تأثیر باباطاهر همدانی بر سبک عراقی

فصل نامه تحقیقات تمثیلی در زبان و ادب فارسی

مقاله 16، دوره 1، شماره 2، اسفند 1388، صفحه 189-212   

نویسنده

عبدالرضا مدرس زاده

استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی ـ واحد کاشان

چکیده

باباطاهر همدانی، شاعر نام‌آشنای ادب فارسی در قرن پنجم است که به دلیل متصل نشدن به جریان شعر درباری روزگار خود، و عریان مانند از همه تعلقات دنیوی، آن گونه که بایست در نظام پژوهش‌های ادبی ما به او توجه نشده است، هرچند که عامۀ مردم، شعرهای بسیاری را از او به یاد و خاطر خویش دارند.
در مقالۀ حاضر، میزان تأثیرگذاری این شاعر را در شعر شاعران پس از خود- به ویژه در دوره سبک عراقی- از سه زاویۀ ترکیب سازی، شباهت‌های لفظی و همانندی‌های معنایی نشان داده‌ایم.
اگر حتی این همانندی‌ها از روی «توارد» هم باشد، باز نشان می‌دهد که فکر و بیان باباطاهر از گونه‌ای است که در شعر دوره بعد، مورد توجه و به کارگیری شاعران دیگر هست.
 

کلیدواژه‌ها

باباطاهر؛ سبک عراقی؛ تأثیرگذاری ادبی

مراجع

انوشه، حسن، دانش­نامۀ ادب فارسی، تهران، وزارت  فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1381.

باباطاهر همدانی، دوبیتی‌ها، به کوشش وحید دستگردی، تهران، ربیع، 1373.

توللی، فریدون، شعلۀ کبود (مجموعۀ شعر)، تهران، سخن، 1376.

حافظ، خواجه شمس‌الدین محمد، دیوان اشعار، به تصحیح علامه قزوینی، دکتر غنی، تهران، زوار، 1370.

خاقانی، افضل‌الدین بدیل، دیوان اشعار، به تصحیح دکتر ضیاءالدین سجادی، تهران، زوار، 1374.

زرین کوب، دکتر عبدالحسین، شعر بی دروغ، شعر بی نقاب، تهران, علمی، 1371.

سعادت، اسماعیل، دانش­نامۀ زبان و ادب فارسی، تهران، فرهنگستان زبان و ادب فارسی، 1384، ج1.

سعدی، مصلح‌الدین عبدالله، کلیات اشعار، به تصحیح محمدعلی فروغی، تهران، امیرکبیر، 1363.

شمیسا، دکتر سیروس، سیری در رباعی، تهران، فردوس، 1374، چاپ دوم.

عفیفی، دکتر رحیم، فرهنگ­نامۀ شعری، تهران، سروش، 1376.

علی بن ابی طالب، نهج‌البلاغه، ترجمه دکتر سیدجعفر شهیدی، تهران، سازمان مدارک انقلاب اسلامی، 1371.

فرشید ورد، دکتر خسرو، درباره ادبیات و نقد ادبی، تهران، امیرکبیر، 1363.

موسوی بجنوردی، سیدکاظم، دایرﺓ المعارف بزرگ اسلامی، تهران، دایره المعارف بزرگ اسلامی، 1380، جلد 10.

هاتف اصفهانی، دیوان اشعار، به کوشش محمود شاهرخی و محمد علی دوست، تهران، مشکوه، بهاران، 1371.