تأثیر آموزش فن شش کلاه تفکر دوبونو بر گرایش تفکر انتقادی و خلاقیت دانش‌آموزان

ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی

مقاله 8، دوره 4، شماره 1، مرداد 1393، صفحه 159-188   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

نویسندگان

اسکندر فتحی آذر¹؛ رحیم بدری گرگری²؛ غفور احراری^{* 3}

¹استاد دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی دانشگاه تبریز [e-mail]

²دانشیار دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی دانشگاه تبریز [e-mail]

³دانشجوی دکتری روان‌شناسی تربیتی دانشگاه تبریز (نویسنده مسئول) [e-mail]

چکیده

 
زمینه: تفکر انتقادی، گرایش آن و تفکر خلاق، مهارت‌هایی هستند که همواره مدنظر عالمان تعلیم و تربیت بوده است. امروزه به دلیل تغییر و تحولات سریع در تمام عرصه‌ها، انفجار اطلاعات و آموزش ندادن مهارت‌های استفاده درست از آن‌ها، لزوم فراگیری این مهارت‌ها به‌عنوان خروجی آموزش‌وپرورش و به‌ویژه آموزش عالی، بیشتر احساس می‌شود.
هدف: این مطالعه در پی آن است تا با کمک فن شش کلاه تفکر دوبونو، مهارت‌های تفکر انتقادی و خلاق را در دانش‌آموزان پرورش دهد. در این فن افراد با تصور پوشیدن کلاه‌هایی به رنگ‌های مختلف (شش رنگ) مسئله و موضوع بحث را از شش جنبهٔ مثبت، منفی، عاطفی، خلاقانه، بی‌طرفانه و کنترلی در نظر می‌گیرند.
روش: برای بررسی نتیجه این امر از طرح آزمایشی پیش‌آزمون- پس‌آزمون با گروه کنترل و پرسش‌نامه گرایش به تفکر انتقادی کالیفرنیا و پرسش‌نامه خلاقیت عابدی استفاده شد. به دلیل انتخاب طبیعی گروه‌ها (کلاس درس)، پس از مداخله، نتایج آزمون‌های اصلی و زیر مقیاس‌های آن‌ها با تحلیل کوواریانس بررسی شد.
یافته‌ها: نتایج این پژوهش نشان داد، تفاوت بین گرایش به تفکر انتقادی در گروه آزمایش و گواه معنی‌دار بوده است اما اختلاف معنی‌داری در خلاقیت دو گروه مشاهده نشد.
نتیجه‌گیری: با استفاده از فن‌های آموزشی چون شش کلاه تفکر دوبونو می‌توان مهارت‌های تفکر انتقادی و نه خلاقیت را در دانش‌آموزان ارتقا داد.
 

کلیدواژه‌ها

دانش‌آموزان؛ گرایش به تفکر انتقادی؛ تفکر خلاق؛ شش کلاه تفکر؛ آموزش تفکر