تعداد نشریات | 418 |
تعداد شمارهها | 10,006 |
تعداد مقالات | 83,645 |
تعداد مشاهده مقاله | 78,616,874 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 55,770,944 |
آتش در آثار منظوم مولانا | ||
فصل نامه تحقیقات تمثیلی در زبان و ادب فارسی | ||
مقاله 2، دوره 3، شماره 8، شهریور 1390، صفحه 25-60 اصل مقاله (282.59 K) | ||
نویسندگان | ||
میر جلال الدین کزازی1؛ اسماعیل عبدی مکوند* 2؛ صغری مرداسی سردارآبادی3 | ||
1استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی ـ واحد اراک | ||
2مدرّس دانشگاه آزاد اسلامی ـ واحد شوشتر | ||
3مدرّس دانشگاه آزاد اسلامی ـ واحد اهواز. | ||
چکیده | ||
آتش در شعر مولانا در قالبهای تلمیح، تمثیل، استعاره، نماد، مجاز و غیره حضور یافته است. آتش گاهی «میسازد» و گاهی «میسوزاند»؛ انسان را «میآزماید و میگدازد و مینوازد». آتش را با دو بعد الهی و شیطانی آن در عرفان اسلامی میبینیم. آتش در اندیشههای مولانا در مصداق آتش حق و تجلیّات وی، آتش انبیا، آتش مشکلات سیر و سلوک، آتش عشق، آتش طبایع درون، آتش هواهای نفسانی، آتش جهان مادی و علایق آن، آتش جهنم، آتش عناصر و غیره به چشم میخورد. مولانا نه تنها آثار آتش عنصری را از قبیل: «گرمابخشی، سوزندگی، سازندگی، بالاروندگی، گسترش یابندگی، نوردهی، پاک کنندگی»؛ برای همهی آتشهای معنوی نیز صادق میداند بلکه در آتشهای معنوی این صفات را حقیقیتر میداند. آتش %89/2 ابیات دیوان شمس و %78/1 ابیات مثنوی معنوی را در برمیگیرد. مولانا از مترادفات واژهی آتش بهره بردهاست امّا در مفاهیم استعاری، کنایی و نمادین و میتوان گفت تشبیهی، مترادفات آتش را قوی و کارا نمیدانست لذا کمتر از آن استفاده کردهاست. در مثنوی به «نار شهوت، نار حرص، نار حسد» برمیخوریم امّا در دیوان او این کاربرد بسیار اندک است. در «آتش می»، «آتش و خورشید»، «آتش و خون»، آتش تجلی رنگها است. در مقالهی حاضر به کارکردهای آتش در آثار منظوم مولانا پرداخته شده است. | ||
کلیدواژهها | ||
آتش؛ نار؛ مولانا؛ مثنوی معنوی؛ دیوان شمس | ||
مراجع | ||
1) قرآن کریم، ترجمه الهی قمشهای. 2) استعلامی، محمد. 1372. شرح مثنوی. 6جلد. تهران: زوّار. 3) افراسیابپور، علیاکبر. 1384. عرفان زرتشتی و مشترکات آن با عرفان اسلامی. فصلنامۀ تخصصی عرفان. شماره 5. زنجان: دانشگاه آزاد اسلامی. 4) تاجدینی، علی. 1383. فرهنگ نمادها و نشانهها در اندیشۀ مولانا. تهران: سروش. 5) حافظ،شمسالدین محمد. 1362. دیوان. تصحیح: پرویز ناتل خانلری. 2ج. تهران: خوارزمی. 6) رضی، هاشم. 1366. حکمت خسروانی. تهران: بهجت. 7) زمانی، کریم. 1386. شرح جامع مثنوی معنوی. دفتر اول: چ 22. دفتر دوم: چ 16. دفتر سوم: چ 13. دفتر چهارم: چ 12. دفتر ششم: چ 11. تهران: انتشارات اطلاعات. 8) ــــــــــ ، ــــــــــ ، 1385. شرح جامع مثنوی معنوی. دفتر پنجم: چ دهم. ج هفتم: چ 6. تهران: انتشارات اطلاعات. 9) سعادت، اسماعیل. 1384. دانشنامۀ زبان و ادبیات فارسی. ج. تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی. 10) سعیدی، گلبابا. 1387. فرهنگ جامع اصطلاحات عرفانی ابنعربی. تهران: زوّار. 11) شهرزوری، محمد. 1365. نزههالارواح و روضهالافراح. تهران: علمی. 12) فروزان فر، بدیعالزمان. 1370. احادیث مثنوی. تهران: امیرکبیر. 13) قشیری، عبدالکریم. 1385. رسالۀ قشیریّه. مترجم: ابوعلی حسن بن احمد عثمانی. تصحیح: بدیع الزمان فروزانفر. تهران: علمی و فرهنگی. 14) کاظم زاده، پروین.1387. بلا از دیدگاه عطار و مولوی. تهران: دانشگاه آزاد اسلامی شهر ری. 15) لاهوری، محمد اقبال. 1360. سیر فلسفه در ایران. ترجمه: امیر حسین آریانپور. تهران: امیرکبیر. 16) محمّدی، علی. 1388. تفسیر مثنوی با مثنوی. همدان: دانشگاه بوعلی سینا. 17) مولوی، جلالالدین. 1387. غزلیات شمس تبریز. مقدمه: محمدرضا شفیعی کدکنی. 2جلد. تهران: سخن. 18) ــــــــــ ، ــــــــــ ، 1389. دیوان کبیر. توفیق ه. سبحانی. 2جلد. تهران. انجمن آثار و مفاخر فرهنگی. 19) همدانی، عینالقضاه. 1386. تمهیدات. مقدمه: عفیف عسیران. تهران: منوچهری. 20) یاحقی، محمد جعفر. 1386. فرهنگ اساطیر و داستانوارهها در ادبیات فارسی. تهران: فرهنگ معاصر. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,278 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 7,358 |