تََاَمّلی در اندیشه اقتصادی خواجه رشیدالدین فضل الله همدانی

پژوهش نامه تاریخ

مقاله 7، دوره 3، شماره 10، فروردین 1387، صفحه 1-21   

نویسنده

امیر تیمور رفیعی

استادیار گروه تاریخ دانشگاه آزاد اسلامی محلات

چکیده

رشیدالدین فضل‌الله همدانی (645-718 ق/ 1247- 1318 م) طبیب، مورخ، وزیر و سیاستمدار برجسته سلاطین بزرگ ایلخانی، غازان و اولجایتو، به شمار می رود. بدون تردید فعالیت‌های اجتماعی این وزیر مدبر و دانشمند در گرایش سلاطین متأخر ایلخانی به اعمال یک سلسله اقدامات اصلاح طلبانه خصوصاً در زمینه اقتصادی و توسعه شهر و روستا و تثبیت نظام مالیاتی به نحو کاملاً چشم‌گیری مؤثر بوده است. از این روی شایسته است فعالیتهای اجتماعی خواجه رشیدالدین فضل‌الله به طور فراگیر و جامع مورد مطالعه انتقادی قرار گیرد. در مقاله حاضر کوشش بر این است تا اندیشه اقتصادی خواجه رشیدالدین فضل‌الله همدانی را در عهد سلطنت غازان خان، که درغالب یک سلسله اقدامات اقتصادی به منصه ظهور رسید مورد بررسی و پژوهش قرار گیرد. به طور مشخص موارد زیر از منظر اندیشه اقتصاد سیاسی خواجه رشید الدین مطمح نظر خواهد بود:
1- ترمیم شبکه‌های ویران آبیاری در جهت کمک به رشد کشاورزی و باغداری .
2-احیای اراضی بایر و حمایت از کشاورزان و روستائیان با تثبیت نرخ مالیات ارضی (خراج) و مالیاتهای دیگری که به دیوان واریز می شد.
3 – به رسمیت شناختن حق تملک برزمین و بازگرداندن زارعان متواری

کلیدواژه‌ها

خواجه رشیدالدین فضل‌الله؛ ایلخانان؛ غازان خان؛ کشاورزی؛ آبیاری؛ اندیشه اقتصادی