امکان‌سنجی ایجاد شبکه مرجع مجازی میان کتابخانه‌های تخصصی حوزه هنر شهر تهران

دانش شناسی

مقاله 4، دوره 8، شماره 29، شهریور 1394، صفحه 39-52   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

حمیده جعفری پاورسی^{* 1}؛ فرشته سپهر²؛ اشرف السادات بزرگی²

¹کارشناس ارشد کتابداری و کتابدار کتابخانه تخصصی فرهنگستان هنر جمهوری اسلامی ایران

²عضو هیأت علمی گروه کتابداری و اطلاع‌رسانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال

چکیده

 هدف: هدف از این پژوهش، امکان‌سنجی ایجاد شبکه مرجع مجازی میان کتابخانه‌های تخصصی حوزه هنر شهر تهران است، و طی آن سعی شده کتابخانه‌های تخصصی حوزه هنر از لحاظ امکانات و فناوری‌های نوین اینترنتی جهت ارائه خدمات مرجع مورد بررسی قرار گیرند.

 روش‌ پژوهش: روش پژوهش پیمایشی – تحلیلی است. جامعه مورد مطالعه 24 کتابخانه تخصصی هنر است که تمامی این جامعه بدون هیچ‌گونه نمونه‌گیری مورد مطالعه قرار گرفت. ابزار گردآوری داده‌ها پرسش‌نامه محقق ساخته با ضریب آلفای کرونباخ 829/0 است. این پژوهش توسط آمار استنباطی در نرم‌افزار اس پی اس اس 16 مورد تحلیل قرار گرفت.
 یافته‌ها: یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که اغلب کتابخانه‌های جامعه آماری از زیرساخت‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری لازم جهت ایجاد شبکه مرجع مجازی برخوردار نیستند، اما وضعیت کارکنان از نظر تعداد، مهارت مورد نیاز و رشته تحصیلی بالاتر از حد میانگین است. 83 درصد کتابخانه‌ها از خدمات مرجع تلفیقی (الکترونیکی و سنتی) استفاده می‌کنند. وضعیت بودجه و مجموعه‌سازی کتابخانه‌های مورد نظر نیز در حد متوسطی است. ساختار سازمانی 39 درصد این کتابخانه‌ها با پیاده‌سازی این شبکه سازگاری دارد.

 نتیجه‌گیری: بیش از 50 درصد کتابخانه‌های مورد بررسی، شرایط و امکانات قابل قبولی برای ایجاد شبکه مرجع مجازی را دارا نیستند. اکثر کتابخانه‌ها از لحاظ نیروی انسانی، رایانه‌، شبکه‌ و بودجه تخصیصی، توان پیوستن به این شبکه را در حال حاضر ندارند.

کلیدواژه‌ها

شبکه مرجع مجازی؛ مرجع مجازی هم‌زمان؛ مرجع مجازی غیر هم‌زمان؛ ویدئوکنفرانس؛ پست الکترونیکی؛ گفتگوی دیجیتال (چت)؛ کتابخانه‌های تخصصی هنر؛ خدمات مرجع الکترونیکی

مراجع

پاکدامن، ن. (1387). بررسی وضع موجود و ارائه طرح تأسیس شبکه اطلاع رسانی برای کتابخانه‌های عمومی درجه یک سراسر ایران. فصلنامه دانش شناسی، 1(2).

زکی‌اسکویی، ا. (1387). امکان سنجی ارائه خدمات مرجع الکترونیکی در کتابخانه‌های دانشگاه الزهرا «س». پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات. دانشکده علوم انسانی. تهران.

شهرابی، ع. (1390). امکان سنجی ایجاد کتابخانه دیجیتال در کلیساهای شهر تهران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع رسانی. دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال، تهران.

غلامی، ط. (1388). خدمات مرجع دیجیتال. تهران: کتابدار؛ قم: دانشگاه قم.

محمد اسماعیل، ص.؛ نوذری، م. (1388). طرح پیشنهادی ایجاد شبکه‌ی اطلاع‌رسانی برای کتابخانه‌های عمومی تحت پوشش سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران. پیام کتابخانه، 15 (2).

نقی مهر طبائی، ا. (1385). امکان‌سنجی ارائه خدمات مرجع الکترونیکی در مراکز اطلاع‌رسانی تخصصی شهر تهران. مجله کتابداری، 40 (45)، 213-231.

Moyo, L. M. (2002). Reference anytime anywhere: towards virtual Reference services at Penn State. Electronic Library, 20 (1), 22 – 28.

     Retrieved January 1, 2012, from http://www.emeraldinsight.com/journals.htm.

Rao, Y. Srinivas; Choudhury, B.K. (2010). Networked Services of NIT libraries in India: A study. Library Collections, Acquisitions, and Technical Services, 34 (4), 105-114. Retrieved May 5, 2012, from http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1464905510000333.

Stephenson, P. L.; Taylor, M. V. (2011). The Department of Veterans Affairs (VA) Library Network's (VALNET): Virtual Reference Service- Librarians on Call. Journal of Hospital Librarianship, 11 (2), 175-187. Retrieved November 21, 2012, from www.lisa.com.

Zhang, Sh. (2006). The Development and challenges of Virtual Reference Service of library in China. Ifla Publication, 117, 286-295. Retrieved January 4, 2012, from http://cat.inist.fr/?aModele=afficheN&cpsidt=18439187.