بررسی روند تحول مناصب ایلخانی و ایل بیگی در جامعه بختیاری (از قاجار تا پهلوی)

پژوهش نامه تاریخ

مقاله 2، دوره 3، شماره 8، مهر 1386، صفحه 19-43   

نویسنده

غفار پوربختیار

استادیار گروه تاریخ دانشگاه آزاد اسلامی شوشتر

چکیده

ایلخانی و ایل بیگی دو منصب عالیه و مهم در نظام خان سالاری جامعه بختیاری بوده‌اند. ایلخان در جامعه بختیاری بالاترین مقام ایلی را داشته و پس از او، این ایل بیگ بود که همانند معاون یا دستیار او عمل می‌کرد. جامعه بختیاری به طور رسمی از دوره ناصرالدین شاه قاجار اتحادیه ایلی تشکیل داد و طی فرمان ناصرالدین شاه ایلخانی به نام حسینقلی خان دورکی در رأس آن قرار گرفت. اما خوانین بختیاری، برای رسیدن به مقام ایلخانی و ایل بیگی به رقابت با یکدیگر پرداختند. همین رقابت و اختلافات درونی از یک سو و از سوی دیگر تحریکات برونی شاه، دولت مرکزی، مقامات درباری و یا رهبران ایلات رقیب، باعث تغییراتی در دو منصب ایلخانی و ایل بیگی بختیاری گردید. اما سرانجام با انقراض سلسله قاجار و به قدرت رسیدن رضاشاه، این دو مقام عالیه بختیاری در سال 1313 برای همیشه ملغی شده و به جای آن فرمانداری کل چهارمحال بختیاری تأسیس گردید.

کلیدواژه‌ها

ایلخان؛ ایل بیگ؛ اتحادیه؛ خان؛ دولت انگلیس؛ شاه قاجار؛ جامعه بختیاری