مدل‌یابی روابط بین متغیرهای مکنون هوش و سرعت پردازش اطلاعات با خلاقیت دانشجویان

ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی

مقاله 5، دوره 2، شماره 1، شهریور 1391، صفحه 107-139

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

نویسندگان

زهرا کرمی باغطیفونی^{* 1}؛ نورعلی فرخی²؛ صغری ابراهیمی قوام²؛ یحیی مهاجر²

¹نویسنده مسئول

²نویسنده

چکیده

 
زمینه: بیشترتحقیقاتانجامشده درحوزهخلاقیتعمدتًاازنوعپژوهش‌هایتجربیوفرضیه پردازیبودهوهنوزمدل‌هاونظریاتتجربیکه بهخوبیتبیین کنندهخلاقیتبراساسعواملبنیادینشناخت باشد، کمتر موردتوجهقرار گرفتهاند، همچنینبیشترتحقیقاتانجامشدهدراینحوزهعمدتًا بهبررسی‌هایهمبستگیسادهقناعتکردهو ازرسیدنبهمراحلنظریوکلینگرانهبازمانده اند.
هدف: هدف اصلی این تحقیق بررسی رابطه بین هوش و خلاقیت و تبیین این رابطه بر اساس عامل بنیادین شناخت (سرعت پردازش اطلاعات) است. این پژوهش درصدد است با استفاده از مقیاس­های چند بُعدی هوش، خلاقیت، و سرعت پردازش اطلاعات بخشی از محدودیت­های مربوط به اندازه­گیری این سازه­ها را که احتمالاًمنجر به کم برآورد شدن رابطه هوش و خلاقیت در ادبیات پژوهشی شده است را بر طرف سازد.
روش: نمونه این تحقیق شامل 481 نفر از دانشجویان کلیه رشته­های علوم انسانی دانشگاه­های تهران بود. برای سنجش هوش از خرده مقیاس­های آزمون وکسلر بزرگسالان (وایز- آر)[1]، برای سنجش خلاقیت از آزمون­های تفکر واگرا، خلاقیت در زندگی روزمره ، پیشرفت خلاقانه و خودپنداره خلاقانه و برای سنجش سرعت پردازش اطلاعات، از دو آزمون مداد-کاغذی، زاهلن- وربیندونگز (زد. وی. تی)[2] و آزمون رمزگردانی (کی. دی. تی)[3] استفاده شد. مدل­یابی معادلات ساختاری برای بررسی   مدل­­های مفروض شده روابط بین این متغیرها که بر اساس ادبیات پژوهش تدوین شده بودند، مورد استفاده قرار گرفت.
یافته ها: نتایج پژوهش حاضر نشان داد که رابطه بین هوش و خلاقیت زمانی که به صورت مکنون در نظر گرفته می­شوند، بالاتر از زمانی است که این متغیرها به صورت مشاهده شده در نظر گرفته    می­شوند. نتیجه دیگر این بود که سرعت پردازش اطلاعات به عنوان عامل مرتبه بالاتر رابطه بین هوش و خلاقیت را مورد تبیین قرار می­دهد. همچنین تأثیر غیر مستقیم سرعت پردازش اطلاعات بر خلاقیت بیشتر از تأثیر مستقیم آن بود، یعنی هوش به عنوان واسطه بین خلاقیت و سرعت پردازش اطلاعات عمل می­کند.
نتیجه گیری: نتیجه کلی این پژوهش کاوشی در جواب دادن به سؤالات اساسی در مورد ادبیات خلاقیت است و توانست به بخشی از سؤالاتی که در 50 سال اخیر در این حوزه مطرح است، پاسخ دهد. مثلا اینکه رابطه مشاهده شده بین هوش و خلاقیت ناشی از متغیر سومی به نام سرعت پردازش اطلاعات است.
 



[1]. WAIS-R


[2]. ZVT


[3]. KDT

کلیدواژه‌ها

کلید واژه(گان): هوش؛ خلاقیت؛ سرعت پردازش اطلاعات؛ مدل یابی ساختاری