تصوف و یوگا

فصل نامه تحقیقات تمثیلی در زبان و ادب فارسی

مقاله 2، دوره 2، شماره 4، شهریور 1389، صفحه 55-72   

نویسنده

مریم انصاری

عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی – واحد بوشهر

چکیده

واژه «یوگا» که از اعتبار خاصی برخوردار است. غالباً با اکتساب و استعانت از نیروی ماورای طبیعی به یکدیگر می‌پیوندد. مطابق با آیین مضبوط، «یوگا» به منزله یک «هنر باستانی» است که با یک سری باورهای مذهبی، با ریاضت‌های عجیب و رمزگونه درهم می‌آمیزد. در باورهای هندی ارتودکس، «یوگا» از جایگاه والای، ماورای بصیرت بشری برخوردار است. به راستی برای دست‌یابی به این دانش تنها به وسیله فضائل (آداب پسندیده) می‌توان توسل جست. یوگا یک واقعیت متحیرکننده‌ای محسوب می‌شود که در بطن آن، از خرافات و افکار پریشان به موضوع خاصی سوق داده می‌شود که از روند گسترده‌ای برخوردار است. شاید فلسفه یوگا، یکی از خردترین جنبه شناخته شده آن می‌باشد. دلائل برای کسب این عدم شناخت غیرممکن نمی‌باشد.
در این مقاله سعی شده است «ذکر» در اسلام را با ذکر بودائیان تیره «زن» و تصوف ایرانی مقایسه کرده و با بعضی از آداب یوگا مقایسه نموده و افزون بر آن به اختلافات و تشابهات بین ذکر تصوف ایرانی و یوگا که ناشی از افق دید مختلف سنن دینی است بپردازد.
 

کلیدواژه‌ها

یوگا؛ تصوف؛ دیانه؛ سامادی

مراجع

1. پاشایی، ع، 1357، راه آیین (ذمه پده یا سخنان بودا). ترجمه. تهران: انجمن فلسفه.

2. ______. 1368، بودا. ج4. تهران، مروارید.

3 .______.1369، تاریخ آیین بودا، ج1، (هینه یا نه) ، تهران، ابتکار.

4. زرشناس، زهره، 1365، بررسی متن‌های سغدی موزه بریتانیا (در رساله دکتری چاپ نشده) ، دانشگاه تهران.

5. زرشناس، زهره،1377ب، «اصطلاحی فلسفی در ادبیات سغدی بودایی»، نامه فرهنگستان، س 4. ش1. ص ص 84-94.

6. شایگان، داریوش، 1356 / 2536، ادیان و مکتب های فلسفی هند، 2 ج، تهران: امیرکبیر.

7. عابدی، دکتر امیرحسین و تاراچند، 1968، جوگ بشست، هند، دانشگاه اسلامی عملیگره.

8. شومان، هانس ولفگانگ. 1362. آیین بودا. ترجمه ع. پاشایی. تهران: مروارید.

9. Bloom, Hieromoine Antoine, 1953, L’ hesychasme, yoga chr'etien, Paris.

10. Eiad, Mircea, 1954, Le yoga immortalite et liberte, Paris.

11. MacKenzie, D.N.1976.The Buddhist Sogdian Texts of the British Library. AI, 10. (=BSTBL).

12. Monier-Williams, Monier, 1974. A Sanskrit-English Dictionary. Oxford: Clarendon Press. (=ASED)

13. Sims-williams, N., 1976, “The Sogdian fragment of the British Library”, IIJ 18.pp.43-82.

14. D.T.Suzuki, The lankāvatvra Sūtra, a Mahāyāna Text , London, reprinted, 1956, 1959, 1966.

15.  ____, outlines of Mahayāna Buddhism, Luzac, London, 1907.

16.  _____, philosophy of the Yogācāra, Museon, Louvain, 1907.

سایر متون

Buddhist Mahāyāna Texts, S.B.E, reprinted by Motial Banarsidass, Delhi, 1965, Contains translation of Buddha-carita of AS’Vaghosa Brahmaviyopanisad, 60-63.