افزایش خلاقیت آنان تأثیر مستقیم و مفیدی

  دارد و این تحقیق می تواند سئوال تحقیق را تأیید کند.

      - دبیری (1384)، در پژوهشی که تأثیر اسباب بازی های آموزشی بر یادگیری برخی از مفاهیم ریاضی برای دانش آموزان دختر عقب مانده ذهنی آموزش پذیر در دوره پیش از دبستان مورد بررسی قرار داد، بر اساس نتایج پژوهش خود چنین بیان کرد: دانش آموزانی که با اسباب بازی ، آموزش دیده بودند در نمرات مفاهیم ریاضی، بهتر از آنانی که آموزش ندیده اند عمل می کنند.

 سوال7) آیا استفاده از اسباب ‌بازی‌های آموزشی بر یادگیری مفهوم فاصله (دور – نزدیک) در کودکان پیش از دبستان تأثیر دارد؟

       

 جدول شماره (7) مقایسه میانگین نمره مفهوم دور – نزدیک قبل و بعد از استفاده از اسباب بازی­های آموزشی

مراحل	میانگین	تعداد	انحراف   استاندارد	اشتباه   معیار	t	df	p
مفهوم دور-نزدیک(پیش آزمون)	7/4	30	915/0	167/0	107/7	29	000/0
مفهوم دور-نزدیک(پس آزمون)	9/5	30	305/0	055/0

 

نتایج جدول فوق نشان می دهد که، در پیش آزمون میانگین نمره کودکان در 6 سوال، برابر با 7/4 و در پس آزمون 9/5 بدست آمده، که t محاسبه شده برابر با 107/7= t می باشد و چون سطح معنا داری 001/0= p می‌باشد و از 1./. کمتر می باشد، با اطمینان 99 درصد نتیجه می گیریم که، استفاده از اسباب ‌بازی‌های آموزشی در یادگیری مفهوم دور- نزدیک تأثیر دارد.

سوال8) آیا استفاده از اسباب‌بازی‌های آموزشی بر یادگیری مفهوم قطر (پهن- باریک) در کودکان پیش از دبستان تأثیر دارد؟

 

جدول شماره (8) مقایسه میانگین نمره مفهوم پهن-باریک قبل و بعد از استفاده از اسباب بازی­های آموزشی

مراحل	میانگین	تعداد	انحراف استاندارد	اشتباه معیار	t	df	p
مفهوم پهن وباریک(پیش آزمون)	43/4	30	897/0	163/0	0	29	7./.
مفهوم پهن و باریک(پس آزمون)	43/4	30	897/0	163/0

 

نتایج جدول فوق، نشان می دهد که در پیش آزمون میانگین نمره کودکان در 6 سوال، برابر با 43/4 و در پس آزمون 43/4 بدست آمد، کهt  محاسبه شده برابر 0=t می باشد و چون سطح معناداری 7./.=p و از 1./. بیشتر می باشد، نتیجه می گیریم که استفاده از اسباب ‌بازی‌های آموزشی در یادگیری مفهوم پهن- باریک تأثیر ندارد. ، به طوری که نتیجه تحقیق با نتایج تحقیقات زیر همخوانی دارد:

      ــ پرین گل (1966) از پژوهشی که روی 11000 کودک 11 ساله انجام داد، چنین نتیجه گرفت که کودکانی که در سن 4 سال و 6 ماه به کودکستان رفته اند، از کودکانی، که این دوره را در سن 5 سال و 6 ماه شروع نموده بودند، در خواندن ریاضیات بهتر بودند و این نشانگر استفاده از روشها و محرک های آموزشی مناسب در این مراکز برای یادگیری کودکان می باشد.

      -تحقیق فامیلی ( 1369 ) نشان داد که سهیم ساختن دانش آموزان در فعالیت های یادگیری، نه تنها چنین تدریسی برای دانش آموزان لذّت بخش است، بلکه به اعتماد و تکیه بر خود می انجامد. نتیجه ی این تحقیق نیز سئوال تحقیق فوق را تأیید می کند چون اسباب بازی های آموزشی نیز کودکان را در فعالیت های یادگیری درگیر می کند.

 

 

نتایج پژوهش:

     1- سوال اول تحقیق این بودکه: آیا اسباب بازی های آموزشی بر یادگیری مفاهیم پیش از عدد ریاضی مفهوم اندازه ( بزرگ، کوچک ) در کودکان پیش از دبستان تأثیر دارد؟

      نتایج نشان داد که میانگین نمره کودکان در پیش آزمون 03/5 و در پس آزمون  6 و t محاسبه شده برابر با 491/5 =  tمی باشد و چون سطح معناری 001/0= p و از 01/0 کمتر می باشد در نتیجه سوال تحقیق قبول می شود یعنی استفاده از اسباب بازی های آموزشی در یادگیری مفهوم بزرگ، کوچک تأثیر دارد.

    2- سئوال دوّم تحقیق این بودکه:آیا اسباب بازی های آموزشی بر یادگیری مفاهیم پیش از عدد ریاضی مفهوم وزن ( سبک – سنگین ) در کودکان پیش از دبستان تأثیر دارد؟

      نتایج نشان داد که میانگین نمره ی کودکان در پیش آزمون در 6 سئوال برابر با 66/4 و در پس آزمون 93/5 و t محاسبه شده برابر با 03/10 = t و چون سطح معناداری 01/0 = p در نتیجه سئوال تحقیق قبول می شود، یعنی استفاده از اسباب بازی های آموزشی در یادگیری مفهوم سبک – سنگین تأثیر دارد.

    3-سوال سوم تحقیق این بود که:آیا اسباب بازی های آموزشی بر یادگیری مفاهیم پیش از عدد ریاضی مفهوم ارتفاع ( کوتاه- بلند ) در کودکان پیش از دبستان تأثیر دارد؟

      نتایج نشان داد که میانگین نمره ی کودکان در پیش آزمون در 6 سئوال برابر با 63/5 و در پس آزمون 96/5و tمحاسبه شده برابر با 01/3 = t چون سطح معنا داری 005/0 = p و از 01/0 کمتر می باشد، در نتیجه سئوال تحقیق تاییدمی شود، یعنی استفاده از اسباب بازی های آموزشی در یادگیری مفهوم کوتاه – بلند تأثیر دارد.

    4- سوال چهارم تحقیق این بود که:آیا اسباب بازی های آموزشی بر یادگیری مفاهیم پیش از عدد ریاضی مفهوم ضخامت ( چاق – لاغر ) در کودکان پیش از دبستان تأثیر دارد؟

      نتایج نشان داد که میانگین نمره ی کودکان در پیش آزمون در 6 سئوال برابر با 13/5 و پس آزمون 93/5و t محاسبه شده برابر با 757 /5 = t و چون سطح معناداری 001/0= p از01/0 کمتر می باشد،در نتیجه سئوال تحقیق قبول می شود، یعنی استفاده از اسباب بازی های آموزشی در یادگیری مفهوم چاق – لاغر تأثیر دارد.

    5- سوال پنجم تحقیق این بود که: آیا اسباب بازی های آموزشی بر یادگیری مفاهیم پیش از عدد ریاضی مفهوم فاصله ( دور – نزدیک ) در کودکان پیش از دبستان تأثیر دارد؟

      نتایج نشان داد که میانگین نمره کودکان در پیش آزمون در 6 سئوال 7/4 و در پس آزمون 9/5 و t محاسبه شده برابر با 107/7 = t و چون سطح معناداری 001/0= p و از 01/0کمتر می باشد، در نتیجه سئوال تحقیق قبول می شود، یعنی استفاده از اسباب بازی های آموزشی در یادگیری مفهوم دور – نزدیک تأثیر دارد.

    6-سوال ششم تحقیق این بود که:آیا اسباب بازی های آموزشی بر یادگیری        مفاهیم پیش از عدد ریاضی مفهوم طول ( کوتاه – دراز ) در کودکان پیش از دبستان تأثیر دارد؟

      نتایج نشان داد که میانگین نمره کودکان در 6 سئوال 4/5 و در پس آزمون 9/5 وt  محاسبه شده برابر با 26/4= t چون سطح معنا داری 001/0 = p و از 01/0 کمتر می باشد در نتیجه سئوال تحقیق قبول می شود، یعنی استفاده از اسباب بازی های آموزشی در یادگیری مفهوم ( کوتاه – دراز ) تأثیر دارد.

    7- سوال هفتم تحقیق این بود که: آیا اسباب بازی های آموزشی بر یادگیری مفاهیم پیش از عدد ریاضی مفهوم قطر ( پهن – باریک ) در کودکان پیش از دبستان تأثیر دارد؟

      نتیجه به این صورت بدست آمد که میانگین نمره کودکان در پیش آزمون در 6 سئوال 43/4 و در پس آزمون 43/4 وt  محاسبه شده برابر با 0 = t و چون سطح معنا داری 7./.= p  از 1./. بیشتر می باشد در نتیجه سئوال تحقیق رد می شود، یعنی استفاده از اسباب بازی های آموزشی در یادگیری مفهوم پهن – باریک تأثیر ندارد.

8- سوال هشتم تحقیق این بود که:آیا اسباب بازی های آموزشی بر یادگیری مفاهیم پیش از عدد ریاضی مفهوم مقدار ( بیشتر – کمتر ) در کودکان پیش از دبستان تأثیر دارد؟

      نتایج نشان داد که میانگین نمره کودکان در پیش آزمون در 6 سئوال 36/5  و در پس آزمون 96/5 و t  محاسبه شده برابر با 593/4 = t می باشد و چون سطح معناداری 001/0= p و از 1./. کمتر می باشد، در نتیجه سئوال تحقیق قبول می شود، یعنی استفاده از اسباب بازی های آموزشی در یادگیری مفهوم( بیشتر – کمتر ) تأثیر دارد.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

پیشنهادهای پژوهش:

     1- پیشنهاد می شود، آموزش مفاهیم ریاضی به تفکیک جنسیت برای دختران و پسران در مقطع پیش از دبستان با استفاده از اسباب بازی های آموزشی انجام گیرد و در نهایت میزان تفاوت در یادگیری دو جنس مورد مقایسه قرار گیرد.

    2- براساس نتایج پژوهش با توجه به تأثیر اسباب بازیها در یادگیری مفاهیم ریاضی پیشنهاد می شود، از وسایل آموزشی ساخته شده توسط شرکت سرگرمی های علمی برای آموزش زبان آموزی نیز استفاده شودتا میزان تأثیر اسباب بازی های آموزشی بر روی زبان آموزی نیز مشخص شود.

    3- براساس نتایج پژوهش با توجه به نقش اسباب بازیها در یادگیری مفاهیم ریاضی پیشنهاد می شود، از وسایل آموزشی ساخته شده توسط شرکت سرگرمی های علمی برای آموزش کودکان استثنایی نیز استفاده شودتا میزان تأثیر اسباب بازی های آموزشی بر روی سرعت یادگیری این کودکان نیز مشخص شود.

    4- بر اساس نتایج پژوهش با توجه به نقش مربیان در استفاده از وسایل آموزشی پیشنهاد می شود، میزان آشنایی مربیان مراکز پیش دبستانی از چگونگی کاربرد اسباب بازی های آموزشی و تأثیر آن در آموزش و یادگیری کودکان مورد بررسی قرار گیرد.

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست منابع:

- آیتی، محسن.(1375). اثر نوارهای ویدئویی آموزش درس ریاضی ( کتاب فیلم ) در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دوره ابتدایی شهرستان کرمان دانشگاه لامه طباطبایی، به راهنمایی  داریوش نوروزی.

- خلیلی مهدیرجی، مریم. (1384). بررسی مفاهیم ریاضی در دوره پیش از دبستان و تعیین شیوه ارائه مناسب آن از دیدگاه مربّیان مراکز پیش دبستانی مناطق 11 ، 7 ، 6 ، 5 شهر تهران. پایان نامه. دانشگاه علامه طباطبائی به راهنمائی فرخنده مفیدی.

- رحمنی، زهرا. (1378). بررسی کاربرد هنر در سرگرمی های خلاقه کودکان در دوره ی پیش از دبستان. پایان  نامه. دانشگاه  تربیت مدرس به راهنمایی احد یاری راد.

- سلمان، زهرا. (1372). بررسی اثر فعالیت های بدنی و بازی در تحوّل ذهنی کودکان پیش دبستانی. پایان نامه دانشگاه تربیت  مدرس به راهنمایی پریرخ دادستان

- عباسی، عبدالله، (1375). آموزش و پرورش پیش از دبستان، مشهد، انتشارت: دنیای پژوهش.

 - فامیلی، محمّد(1369) نقد و بررسی کتب ریاضی دورة ابتدایی با نحوة ارایه مطلب و سهیم ساختن دانش آموزان در فعالیت های یادگیری. پایان نامه، دانشگاه علامه طباطبایی.

- کول، وینیتا. ( 1385). برنامه آموزش و پرورش در دوره پیش از دبستان. مترجم: فرخنده مفیدی. تهران. انتشارات  سمت.

 - متقیان مقدم،کمال.(1385).بررسی روشهای آموزش مفاهیم در ارتباط با فعالیتها و اهداف هلال احمراز دیدگاه مربیان پیش از دبستان مناطق11و7و6 شهر تهران.پایان نامه.دانشگاه علامه طباطبایی به راهنمایی فرخندهمفیدی.

- مجیب، فرشته. ( 1379). روانشنا سی بازی. کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.

- مفیدی، فرخنده. ( 1384). برنامه آموزش و پرورش پیش از دبستان. انتشارات سمت. - مقدّم. مصطفی( 1382). کودک و ریاضیات. چاپ اوّل. تهران : خدمات آموزش کودکان.

- میر صادقی، زهرا. ( 1382). تأثیر فعالیت های هنری در پرورش خلاقیت کودکان آمادگی منطقه 10 شهرتهران. پایان نامه.دانشگاه علامه طباطبائی به راهنمایی داریوش نوروزی.

 

–Ambda, p: sharma, m. (2000). Dyscalculia

    Http: //www. Dyscalculia . org / Resuorce . htm 1 – 7 k

  – Buccini , p ; long , T ; weide , B ; Holling  sworth , J . (1998 ) . Providing intellectual 

     focus to cs1 /sc2 proceedings of the 29, SIGCSE technical symposium on computer

     science education, Atlanta Georgia.

– Carpenter and tmoser (1982). Adition and subtractions Acoqnitive  perception . Int .

     carpenter,  j,  Moser, Andt and Rom bery ( eds ), the development of addition and

     subtraction problem – solving skills .

  _ Johns, T . ( 2005 ).  Investing in preschool . Evidence continiue to indicate the

     powerfull effects of high quality  preschool programs on children later academic

     success  . Journal of leadership .

  _ Kirova, A; Bhargava, A. (2002). learning to Guide preschool children mathematical 

     understanding A teachers professionally growth .

_The evalvtion of educational toys effect on learning rate of premathematical number conceptions in preschool children of Tabriz in 85-86.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

  

---

1. استاد دانشگاه علامه طباطبایی تهران

2. مدرس دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز

مراجع

- آیتی، محسن.(1375). اثر نوارهای ویدئویی آموزش درس ریاضی ( کتاب فیلم ) در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دوره ابتدایی شهرستان کرمان دانشگاه لامه طباطبایی، به راهنمایی  داریوش نوروزی.

- خلیلی مهدیرجی، مریم. (1384). بررسی مفاهیم ریاضی در دوره پیش از دبستان و تعیین شیوه ارائه مناسب آن از دیدگاه مربّیان مراکز پیش دبستانی مناطق 11 ، 7 ، 6 ، 5 شهر تهران. پایان نامه. دانشگاه علامه طباطبائی به راهنمائی فرخنده مفیدی.

- رحمنی، زهرا. (1378). بررسی کاربرد هنر در سرگرمی های خلاقه کودکان در دوره ی پیش از دبستان. پایان  نامه. دانشگاه  تربیت مدرس به راهنمایی احد یاری راد.

- سلمان، زهرا. (1372). بررسی اثر فعالیت های بدنی و بازی در تحوّل ذهنی کودکان پیش دبستانی. پایان نامه دانشگاه تربیت  مدرس به راهنمایی پریرخ دادستان

- عباسی، عبدالله، (1375). آموزش و پرورش پیش از دبستان، مشهد، انتشارت: دنیای پژوهش.

 - فامیلی، محمّد(1369) نقد و بررسی کتب ریاضی دورة ابتدایی با نحوة ارایه مطلب و سهیم ساختن دانش آموزان در فعالیت های یادگیری. پایان نامه، دانشگاه علامه طباطبایی.

- کول، وینیتا. ( 1385). برنامه آموزش و پرورش در دوره پیش از دبستان. مترجم: فرخنده مفیدی. تهران. انتشارات  سمت.

 - متقیان مقدم،کمال.(1385).بررسی روشهای آموزش مفاهیم در ارتباط با فعالیتها و اهداف هلال احمراز دیدگاه مربیان پیش از دبستان مناطق11و7و6 شهر تهران.پایان نامه.دانشگاه علامه طباطبایی به راهنمایی فرخندهمفیدی.

- مجیب، فرشته. ( 1379). روانشنا سی بازی. کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.

- مفیدی، فرخنده. ( 1384). برنامه آموزش و پرورش پیش از دبستان. انتشارات سمت. - مقدّم. مصطفی( 1382). کودک و ریاضیات. چاپ اوّل. تهران : خدمات آموزش کودکان.

- میر صادقی، زهرا. ( 1382). تأثیر فعالیت های هنری در پرورش خلاقیت کودکان آمادگی منطقه 10 شهرتهران. پایان نامه.دانشگاه علامه طباطبائی به راهنمایی داریوش نوروزی.

 

–Ambda, p: sharma, m. (2000). Dyscalculia

    Http: //www. Dyscalculia . org / Resuorce . htm 1 – 7 k

  – Buccini , p ; long , T ; weide , B ; Holling  sworth , J . (1998 ) . Providing intellectual 

     focus to cs1 /sc2 proceedings of the 29, SIGCSE technical symposium on computer

     science education, Atlanta Georgia.

– Carpenter and tmoser (1982). Adition and subtractions Acoqnitive  perception . Int .

     carpenter,  j,  Moser, Andt and Rom bery ( eds ), the development of addition and

     subtraction problem – solving skills .

  _ Johns, T . ( 2005 ).  Investing in preschool . Evidence continiue to indicate the

     powerfull effects of high quality  preschool programs on children later academic

     success  . Journal of leadership .

  _ Kirova, A; Bhargava, A. (2002). learning to Guide preschool children mathematical 

     understanding A teachers professionally growth .

_The evalvtion of educational toys effect on learning rate of premathematical number conceptions in preschool children of Tabriz in 85-86.