واکاوی برخی از عوامل تأثیرگذار بر خلاقیت ریاضی از منظر تازه‌کاران ریاضی: مهارت‌ها و دانش ریاضی و ویژگی‌های شخصیتی

ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی

مقاله 5، دوره 4، شماره 3، بهمن 1393، صفحه 95-140   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

نویسنده

نرگس یافتیان^*

استادیار گروه ریاضی دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی [e-mail]

چکیده

 
زمینه: فعالیت‌های خلاقانه در ریاضی به‌منزلة فعالیتی مرتبه بالا نیازمند دانش و مهارت‌هایی غنی در آن حیطه و ویژگی‌های شخصیتی خاصی است. از جمله گام‌های ضروری در راستای شناسایی این دانش و مهارت‌ها و همچنین ویژگی‌های شخصیتی، انجام پژوهش‌هایی است که به تدوین و ارائه نظریه‌هایی می‌پردازد که از بطن جامعه خود برخاسته باشد.
هدف: چگونگی تأثیرگذاری دانش و مهارت‌ها و ویژگی‌های شخصیتی بر خلاقیت ریاضی دانشجویانی که درگیرفعالیت‌های خلاقانه ریاضی هستند.
روش پژوهش: رویکرد کیفی به روش نظریة زمینه‌ای با استفاده از ابزار مصاحبه‌های عمیق و نیمه ساختار یافته به کار گرفته شد. جامعه آماری این پژوهش کلیه دانشجویان رشته ریاضی در دانشگاه‌های دولتی واقع در شهر تهران هستند. برای انجام مصاحبه‌های عمیق و نیمه ساختار یافته، 13 دانشجوی ریاضی با روش نمونه‌گیری هدفمند و نظری به طور داوطلبانه دعوت به همکاری شدند. جهت حصول اطمینان از کیفیت تحقیق از معیارهای باورپذیری، اطمینان‌پذیری، انتقال‌پذیری و تأییدپذیری استفاده شد.
یافته‌ها: نتایج نشان می‌دهد که برای مقوله‌های دانش و مهارت‌های ریاضی و ویژگی‌های شخصیتی دانشجویان زیر مقوله‌هایی حاصل شده است که چگونگی تأثیر آن‌ها در ارائه راه‌حل‌هایِ خلاقانه در حل مسائل ریاضی را تبیین می‌کند.
نتیجه‌گیری: نظام‌های آموزشی و متخصصان امور تعلیم و تربیت باید با اتکا بر یافته‌های علمی به تبیین دقیق‌تری از فرایند یاددهی- یادگیری دست یابند و با فراهم کردن محیط‌هایی که بتوانند یادگیرندگان را با وضعیت‌ها و مسائل چالش برانگیز مواجه کنند و در حین دست و پنجه نرم کردن و حل این مسائل، زمینه را برای پرورش خلاقیت در آن‌ها مهیا کنند.
 

کلیدواژه‌ها

خلاقیت ‌ریاضی؛ آموزش ریاضی؛ دانش و مهارت‌های ریاضی؛ ویژگی‌های شخصیتی؛ نظریة زمینه‌ای