بررسی تکیۀ کلمه و جمله در گویش سیستان

فصلنامۀ ادبیات و زبان های محلی ایران زمین

مقاله 5، دوره 6، شماره 1، خرداد 1395، صفحه 73-94   

نوع مقاله: مقالۀ پژوهشی

نویسندگان

صدیقه سادات میری^{* 1}؛ فاطمه میر²

¹استادیار زبانشناسی همگانی دانشگاه پیام نور

²دانشجوی کارشناسی ارشد زبانشناسی همگانی دانشگاه پیام نور

چکیده

 تکیه برجستگی یکی از هجاهای کلمه نسبت به هجاهای دیگر همان کلمه یا دیگر کلمات جمله است. دراین تحقیق با بیانی ساده به طرح مفهوم تکیه در گویش سیستان و انواع آن، شامل تکیه در کلمه و جمله همراه با ذکر نمونه و کاربرد آن پرداخته­شده. به­منظور بررسی تکیه، گفتار آزاد و ناآگاهانۀ مردم عادی ضبط و  سپس آوانویسی شده­است. هدف اصلی این تحقیق یافتن تفاوتی در تکیۀ گویش سیستان و تکیۀ  فارسی معیار است. نتیجه آنکه به­علت یکسان بودن ریشۀ این گویش با فارسی معیار، تفاوت چندانی، جز در محل قرار گرفتن تکیه در هجا و تعداد آن در جمله، مشاهده نمی­شود.

کلیدواژه‌ها

تکیه؛ گویش؛ گویش سیستانی؛ فارسی معیار؛ واحدهای زبرزنجیری

مراجع

1.        اسلامی ، محرم .(1388)، تکیه در زبان فارسی، اولین همایش ملی زبان شناسی، اسفند 1388، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران.

2.        بهاری، محمدرضا.(1378)، زبانشناسی عملی، بررسی گویش مردم سیستان. زاهدان، ناشر: مؤلف.

3.        حق شناس، دکتر محمدعلی. (1374)، آواشناسی (فونتیک)، انتشارات آگاه، چاپ چهارم.

4.        سامعی، حسین. (1375)، تکیۀ فعل در زبـان فارسـی، رسـالۀ دکتـری زبـانشناسـی همگـانی، دانشگاه تهران

5.        عمرانی، غلامرضا. (1386)، گونه (لوترر،آرگو،جارگون، کنت)، از مجموعۀ طالع مسعود، به کوشش مصطفی منصف و حمید صدری، اصفهان، کلبه ی کتاب.

6.        عمرانی، غلامرضا. (1387)، «میانجی، واج است یا تک واژ؟ هردو یا هیچ کدام؟» مجله ی رشد آموزش زبان و ادب فارسی.

7.        لازار، ژیلبر. (1992)، دستور زبان فارسی معاصـر. ترجمـه مهسـتی بحرینـی. تهـران: انتشـارات هرمس.

8.        محمدی خمک، جواد. (1379)، واژه نامۀ سکزی. تهران. سروش.

9.        معین، محمد. (1361)، برهان قاطع، انتشارات امیر کبیر.

10.    ناتل خانلری ، پرویز.(1337) وزن شعر فارسی ؛ تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

11.    نوربخش، ماندانا و بی جن خان، محمود.(1385)، واج شناسی نوایی وزبان فارسـی، ویـژه­نامـۀ زبانشناسی، پژوهشگاه میراث فرهنگی، ش 14و15.

12.    وحیدیان کامیار، تقی .(1347)، تکیه در زبان فارسی، پایان نامۀ دکترا : دانشگاه تهران.

1.                       Ferguson, C. A. (1957). ``Word Stress in Persian'', Language, 33(2), 123-135. 

2.                       Hayes, Bruce.  (1995 )   .” Metrical stress theory: Principles and Case Studies. ” Chicago:  The University of Chicago Press. Pp. xv + 455.

3.                       Kahnemuyipour, A.(2003). “Syntactic categories and Persian stress”, Natural Language and Linguistic Theory, 21, 333-379.

4.                       Ladefoged, P.(1975). A Course in Phonetics. New York: Harcourt Brace Jovanovich.

5.                       Lehiste, I. (1977). Suprasegmentals. Massachusetts: The M.I.T press.

6.                       Mahootian, S. (1997). Persian: Descriptive Grammar. London: Routlegde

7.                       Nespor, M. and I. Vogel. (1986). Prosodic phonology. Dordrecht: Foris publication.

8.                       Windfuhr, G. (1979). Persian Grammar: History and State of its Study. Berlin: Walter de Gruyter.