ابلیس در شعر اقبال لاهوری و عطار نیشابوری

فصل نامه تحقیقات تمثیلی در زبان و ادب فارسی

مقاله 7، دوره 3، شماره 8، شهریور 1390، صفحه 141-153   

نویسنده

پروین دخت مشهور

استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی ـ نیشابور

چکیده

«ابلیس»، یکی از چهره‌های سرشناس تاریخ آفرینش است که در متون دینی و ادبی ـ به ویژه ادبیات تعلیمی و عرفانی ـ به او توجه شده است.
شاعران و عارفان نامداری چون احمد غزالی، عین القضاة، سنایی، عطار و مولانا، با نگرشی عارفانه، گناهش را توجیه نموده و آن را برخاسته از عشق توحیدی او به پروردگارش دانسته اند.
اقبال لاهوری، شاعر پارسی‌گو و فیلسوف آشتی جوی مسلمان، ابلیس را به گونه‌ای متفاوت در اشعارش مطرح نموده است.
در این مقاله، نگارنده به معرفی دو چهره ی متفاوت «ابلیس» در اشعار اقبال لاهوری و عطار نیشابوری پرداخته است.
 
 

کلیدواژه‌ها

اقبال لاهوری؛ عطار نیشابوری؛ عرفان؛ ابلیس

مراجع

1- اقبال، جاوید، 1372،‌ زندگی و افکار علّامه اقبال لاهوری، چ دوم، ج 1، مترجم شهین‌دخت کامران مقدم (صفیاری)، شرکت به نشر (انتشارات آستان قدس رضوی).

2- اقبال لاهوری، 1361، کلیات اشعار فارسی، مقدمه و حواشی از م. درویش، چ دوم، جاویدان.

3- خرمشاهی، بهاءالدین ، 1377، دانش‌نامه قرآن و قرآن پژوهی، ج اول (آ-ژ) ، دوستان، تهران، ناهید.

4- دهخدا، علی اکبر، لغت نامه.

5- سنایی، ابوالمجد مجدود بن آدم، 1362، دیوان ، تصحیح محمد تقی رضوی، تهران، سنایی.

6- شادروان، حسن، 1371، اقبال شناسی، چ اوّل، تهران، سازمان تبلیغات اسلامی.

7- شجیعی، پوران، 1373، جهان بینی عطار ، تهران، چ اوّل، نشر و ویرایش.

8- عطار نیشابوری، 1373، شیخ فریدالدین، پندنامه، تصحیح و تحشیه سیل وستر دوساسی، تهران، اساطیر.

9- ــــــــــ ، 1366، تذکرة الاولیاء، تصحیح محمد استعلامی، چ پنجم، تهران، زوّار.

10- ــــــــــ ، 1364، مصیبت نامه، به اهتمام دکتر نورایی وصال، چ سوم، تهران، زوّار.

11- ــــــــــ ، 1381، منطق الطیر، به اهتمام سید صادق گوهرین، تهران، علمی و فرهنگی.

12- فروزان‌فر، بدیع الزمان، بی‌تا، شرح احوال و نقد و تحلیل آثار شیخ فرید الدین عطار نیشابوری، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی

13- مظهری کرمانی، علی اصغر، 1376، آوای پرندگان (برداشتی از منطق الطیر عطار نیشابوری) چ دوم، تهران، جانان.

14- مولوی، جلال الدین محمد، 1375، مثنوی معنوی، مقدمه و تعلیقات دکتر محمد استعلامی، چ پنجم، تهران، زوار.