فعل در گویش شهمیرزادی

فصلنامۀ ادبیات و زبان های محلی ایران زمین

مقاله 2، دوره 6، شماره 1، خرداد 1395، صفحه 25-40   

نوع مقاله: مقالۀ پژوهشی

نویسنده

ثریا رازقی^*

استادیار دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال

چکیده

شهمیرزاد یکی از شهرهای  استان سمنان است. گویش مردمان این شهر با زبان فارسی قدیم و گویش مازندرانی آمیخته­است. بعضی فعل‌ها در گویش شهمیرزادی بازماندۀ شکل کهن افعال در زبان فارسی دری، فارسی میانه و ایرانی باستان است. امروزه کاربرد بسیاری از افعال با آنچه در ادوار آغازین به کار می‌‌رفته، تفاوت‌های زیادی یافته است؛ اما هنوز بازماندۀ افعال کهن را در بعضی گویش‌ها می‌توان یافت؛ از جمله  شباهت‌های زیادی میان فعل و کاربرد آن در گویش شهمیرزادی با فعل در دوره‌های آغازین زبان فارسی دری وجود دارد. در حقیقت افعال به همان‌گونه که در دوره‌های آغازین به کار می‌رفته، در این گویش به حیات خود ادامه داده است. فعل در این گویش در تمامی زمان‌های گذشته، حال و آینده تصریف می‌شود اما تمامی اقسام فعل در این گویش متداول نیست بلکه گاه بعضی اقسام فعل کاربردی چندگانه دارند؛ برای مثال کاربرد فعل گذشتۀ ساده و گذشتۀ نقلی به شیوه‌ای یکسان است.

کلیدواژه‌ها

فعل؛ گویش شهمیرزادی؛ سمنان؛ مازندرانی؛ فارسی دری؛ فارسی میانه؛ ایرانی باستان

مراجع

-ابوالقاسمی، محسن ، (1377) ، دستور تاریخی مختصر زبان فارسی، تهران: سمت.

2------------- ،(1373)، ماده‌های فعل فارسی دری، تهران: ققنوس.

3-انوری، حسن و حسن احمدی گیوی ،(1371)، دستور زبان فارسی، تهران: فاطمی.

4- بهار، محمدتقی ،(1370)، سبک‌شناسی، تهران: امیرکبیر.

5-بیهقی، ابوالفضل ، (1350)، تاریخ بیهقی [به تصحیح علی‌اکبر فیاض] ، مشهد: دانشگاه فردوسی .

6-خاکسار شهمیرزادی، اسماعیل (بی‌تا) ،آسینک (مجموعه‌ای از ضرب‌المثل‌ کنایه و واژه‌های شهمیرزادی)، بی‌جا: رودکی.

7-رودکی، جعفربن‌محمد ، (1380) ،دیوان . به کوشش جعفر شعار، تهران: نشر قطره .

8-صادقی، علی‌اشرف، و غلامرضا ارژنگ ،(1365)،دستور سال چهارم آموزش متوسطه عمومی (فرهنگ و ادب)، تهران: وزارت آموزش و پرورش.

9-عنصرالمعالی، کیکاووس‌بن‌اسکندر بن‌قابوس،  (1369)، قابوس‌نامه. به کوشش غلامحسین یوسفی ،تهران: امیرکبیر.

10-قریب، عبدالعظیم و ملک‌الشعرای بهار، بدیع‌الزمان فروزانفر، جلال همایی و رشید یاسمی ،(1370)، دستور زبان فارسی. تهران: واژه.

11-کرد زعفرانلو کامبوزیا، عالیه و مصطفی اسفندیاری ، ( 1384)«تأثیر تکیه در زمان افعال در گویش مازندرانی قائم‌شهر». گویش‌شناسی (ویژه‌نامه‌ی نامه فرهنگستان). ، دوره دوم، شماره اول، صص 77-84.

12-مقصودی، قربانعلی ،(1378)، جنگ مقصود (چکانا) ، تهران: نقش قلم.