آیین های سوگواری در حماسه با تأکید بر سوگواری زنان (بر اساس شاهنامه)

روان‌شناسی فرهنگی زن

مقاله 3، دوره 6، شماره 21، مهر 1393، صفحه 43-61   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسنده

صبا بیوک زاده^*

دانشگاه پیام نور مرکز اردبیل،گروه زبان و ادبیات فارسی، اردبیل، ایران.

چکیده

مطالعه و بررسی آئین های سوگ در شاهنامه نشان می دهد که میان روایات داستانی شاهنامه و واقعیت های تاریخی درباره سوگ شباهت های بسیاری هست و آن رسوم هنوز هم در قسمت هایی از کشور باقی مانده است. در این مقاله سعی شده تا آئین های سوگ در حماسه را مطرح کرده و نشان داده شود که تا چه میزان این رسوم ها را بانوان اجرا می کردند، اساس کار بر پایه شاهنامه است که منبع اصلی در این موارد به شمار می رود. در بررسی آئین ها، مطلبی که مستقلاً به آن پرداخت شده مراسم سیاوشان و مرگ سیاوش است، چرا که بسیاری از آئین های سوگواری از بعد مرگ سیاوش، چون اصلی در تمام مراسم ها پذیرفته و اجرا شده و حتی تاکنون بیشتر این رسم ها اجرا می شود، به این جهت قبل از توضیح آئین ها، مسأله سیاوشان و اصول عزاداری سیاوش بررسی شده، آنگاه به تک تک آئین ها پرداخته شده است.

کلیدواژه‌ها

آئین های سوگواری؛ شاهنامه؛ زنان

مراجع

- ابی الخیر،ایرانشاه. بهمن نامه، ویراسته رحیم عفیفی(1370). تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.

- اسلامی ندوشن،محمدعلی.(1391). زندگی و مرگ پهلوانان در شاهنامه، تهران: انتشارات شرکت سهامی.

- بارتولومه، کریستیان و قریب، بدرالزمان. (1383). فرهنگ ایران باستان به انضمام ذیل آن، تهران. انتشارات اساطیر-مرکز بین المللی گفتگوی تمدن ها.

- بلوکباشی،علی.(1380). نخل گردانی:نمایش تمثیلی از جاودانگی حیات شهیدان، تهران: دفتر پژوهش های فرهنگی.

- بیضایی،بهرام.(1385). نمایش در ایران،چاپ پنجم، تهران: انتشارات روشنگران و مطالعات زنان تهران.

- بختیاری، علیقلی.(1361). تاریخ بختیاری، تهران: انتشارات بساولی.

- پولاک، یاکوب ادوارد.(1989). سفرنامه پولاک:ایران و ایرانیان. ترجمه کیکاووس جهانداری.(1361). تهران: انتشارات خوارزمی.

- پور داود،مهرداد.(1356). یسنا،بخش دوم، تهران: مؤسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران.

- حصوری، علی.(1378). سیاوشان، تهران: نشر چشمه.

- دبلیوفریر،رانلد.(1384). برگزیده و شرح سفرنامه شاردن، ترجمه حسین هژبریان و حسین اسدی، نشر و پژوهش فروزان روز.

- رضی، هاشم.(1381). دانشنامه ایران باستان، تهران: انتشارات سخن.

- رمضانی، محمد.(1315). هزار و یک شب، ج 1، تهران: انتشارات کلاله خاور.

- سرامی، قدمعلی.(1368). از رنگ گل تا رنج خار، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.

- فردوسی، ابوالقاسم.(1963).شاهنامه فردوسی، مسکو:آکادمی علوم و تحقیقات شوروی،اداره انتشارات ادبیات خاور.

- فردوسی، ابوالقاسم.(1375). شاهنامه، به کوشش پرویز اتابکی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.

- فرخی،باجلال،منصور،کیانی.(1380). مراسم چمر در ایلام، کتاب ماه هنر،شماره 39-40، آذر و دی.

- کیا، خجسته.(1371). سخنان سزاوار زنان در شاهنامه، تهران: نشر فاخته.

- گروسه، رُنه.(1364). تمدن ایرانی، ترجمه عیسی بهنام، چاپ دوم، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.

- مختاریان، بهار.(1385). میره و پیوند آن با جوانمردان عیاران، نامه فرهنگستان، دوره هشتم، شماره اول.

- مسکوب،شاهرخ.(1350). سوگ سیاوش، تهران: انتشارات خوارزمی.