ساختار زبان شفیعی کدکنی در « هزاره ی دوم آهوی کوهی

فصل نامه تحقیقات تمثیلی در زبان و ادب فارسی

مقاله 5، دوره 3، شماره 7، خرداد 1390، صفحه 107-132   

نویسنده

تورج عقدایی

استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی ـ واحد کرج

چکیده

در این مقاله، ابتدا با تکیه بر دو تعریف و توصیف دکتر شفیعی کدکنی از شعر، اولا" «زبان»  به مثابه‌ی یکی از عنصرهای سازنده‌ و نیز بستری که «شعر چونان حادثه‌ای در آن روی می‌دهد»، بررسی گردیده و ثانیا" به نقش ارتباطی و یگانه ساز آن در میان «نجواگر و شنونده»، اشاره شده است.
بنابراین، مباحثی نظیر تفاوت زبان شعر و زبان روزمره، «نارسایی زبان در القای ما فی الضمیر»، «زبان و اندیشه» و «زبان و جامعه» به اختصار مورد بحث قرار گرفته است.
در پی این مباحث به،کهن گرایی شفیعی کدکنی و استفاده ی قابل ملاحظه اش از واژگان محاوره و محلّی به مثابه ی عنصرهای زبانی، واژه­های مشتق و مرکّب متن و طرز ساخت آن‌ها، ساختارهای نامتعارفی نظیر جمع بستن اسامی، بیرون هنجارهای شناخته شده‌ی زبان، صفت و ساختار و جنبه‌های زیبا شناختی آن و به طور کلی مسایلی که عدول از قواعد دستور را نشان می‌دهند، اشاره شده است.
سرانجام با طرح مساله‌ی «زبان و زیبایی» و تحلیل برخی از ترکیب‌های اضافی تشبیهی و استعاری و نیز ترکیب‌های پارادوکسی متن، این نوشته را به پایان برده‌ام.
 

کلیدواژه‌ها

زبان؛ شعر؛ اندیشه؛ نادستور مندی؛ زیبایی و تصویر

مراجع

1. آجدانی، ماشاالله ، 1382 ، یا مرگ یا تجدّد، تهران ، نشر اختران
2. آشوری ، داریوش، 1373، شعر و اندیشه، تهران، نشر مرکز
3. احمدی، بابک، 1373، حقیقت و زیبایی،تهران، نشر مرکز
4.  ــــــــــ ، ــــــــــ 1370 ، ساختار و تأویل متن، تهران ، نشر مرکز
5. باطنی، محمدرضا، 1370، مسایل زبان شناسی نوین، تهران ، آگاه
6. حسن لی، کاووس، 1386، گونه های نوآوری در شعر معاصر ایران ، تهران ، نشر ثالث
7. دیچز، دیوید ، 1366، شیوه های نقد ادبی، مترجمان یوسفی، غلامحسین و صدیقیانی، محمد تقی، تهران، انتشارات علمی
8. سمائی، سید مهدی، 1382، فرهنگ لغات زبان مخفی، تهران ، نشر مرکز
9. سمیعی، احمد، 1378، نگارش و ویرایش، تهران، انتشارات سمت

10. شفیعی کدکنی، محمدرضا، 1368، شعر معاصر ادب، تهران، آگاه

1. 11.  ــــــــــ ، ــــــــــ ، 1368 ، موسیقی شعر، تهران، آگاه
2. 12.  ــــــــــ ، ــــــــــ ، 1376 ، هزاره ی دوم آهوی کوهی، تهران ، انتشارات سخن

13. صدر حاج سید جوادی، احمد 1369، دایرة المعارف تشیع، تهران ، موسسه دایرة المعارف تشیعبا همکاری نشر یادآوران

14. صفوی ،کوروش، 1380، از زبان شناسی به ادبیات ، تهران، انتشارات سوره ی مهر

15. علی پور، مصطفی، 1378، ساختار زبان شعر امروز، تهران ، انتشارات فردوسی

16. فرشید ورد، خسرو، 1362، درباره ی ادبیات و نقد ادبی، ج 2، تهران ، امیرکبیر

1. 17.  ــــــــــ ، ــــــــــ ، 1382 ، دستور مفصل امروز، تهران، انتشارات سخن

18. فلکی، محمود، 1380، موسیقی در شعر سپید فارسی، تهران نشر دیگر

19. کاسیرر، ارنست، 1376، زبان و اسطوره ، مترجم ثلاثی، محسن، تهران ، نشر نقره

20. مکاریک ، ایرناریما، 1384، دانش نامه ی نظریه های ادبی معاصر، مترجمان مهاجر، مهران و نبوی، محمد، تهران ، نشر آگه

21. میر صادقی( ذوالقدر) ، میمنت، 1376، واژه نامه ی هنر شاعری، تهران ، کتاب مهناز

22. ناتل خانلری، پرویز، 1377، شعر و هنر، تهران، انتشارات توس

23. نیک بخت، محمود، 1373، کتاب شعر، اصفهان، انتشارات مشعل

24. هریس، روی، 1381، زبان ، سوسور، ویتگنشتاین، مترجم فقیه، اسماعیل، تهران، نشر مرکز

 

مقاله

شفیعی کدکنی، محمّدرضا، 1380 ـــــــــــــــ ، مجله ی زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تربیت معلم سال نهم، شماره ی 23