دانشجویان ایران و رعایت حقوق نشر در شبکه جهانی وب: مطالعه موردی دانشجویان دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران

دانش شناسی

مقاله 2، دوره 8، شماره 29، شهریور 1394، صفحه 15-22   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسنده

مهشید التماسی

دانشجوی دکتری علم اطلاعات و دانش‌شناسی- مدیریت اطلاعات دانشگاه تهران.

چکیده

هدف: هدف از این پژوهش بررسی دیدگاه دانشجویان ایرانی به رعایت حقوق نشر در فضای مجازی به ویژه دنیای وب است.

 روش‌ پژوهش: این پژوهش از نوع کمی- پیمایشی و با ابزار پرسش‌نامه محقق ساخته با روایی صوری و آلفای کرونباخ حدود 7/0 انجام شده است. جامعه این پژوهش دانشجویان دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران بودند که از میان آنها 280 نفر به صورت تصادفی (دسترس پذیری) انتخاب شده‌اند. در تحلیل پرسش‌نامه‌ها از آمار توصیفی براساس مقایسه میانگین هر پرسش با میانگین طیف لیکرت استفاده شده است که میانگین زیر 3 نشان دهنده ضعف و بالای 3 نشان دهنده قوت هر پرسش است.
یافته‌ها: تحلیل داده‌ها نشان داد که میانگین آشنایی نمونه با حقوق نشر در دنیای وب حدود 78/2 که نشان دهنده میزان آشنایی دانشجویان با قوانین کپی رایت است. هم‌چنین حقوق معنوی اثر، کمی پایین‌تر از حد متوسط است، اما میزان استفاده آنها از منابع وبی بیش از حد متوسط است و میانگین پرسش‌های مرتبط با این سؤال حدود 77/3 بود. بخش جالب این پژوهش میانگین رعایت حقوق نشر در استفاده از مطالب وبی در میان نمونه مورد مطالعه است که 2 بوده و نشان دهنده رعایت کم حقوق نشر در میان جامعه نمونه است.

 نتیجه‌گیری: علت عدم رعایت حقوق نشر فضای مجازی را می‌توان ناآگاهی دانشجویان از حقوق معنوی اثر و کمبود قوانین مدون و اجرایی دانست.

 

کلیدواژه‌ها

حق‌نشر؛ فضای مجازی؛ حق مؤلف؛ محتوای مجازی

مراجع

التماسی، م. و دیگران (1392). نگرش دانشجویان به مسائل اخلاقی در فضای مجازی. مجموعه مقالات کنسرسیوم ملی فضای مجازی (ص 461-478)، کتابخانه ملی و مرکز اسناد جمهوری اسلامی ایران.

رستمی گومه، ع. (1381). حق مؤلف در اینترنت.اطلاع رسانی و کتابداری، بهار و تابستان (44 و 45)،29-33.

رهبر، ن. (1383). تأثیر اینترنت بر حق مؤلف در نظام حقوق بین الملل و حقوق ایران. مجموعه مقاله‌های همایش بررسی جنبه‌های حقوقی فناوری اطلاعات،319-344.

صفری، م. (1391). حق مؤلف در عصر رقومی، تاکید بر عناصر زنجیره اطلاعات. پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات، 36،43-57.

عاملی، س. ر؛ محسنی آهویی، ی (1392). مالکیت معنوی در فضای مجازی، و مشارکت استراتژیک مدل، های رهبری. مجموعه مقالات کنسرسیوم ملی فضای مجازی (ص 33-360)، کتابخانه ملی و مرکز اسناد جمهوری اسلامی ایران.

کاتوزیان، ن. (1376). دوره مقدماتی-حقوق مدنی. تهران: میزان

نصری، و. (1389). حق مؤلف. دایرةالمعارف کتابداری و اطلاع رسانی (نسخه آزمایشی)، دسترسی در 5 مهر 1389، http://portal.nlai.ir/daka/default.aspx.

Beycioglu, K. (2009). A cyber philosophical issue in education: unethical computer using behavior-the case of prospective teachers. Computers& Education (53), 201-208.

Calluzzo, V. & Charles, J. (2004). Ethics in information technology and software use.Journal of business ethics, (51), 301-312.

Davinson, N. & Silence, E. (2010). It won’t happen to me: promoting secure behavior among internet users. Computers in human behavior, (26), 1739-1747.

Kuzu, A. (2009). Problems related to computer ethics: origins of the problems and suggested solutions. The Turkish online journal of educational technology, 8(2), 1303-6521.

Masrom, M., Zuraini, I. & Ramlah, H. (2008). Computer ethics awareness among undergraduate students in Malaysian Higher Education Institutions. Paper presented in 19^th Australasian conference on information systems, 3-5.

Siegfried, R. (2004). Student attitudes on software piracy and related issues of computer ethics. Ethics and information technology, (6), 215-222.