از زن ستیزی تا زن ستایی در حدیقة الحقیقة سنایی

روان‌شناسی فرهنگی زن

مقاله 1، دوره 3، شماره 9، مهر 1390، صفحه 9-20   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

محمود جعفری دهقی^{* 1}؛ ساره تربیت²

¹دانشگاه تهران، دانشیار گروه فرهنگ و زبان های باستان، ،تهران، ایران.

²دانشگاه آزاد اسلامی، واحد خرمشهر،گروه ادبیات فارسی، خرمشهر ، ایران.

چکیده

به اعتبار پژوهش های گسترده و متقن بزرگان حوزه ی تحقیق ادب فارسی، حکیم سنایی غزنوی - شاعر بزرگ قرن پنجم - از جمله اولین کسانی است که اصطلاحات عاشقانه را با اصطلاحات صوفیانه بهم درآمیخته و طرحی نو درافکنده است. از دیگر سو در هر دو حوزه ی عشق و عرفان، زیبایی در اوج قرار دارد و چون زن نمود آشکارای زیبایی است لذا محبوب و معشوق همواره در شمایل زن تجلی یافته است؛ ازین جهت رویکرد سنایی به مقوله ی زن می تواند توجیه پذیر باشد. البته در شعر سنایی زن نیز مانند دیگر موجودات، اصل محاسبه نمی شود و تنها جنبه ی نمودی دارد، یعنی اگر در کلام وی از بدی های زن سخن گفته می شود دلیل بر بد بودن ذاتی زن نیست و به عکس سخن راندن از خوبی های وی نیز مبتنی بر پاک طینتی اش نمی باشد. با توجه به اینکه از میان آثار این شاعر «حدیقه الحقیقه» اثری کامل تر در بیان اندیشه های سنایی می باشد، لذا این پژوهش با استناد به این اثر عرفانی انجام پذیرفته است.

کلیدواژه‌ها

زن؛ سنایی غزنوی؛ حدیقة الحقیقة

مراجع

- قرآن مجید

- اشرف زاده، رضا (1374) آب آتش فروز، تهران، انتشارات جامی.

- افراسیاب پور، علی اکبر(1390) مقام زن و حضرت زهرا(س) از نظر سنائی غزنوی، فصلنامه علمی پژوهشی زن و فرهنگ، سال دوم، شماره ششم، ص 106-93.

- حسینی کازرونی، احمد ( 1375) گلبانگ سربلندی، تهران، انتشارات ارمغان.

- حدیقة الحقیقة و شریعة الطریقة، تصحیح علیزاده،عزیزالله ( 1387) تهران، انتشارات فردوس.

- حدیقة الحقیقة و شریعة الطریقة،تصحیح مدرس رضوی (1377) تهران، انتشارات دانشگاه تهران.

 - درگاهی، محمود ( 1374) طلایه دار طریقت، تهران، انتشارات تکامل.

- شفیعی کدکنی،محمدرضا (1385) تازیانه های سلوک، تهران، انتشارات آگاه. 

- نهج البلاغه، ترجمه محمد دشتی(1385) بوشهر، انتشارات موعود اسلام.

- یزدانی، زینب ( 1377) زن در شعر فارسی، تهران، انتشارات فردوس.