جلوه‌های تمثیلی اعتراض در شعر "فروغ فرخزاد" و "غاده السمان"*

فصل نامه تحقیقات تمثیلی در زبان و ادب فارسی

مقاله 3، دوره 8، شماره 28، مرداد 1395، صفحه 45-64   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسنده

زهرا سلیمانی^*

استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد ورامین- پیشوا- ایران

چکیده

ساختار سنتی جامعه‌ی ایرانی و عرب و ارزش‌ها و برخوردهای فرهنگی‌آن، موقعیت اجتماعی زن را رقم زده است. در این جوامع از دیرباز بسیاری عوامل فرهنگی و اقتصادی وضعیت حاشیه‌ای زن را تثبیت کرده و او را عملاً از زندگی اجتماعی دور نگاه داشته و به اجبار به انزوا کشانده است. در میان شاعران سنت شکن معاصر ایران و عرب، "فروغ فرخزاد" و "غاده السمان" با ایستادگی در برابر سنت‌های مرد‌سالارانه و باورهای اشتباه، زبان گویا و معترض زنان صامت مشرق زمین‌اند که در طول زمان، از عقده‌ی دردناک تبعیض، ستم‌ها و بی رحمی‌ها به تنگ آمده‌اند. این دو به عنوان شاعران روشنفکر و آگاه، مشکلات جامعه‌ی زنان را درک کرده و منادی آزادی زن از افکار سنتی جامعه‌ی مردسالارانه خود شده‌اند. در این جستار که به بررسی و مقایسه‌ی اعتراض در آثار فروغ و غاده­ با رویکرد تمثیلی پرداخته شده است، انتقادهای تند و صریح این دو شاعر عصیان‌گر درباره‌ی باورهای نادرست حاکم بر جامعه آمده است.

کلیدواژه‌ها

فروغ فرخزاد؛ غاده السمان؛ ادبیات تطبیقی؛ ادبیات تمثیلی؛ اعتراض

مراجع

1. آتشی، منوچهر، (1382)، فروغ در میان اشباح، تهران: آمیتیس.
2. براهنی، رضا، (1371)، طلا در مس، تهران: زمان. چ سوم.
3. جلالی، بهروز، (1373)، جاودانه زیستن در اوج ماندن، تهران: مروارید. چ سوم.
4. دوبوار، سیمون، (بی تا)، جنس دوم، تهران: طوس.
5. روزبه، محمدرضا، (1388)، ادبیات معاصر ایران (شعر)، تهران: روزگار. چ چهارم.
6. السمان، غاده، (1387)، ابدیت لحظه‌ی عشق، ترجمه عبدالحسین فرزاد، تهران: چشمه. چ سوم
7. .................................، (2003)، التمرد و الالتزام، بیروت: غاده السمان.
8. .................................، (1380)، زنی عاشق در میان دوات، ترجمه: عبدالحسین فرزاد، تهران: چشمه.
9. .................................، (1377)، غم‌نامه‌ای برای یاسمن‌ها، ترجمه: عبدالحسین فرزاد، تهران: چشمه.

1. .................................، (1981)، القبیلۀ تستجوب القتیلۀ، بیروت: انتشارات غاده السمان.
2. شمیسا، سیروس، (1376)، نگاهی به فروغ فرخزاد، تهران: مروارید. چ سوم.
3. فرخزاد، فروغ، (1383)، دیوان کامل: اسیر، دیوار، عصیان، تولدی دیگر، ایمان بیاوریم به آغاز فصل سرد، تهران: مهراد.
4. فرزاد، عبدالحسین، (1380)، شعر پویای معاصر عرب، تهران: مروارید.
5. مدنی، نسرین، (1385)، در کوچه‌های خاکی معصومیت، تهران: چشمه.
6. یزدان پناه، قهرعلی، (1390)، «بررسی مقایسه‌ای تغزل­های غاده السمان و سیمین بهبهانی»، فصل­نامه مطالعات ادبیات تطبیقی، سال پنجم، شماره 20، صص 187-169.