بررسی زبان عامیانه در دفتر پنجم مثنوی مولوی

فصل نامه تحقیقات تمثیلی در زبان و ادب فارسی

مقاله 8، دوره 3، شماره 8، شهریور 1390، صفحه 155-182   

نویسندگان

سعید قشقایی^{* 1}؛ فاطمه اینالویی²

¹استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی ـ واحد فسا

²دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی ـ دانشگاه آزاد اسلامی ـ واحد فسا

چکیده

مولانا جلال الدین محمد بلخی در کتاب مثنوی شریف با استفاده­ی مطلوب از عناصر عامیانه در زبان فارسی تلاش کرده است تا مفاهیم تعلیمی و عرفانی مورد نظر خویش را برای عامه­ی مردم تبیین و تشریح نماید. بنابراین برای تأثیر بیشتر کلام بر مخاطب، در اثر سترگ خود از زبان و ادبیات عامیانه بهره جسته است.
 در این تحقیق به استخراج و طبقه بندی اصطلاحات عامیانه در دفتر پنجم مثنوی از کوچک‌ترین تا بزرگ‌ترین واحد زبانی (یعنی از واج تا جمله) و ذکر شواهد شعری پرداخته شده است که می توان آنها را در زیر عناوینی چون واج، واژه، فعل، ترکیب، شبه جمله، جمله، حذف و تکرار، مَثَل (ضرب المثل) مشاهده نمود.

کلیدواژه‌ها

زبان عامیانه؛ دفتر پنجم مثنوی؛ مولوی

مراجع

- آتش سودا، محمدعلی، (1385)، « زبان عامیانه در غزل حافظ»، نامه ی فرهنگستان زبان و ادب فارسی، دوره هشتم، شماره سوم، صص85-112.

- دین محمدی کرسفی، نصرت الله، (1384). « زبان و فرهنگ عامیانه در دیوان صائب»، نامه‌ی پارسی، سال دهم، شماره ی اول، بهار ،صص 88-98.

- دهخدا، علی اکبر. (1361)، امثال و حکم فارسی، چاپ پنجم، تهران : امیرکبیر.

- رستگار فسایی، منصور. (1380)، انواع نثر فارسی ، تهران: سمت.

- زرین کوب، عبدالحسین. (1377)، از نی نامه . تهران : سخن.

- شیمل، آن ماری. (1370) ، شکوه شمس . ترجمه ی حسن لاهوتی، چاپ دوم، تهران : علمی و فرهنگی .

- صرفی، غلامرضا. (1384) ، « عناصر فرهنگ عامه در غزلیات حافظ » ، فرهنگ ، شماره ی پنجم، صص165-200.

- عمرانی، غلامرضا؛ سبطی، هامون . (1385)، راهبردهای یاددهی و یادگیری زبان فارسی، چاپ نهم، تهران: مبتکران.

- غلامرضایی، محمد . (1381)، سبک شناسی شعر پارسی، چاپ دوم ، تهران: جامی .

- محمدی، محمدهادی؛ قایینی، زهره. (1380)، تاریخ ادبیات کودکان ایران، تهران: چیستا.

- مولوی، جلال الدین محمد. (1363)، کلیات شمس، ج1،  شرح بدیع الزمان فروزانفر، چاپ سوم، تهران: امیرکبیر.

- مولوی، جلال الدین محمد. (1379)، مثنوی معنوی، ج5،  شرح و تألیف کریم زمانی، چاپ سوم، تهران: اطلاعات.

- نجفی ، ابوالحسن. (1378) ، فرهنگ فارسی عامیانه، تهران: نیلوفر.