زن در مثنوی مولوی

فصل نامه تحقیقات تمثیلی در زبان و ادب فارسی

مقاله 2، دوره 1، شماره 1، آذر 1388، صفحه 27-34   

نویسنده

نصر اله امامی

استاد دانشگاه شهید چمران ـ اهواز

چکیده

زن، روی دیگری از سکه هستی انسان در زمین است و هیچ رابطه خاصی میان انسان مذکر و خدا وجود ندارد تا بدان سبب مرد از زن برتر دانسته شود.  در متون عرفانی فارسی ودر میان آن قشر فکری خاص که مولانا از زمره ایشان است ، زن و مرد با هم تفاوتی ندارند و حتی ما در تاریخ تصوف به زنان صوفی نیز بر خورد می کنیم که از حرمت معنوی همپای مردان  برخوردار بوده اند. با این حال، سیمای زن در سنت ادبی  فارسی، صرف نظر از متون غزلی و عاشقانه، چندان مقبول و مطلوب نیست و به ویژه در تمثیلات شعری، بسیار مبهم­تر و سؤال برانگیزتر می­شود.  مولانا به عنوان شاعر  و صوفی از این سنت شاعران قبل و بعد از خود مصون نبوده است و همین مسأله، انعکاس های مبهم و منفی را در شعر مولوی نسبت به زنان نشان می دهد. تصویری که مولوی از زن در تمثیل های خود به دست می دهد، برخاسته از توصیفات نمادین منفی است. در تصور او زن مظهر نفس، حرص، دارای صفات حیوانی و نفسانی ، ظاهر نگر  و دارای قضاوت و داوری سطحی است . با تأمل در عمق اندیشه­های مولانا و مقایسه سخنان او در مواضع مختلف، در می­یابیم که این اندیشه واقعی مولانا نیست بلکه مولانا در این موارد، منعکس کننده­ی تصورات مردم روزگار خود است وگرنه برخورد مولانا با زنان، لطیف و متعادل و منصفانه است.
 

کلیدواژه‌ها

مولوی . زن . مرد . تصوف . هستی

مراجع

افلاکی ، شمس الدین محمد : مناقب العارفین ، تصحیح تحسین یازیجی ، چاپخانه انجمن تاریخ ترک ، انقره 1961.

جعفری ، محمد تقی : تفسیر و نقد و تحلیل مثنوی

زرین کوب ، عبدالحسین : بحر در کوزه ، انتشارات علمی و انتشارات سخن ، تهران 1372.

گولپینارلی ، عبدالباقی : مولانا جلال الدین ، ترجمه توفیق سبحانی

مولوی ، جلال الدین محمد : مثنوی معنوی

مولوی جلال الدین محمد مولوی : فیه ما فیه ، با تصحیح و حواشی بدیع الزمان فروزانفر ، امیر کبیر تهران 1348.

نفیسی ، سعید : تاریخ نظم و نثر در ایران و در زبان فارسی ( 2 جلد) ، انتشارات فروغی ، تهران 1363.

The Mathnawi of Jalal ud –din Rumi , Traslated and edited ,   Renold Allen Nicholson, Booteh Publication , Tehran 2002.