بررسی تطبیقی تأثیر شکل مدیریت سیاسی فضا بر توسعۀ منطقه‌ای مطالعه موردی جزایر قشم و کیش

آمایش محیط

مقاله 9، دوره 9، شماره 32، خرداد 1395، صفحه 169-184   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسنده

حیدر لطفی^*

عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد گرمسار، ایران

چکیده

جزایر قشم و کیش، به عنوان یکی از بازوهای مهم اقتصادی در کشور، دارای اهمیت بسزایی هستند؛ به­ویژه آن­که این دو منطقه به عنوان یک واحد اقتصادی- سیاسی با عنوان مناطق آزاد شناخته شده­اند و انتظار همگانی از چنین واحدهایی آن است که روند توسعه و بهره­وری را در قیاس با دیگر مناطق با سرعت و تجانس بیش­تری بپیمایند. اما، آن­گونه که شواهد و قرائن نشان می­دهد، این دو جزیره دارای تفاوت­هایی در مدیریت سرزمینی هستند که مسیر توسعه کیش را تسریع نموده و مسیر توسعه قشم را با دشواری مواجه ساخته است. از این­رو این پژوهش به دنبال تبیین علت این عدم تجانس دو جزیره در امر توسعه است. در این راستا دو سوال مطرح شده است: چه رابطه­ای میان مدیریت سیاسی فضا و توسعه­ی منطقه­ای وجود دارد؟ چه رابطه­ای میان مدیریت سیاسی فضا و توسعۀ نامتجانس در قشم رابطه وجود دارد؟ خروجی این پژوهش به این نتیجه ختم شده که به‌نظر می­رسد که جزیرۀ کیش با یکپارچه­سازی سازمان فضایی توانسته است از سطح عملیاتی و تصمیم­گیری یک‌دست و یکپارچه‌ای برخوردار شود. اما، قشم به دلیل مدیریت دوسویه و ناهمسو، نتوانسته است از نظر شاخص­های توسعه رشد قابل توجهی داشته باشد. نتایج این پژوهش، نشان می­دهد که وجود یک نهاد برای سازماندهی فضا در قشم در همۀ ابعاد لازم و ضروری است. تلفیق توسعۀ یکپارچه و تدریجی یا اساس قرار دادن مدیریت راهبردی و سازماندهی یکپارچه فضا در قشم، راهکاری است که می­تواند زمینه را برای توسعۀ این منطقه فراهم کند. پژوهش حاضر از جنبه­ی روشی جزء تحقیقات علی است و از جنبۀ ماهیتی تحقیق کاربردی بشمار می­رود. روش بکار رفته در این تحقیق، توصیفی ـ تحلیلی است و اطلاعات مورد نیاز از طریق مطالعات کتابخانه­ای گردآوری شده است.

کلیدواژه‌ها

مدیریت سیاسی فضا؛ توسعۀ منطقه‌ای؛ مدیریت یکپارچه؛ قشم؛ کیش