بررسی انباشت برخی از فلزات سنگین و ارزیابی ریسک سلامت در بافت عضله دو گونه از ماهیان تجاری سفید (Rutilus frisii kutum) و کفال پوزه باریک (Liza saliens) دریای خزر

پژوهش های علوم و فنون دریایی

مقاله 6، دوره 7، شماره 4، اسفند 1391، صفحه 72-89   

نوع مقاله: تحقیقی

نویسندگان

رضا پورغلام^* ؛ حسن نصرالله زاده ساروی؛ مریم رضایی؛ سید ابراهیم واردی

پژوهشکده اکولوژی دریای خزر، ساری، ایران

چکیده

این تحقیق درسال 1387 انجام گردید. 40 نمونه ماهی سفید از تعاونی پره فرح آباد ساری و 22 نمونه کفال پوزه باریک از حوزه جنوب شرقی دریای خزر جمع آوری گردید. آماده سازی نمونه های ماهی با روش استاندارد انجام شد. نمونه ها با دستگاه جذب اتمی (مدل Thermo, M5) آنالیزگردید. نتایج نشان داد که فلز روی با مقدار3/196±3/415 میکروگرم بر گرم وزن خشک بالاترین مقدار را در عضله ماهی کفال دارا بود. علاوه برآن فلز مس با مقدار 85/10 ± 042/11 ، نیکل41/0 ± 84/0 ، سرب 63/2 ± 67/2، کادمیم63/0±07/1 و جیوه30/1± 16/0 میکروگرم بر گرم وزن خشک نیز درماهی کفال سنجش شدند. در ماهی سفید مقدار روی باید میزان مقدار40/0± 46/0 ، مس 0132/0 ± 007/0 و جیوه26/1 ± 75/0 میکروگرم بر گرم وزن خشک سنجش شدند. غلظت این فلزات در عضله دو گونه ماهی سفید و کفال کمتر از حد استاندارد های مختلف دنیا برآورد شد. بررسی آزمون همبستگی جیوه و روی نشان داد که برهمکنشی این دو فلز در بافت عضله ماهی سفید منفی و معنی دار (28/0-=r ) است. این همبستگی نشان می‌دهد که با افزایش غلظت فلز ضروری روی از سمیت فلز غیر ضروری جیوه کاسته می‌شود. نتایج این مطالعه بر اساس محاسبه برآورد سیبل خطر (THQ) نشان داد که نسبت دوز تعیین شده آلاینده به سطح دوز مرجع برای تمام فلزات در افراد بزرگسال و خردسال کمتر از واحد(THQ<1) بوده است.به این ترتیب، مصرف ماهیان سفید و کفال پوزه باریک  با حداکثر سرانه 6 کیلوگرم در سال احتمالاخطرآشکاری برای سلامت افراد بزرگسال و خردسال بوجود نمی آورد.

کلیدواژه‌ها

فلزات سنگین؛ ارزیابی ریسک سلامت؛ ماهی سفید؛ ماهی کفال؛ حوزه جنوبی دریای خزر