پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 418 |
| تعداد شماره‌ها | 10,006 |
| تعداد مقالات | 83,645 |
| تعداد مشاهده مقاله | 78,626,849 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 55,777,632 |
بررسی رابطه بین بیگانگی اجتماعی، فقر اقتصادی و اعتقادات دینی با امید به آینده دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی مرند | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| مطالعات جامعه شناسی | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| مقاله 1، دوره 8، شماره 26، فروردین 1394، صفحه 7-19 اصل مقاله (655.57 K) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| نوع مقاله: علمی پژوهشی | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| نویسندگان | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| امیرعلی امیر‌خان‌نژاد1؛ صمد صباغ2 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 1کارشناسیارشد جامعهشناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز – ایران. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 2استادیار گروه جامعهشناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز- ایران (نویسنده مسئول). | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| چکیده | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| هدف این پژوهش تعیین رابطه بین بیگانگی اجتماعی، فقر اقتصادی و اعتقادات دینیبا امید به آینده دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی مرند درسال 95-1394 بود. این پژوهش از نظر هدف کاربردی، از منظر روش اجرای پژوهش، پیمایش و از نظر جمعآوری دادهها میدانی میباشد. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی مرند است که 5800 تن میباشد. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 360 مورد برآورد گردید که اعضای آن به صورت تصادف طبقهای انتخاب شدند. برای گردآوری دادهها از پرسشنامه امید میلر (MHS) و پرسشنامه محقق ساخته استفاده گردید که دارای روایی و پایایی قابلقبول بودند. نتایج پژوهش حاکی از ارتباط منفی بیگانگی اجتماعی و فقر اقتصادی با میزان امید به آینده دانشجویان بود، درمورد اعتقادات دینی، ارتباط مستقیم و معنیداری بین دو متغیر مشاهده شد، هم- چنین نتایج آزمون تی استیودنت و تحلیل واریانس یک طرفه نشان داد، امید به آینده دانشجویان برحسب جنسیت و مقطع تحصیلی معنیدار نمیباشد. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| کلیدواژه‌ها | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| امید به آینده؛ بیگانگی اجتماعی؛ فقر اقتصادی و اعتقادات دینی | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| اصل مقاله | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
بررسی رابطه بین بیگانگی اجتماعی، فقر اقتصادی و اعتقادات دینی امیرعلی امیر‌خان‌نژاد[1] دکتر صمد صباغ[2] تاریخ دریافت مقاله:2/2/1395 تاریخ پذیرش نهایی مقاله:23/5/1395 چکیده هدف این پژوهش تعیین رابطه بین بیگانگی اجتماعی، فقر اقتصادی و اعتقادات دینیبا امید به آینده دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی مرند درسال 95-1394 بود. این پژوهش از نظر هدف کاربردی، از منظر روش اجرای پژوهش، پیمایش و از نظر جمعآوری دادهها میدانی میباشد. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی مرند است که 5800 تن میباشد. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 360 مورد برآورد گردید که اعضای آن به صورت تصادف طبقهای انتخاب شدند. برای گردآوری دادهها از پرسشنامه امید میلر (MHS) و پرسشنامه محقق ساخته استفاده گردید که دارای روایی و پایایی قابلقبول بودند. نتایج پژوهش حاکی از ارتباط منفی بیگانگی اجتماعی و فقر اقتصادی با میزان امید به آینده دانشجویان بود، درمورد اعتقادات دینی، ارتباط مستقیم و معنیداری بین دو متغیر مشاهده شد، هم- چنین نتایج آزمون تی استیودنت و تحلیل واریانس یک طرفه نشان داد، امید به آینده دانشجویان برحسب جنسیت و مقطع تحصیلی معنیدار نمیباشد. واژگان کلیدی:امید به آینده، بیگانگی اجتماعی، فقر اقتصادی و اعتقادات دینی.
مقدمه درجامعه‌شناسی گرایشی به طور خاص تحت عنوان گرایش جامعهشناسی امید وجود نداشته است، همان طور که گرایشی تحت عنوان جامعهشناسی ترس هم وجود نداشته است؛ اما جامعه‌شناسان از قدیم و به طور خاص در دوره جدید بیشتر، درمورد امید و ترس، امیدواری و ناامیدی و ترس و اضطراب اجتماعی بحث‌های متعددی داشته‌اند؛ زیرا فرض اصلی جامعه‌شناسان در جامعه جدید، به رسمیت شناختن رابطه بین امید و امیدواری و سلامت اجتماعی است. به عبارتی هر چه که افراد جامعه نسبت به زندگی و جامعه خود امیدوارتر باشند، میزان مشارکت آنها درساختن جامعه بیشتر خواهد بود، به خصوص درمیان قشر دانشجو که آینده‌ی کشور به دست آنها رقم خواهد خورد، در مقابل به میزانی که افراد نسبت به زندگی و نظام اجتماعی و سیاسی ناامید باشند، میزان مشارکت کمتری در ساختن جامعه خواهند داشت و همین افراد نیرویی در تخریب جامعه و زندگی خواهند بود. افراد در این فضای فکری و فرهنگی معترض و لجوج و خودبین و انزواطلب شکل‌گرفته و نظام اجتماعی در معرض فروپاشی قرار می‌گیرد(ارجمندنیا، 1391). به قول چامسکی اگر تصورکنیم که هیچ امیدی وجود ندارد، ضمانت کرده‌ایم که هیچ امیدی نخواهد بود اما اگر تصور کنیم که فرصت‌هایی برای تغییر هست این امکان وجود دارد که بتوانیم در ساختن دنیایی بهتر مشارکت کنیم. بک[3] از ناامیدی به عنوان علامت هسته‌ای افسردگی یادکرده، یادآور میشود که این ناامیدی هم فلج کننده اراده است و هم باعث تحمل‌ناپذیر شدن و میل به گریز از یک موقعیت می‌گردد. امروزه بررسی‌هایی بر رویدادهای منفی مانند بیکاری، ازدست دادن اعتقاد، بیماری، فقر و غیره که امکان دارد در پیشرفت ناامیدی نقش داشته باشند، متمرکز شده‌اند. برنارد و همکاران[4] (2002) بر این باورند که محیط دانشگاه با گسترش مشکلات یا فشارهای روانی، ممکن است در بالا رفتن ناامیدی در میان دانشجویان نقش داشته باشند. از این رو پیش‌بینی میشود که دانشجویان امروزی تنش بیشتری را نسبت به دانشجویان سال‌های گذشته گزارش کنند(کوپلیک[5] و دیگری، 1986). در ارتباط با نقش جوان در امر امیدواری ذکر این نکته مهم است که فردی که در عنفوان جوانی قرار دارد، به جهت مکانیزم‌های فیزیولوژیکی و روانشناختی حاکم بر نظام درونی خود، بیش از هر زمان دیگری آمادگی طراحی برای آینده را داراست چرا که هم از توانمندی‌های جسمانی و فیزیولوژیکی متناسب برخوردار است و هم قدرت تحلیل و انرژی روانی و ذهنی مورد نیاز برای هدفگزینی و برنامهریزی برای آینده را دارا میباشد، از این رو، از یک جوان دانشجو انتظار میرود هم برای خود و آینده خود برنامهریزی کرده و هم برای دستیابی به اهداف اجتماعی تلاش کند. بدون شک اگر جوان، این دوران مفید، موثر و تاثیرگذار را با کم دقتی از دست بدهد، دچار خسرانی جبرانناپذیر می‌گردد. جامعه نیز از او انتظار دارد که باهمتی عالی و امیدی روشن نسبت به آینده برای ارتقاء سطح رفاه جامعه نیز بکوشد. وضعیت امید به آینده، پیامدهای مختلفی برای افراد در پی دارد که در بالاترین سطح آثار خود را قالب پیشرفت یا رکود و توقف جامعه نشان می‌دهد(قریشی، 1388). با توجه به اینکه دانشجویان جزء سرمایه‌های انسانی آموزش‌دیده بوده، آینده جامعه در دست آن‌هاست، میزان امیدواری و ناامیدی آنها برای پیشرفت و توسعه جامعه بسیار اهمیت دارد. امید به آینده، یکی از متغیرهای تاثیرگذار بر کیفیت زندگی و شادابی افراد جامعه و بهویژه نسل جوان است. وقتی امید به آینده در ارتباط با قشر دانشجو به عنوان آینده‌سازان جامعه مطرح میشود، اهمیت آن دو چندان میشود؛ زیرا باید عواملی را که در امیدواری دانشجویان به آینده میتواند تاثیرگذار باشد شناسایی و در جهت ارتقاء آنها کوشید؛ بنابراین با لحاظ اهمیتی که برای امیدواری بیان شد، این پژوهش به دنبال پاسخ به این پرسش‌هاست که آیا واقعاً امید و انگیزه افراد برای فعالیت و پیشبرد امور خود و جامعه آنها امری است فردیکه تنها در ویژگی‌های روانی و شخصیتی افراد ریشه دارد یا فرهنگ و شرایط اجتماعی و مادی هم بر آن موثر است؟ عوامل اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی چه تاثیری بر احساس امیدواری یا ناامیدی دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرند دارد؟
اهداف پژوهش اهداف کلی 1. تعیین رابطه بین امید به آینده و بیگانگی اجتماعی دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامیمرند. 2. تعیین رابطه بین امید به آینده و تعلق به ارزشهای دینی دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی مرند. 3. تعیین رابطه بین امید به آینده و فقر اقتصادی دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی مرند.
اهداف جزئی 1. تعیین تفاوت میزان امید به آینده دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی مرند برحسب جنسیت. 2. تعیین تفاوت میزان امید به آینده دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی مرند برحسب مقطع تحصیلی.
مبانی نظری امید به آینده امید در فارسی به معنای «آرزو، انتظار برای چیزهای خوب، توقع و چشم نیکی ازمردم و از هر چیزی داشتن»(دهخدا، 1342) است. امید معادل فارسی واژه «رجا» در عربی و «Hope» در انگلیسی بوده و حالتی نفسانی است که فرد امیدوار را به تلاش جدی واداشته و در آن انسان به اموری که انتظارش را دارد، دل‌بستگی پیدا نموده است. امید در انتظار چیزی بودن است، در فرهنگ فارسی معمولاً امید و آرزو در کنار یکدیگر به کار می‌روند؛ اما در زبان عربی به صورت جداگانه با عنوانهای «رجا» و «امل» استعمال میشوند. با یک تحلیل میتوان گفت که در هر امیدواری، آرزو وجود دارد، ولی هر آرزویی امید و امیدواری نیست(مردانی نوکنده، 1390). امید عبارت است از: تمایلی که با انتظار وقوع مثبت همراه است و یا به عبارت دیگر ارزیابی مثبت از آنچه که فرد متمایل است و میخواهد که به وقوع بپیوندد(هزارجریبی و دیگری، 1388). امید توانایی باور داشتن به احساسی بهتر در آینده است و با نیروی نافذ خود موجب تحریک فرد در جهت کسب تجارب نو شده، وی را به تلاش و کوشش واداشته و به سطح بالایی از عملکردهای روانی و رفتاری نزدیک میگرداند. امید یکی از نشانههای سلامت روان میباشد (ارجمندنیا و دیگران، 1391). از منظر روانشناسی، امید نشانگر ادراک افراد در رابطه با تواناییهایشان در رسیدن به هدف، گسترش راهبردهای دستیابی به هدف و حفظ انگیختگی تا رسیدن به هدف میباشد. جون و نیکولای کوک[6] (1998) امید را باهفت مولفه مشخص میکنندکه شامل: کنارآیی، اقدام، شادی، اجرا، ارتباط، خلق و جمعگرایی میباشد(قریشی، 1388)، درحقیقت هدف امید این استکه زندگی پربارتر بوده و ازبیزاری و ملال دایمی به دور باشد؛ اما چنانچه حالتی انفعالی یا کنشپذیر (ببینیم چه میشود) به انسان دست دهد، چنین کیفیتی امید نیست. حقیقت این است که در چنین صورتی امید به پوششی برای وادادن یا یک ایدئولوژی محض تبدیل میشود. امید واژهای پارادوکسیکال و متناقض‌نما است. امید نه انتظاری منفعلانه است و نه نیرویی غیرواقعبینانه از اتفاقاتی که امکان رخداد آنها وجود ندارد. امید همچون ببر نیمخیزی است که زمانی که لحظه پریدنش فرارسد، خواهد جهید. امیدوار بودن بدین معنی است که فرد در هر لحظه آماده و منتظر چیزی باشد که هنوز متولد نشده و در صورت عدم پیدایش آن در طول زندگی، همچنان نومید و سرخورده نشود. کسانی که امیدشان ضعیف است به تنپروری روی آورده یا به خشونت میپردازند؛ اما افراد امیدوار، نشانههای زندگی تازه را مینگرند، آن را گرامی میدارند و هر لحظه آمادهاند تا به تولد آن چه آماده زایش است، یاری رسانند(فرام[7] ، 1968). از مجموع آنچه گفته شد امید انتظار آینده‌ای روشن است که فرد را به تلاش مفید و سازنده درجهت نیل به اهداف وا داشته و با واقع‌بینی همراه است. امید و امیدواری محرک فرد به سوی فعالیت‌های پرثمر و مثبت است و تفاوتی بنیادین با آرزوهای واهی و غیر واقع‌بینانه دارد، از این رو فرد امیدوار کسی است که اولاً، میل و شوق و خواسته‌ای در وی وجود داشته و ثانیاً، دست یافتن به آن خواسته را هم غیر ممکن نداند و حدی از اطمینان را در دستیابی به خواسته‌اش داشته باشد، در این صورت فرد برای پیشبرد امور خود به فعالیت و جوش و خروش برخاسته و از حالت انفعال بیرون می‌آید، برعکس، اگر به هر دلیلی فردی به چنان درجه‌ای از بی‌میلی برسد که از هیچ خواسته‌ای برخوردار نبوده یا شرایط را چنان ببیند که نتواند امکانی برای تامین خواسته‌اش یا تغییر شرایط تصور کند، طبیعی است که انگیزه‌ای برای حرکت و فعالیت در خود نخواهد دید و نمی‌توان از او انتظار پویایی و تحرک داشت. جامعه‌ای همکه چنین وضعیتی درآن غالب شود، تبدیل به جامعه‌ای ناامید، ایستا، بی‌تحرک و ساکن خواهد شد(توکلی، 1389). در روانشناسی نیز امید چنین تعریف‌شده امید سازهای است که دو مولفه دارد: 1. توانایی طراحی گذرگاههایی به سوی هدفهای مطلوب به رغم موانع موجود 2. انگیزه برای استفاده از این گذرگاهها، در توضیح آن آمده: «امید به هدفهایی تعلق میگیردکه با داشتن موانع چالشانگیز ولی نه برطرف نشدنی احتمال دستیابی به آنها در میانمدت وجود داشته باشد.»(کار، 1385). با توجه به تعاریفی که برای امید آمده میتوان گفت: حالت انتظار و فراهم کردن مقدمات و ازبین بردن موانع، شرط امید و امیدواری است، بنابراین اگر مورد انتظار از امور محال و یا دور از دسترس باشد یا حالت انتظار وجود نداشته و فرد به آنچه پیش خواهد آمد یقین داشته باشد، هیچ یک یا برخی از اسباب و علل به وجود آمدنِ (مورد انتظار) را فراهم نکند، تحت عنوان امید و امیدوار قرار نمی‌گیرد. امید با تحرک و پویایی همراه است. برطرف کردن موانع و فراهم آوردن مقدمات، که از شرایط امیدواری است، نیاز به تفکر و اندیشه دارد تا به رفتاری هدفمند منتهی شود، بنابراین روح و جسم در تحرک و خلاقیت است و این پویایی باعث شادکامی و نشاط میشود. تعریف اسنایدر از امید: اسنایدر و همکارانش(2002) امید را بر حسب دو عنصر تعریف میکند: اول آنها می‌گویند که امید با ادراک عامل مرتبط با اهداف نیرو می‌گیرد؛ یعنی مردم حس میکنند می‌توانند به اهداف آتی خود دست یابند زیرا آنها در گذشته توانسته‌اند با استفاده از این ابزارها به اهداف آتی خود برسند. دوم آنها معتقدند که امید بر پایه این ادراک قرار دارد که راه‌های دستیابی به اهداف در دسترس است. افراد امیدوار می‌توانند این مسیرها را خلق کنند، مثلاً ممکن است به خلاقیت خود اعتقاد داشته باشند. اسنایدر و همکارانش رابطه بین هدف و مسیرها را دو سویه در نظر می‌گیرند. از یک طرف افراد امیدوار باور دارند که به هدفهای خود دست می‌یابند و از طرف دیگر می‌توانند مسیرهای مورد نیاز برای دستیابی به این هدف‌ها را ایجاد کنند. در نظریه آنها این دو عنصر به هم وابسته‌اند. آنها نظریه خود را در مقابل شی‌یر و کارور[8] (1985) که پیامد انتظار بهترین پیشبین‌های رفتار می‌دانند، بنا نهادند. شی‌یر و کارور خوشبینی را انتظاری تعمیم یافته می‌دانند که برمبنای آن پیامدهای خوب عموماً در تمام عرصههای زندگی رخ می‌دهد. اسنایدر معتقد است که تاکید زیاد بر پیامدها، توجیه دقیق رفتار را با شکست مواجه میکند.
فرضیه‌ها 1. بین بیگانگی اجتماعی و امید به آینده دانشجویان مرند رابطه معنیداری وجود دارد. 2. بین تعلق به ارزشهای دینی و امید به آینده دانشجویان مرند رابطه معنیداری وجود دارد. 3. بین فقر اقتصادی و امید به آینده دانشجویان مرند رابطه معنیداری وجود دارد. 4. میزان امید به آینده دانشجویان مرند برحسب جنسیت متفاوت هست. 5. میزان امید به آینده دانشجویان مرند برحسب مقطع تحصیلی متفاوت هست.
تعاریف مفهومی و عملیاتی امید به آینده تعریف مفهومی: امید به آینده عبارت است از: تمایلی که با انتظار وقوع مثبت همراه است و یا به عبارت دیگرارزیابی مثبت از آنچه فرد متمایل است و می‌خواهدکه به وقوع بپیوندد(هزارجریبی و دیگری، 1388). امید عبارت است از: توانایی درک شده برای تولید راه‌هایی به سمت اهداف خوشایند، همراه با انگیزه درک شده برای استفاده از آن راه‌ها تا فرد به هدف مورد نظر برسد(اسنایدر، 2000). تعریف عملیاتی: امید به آینده یکی از متغیرهای این پژوهش است که برای سنجش آن، از پرسشنامه امید به آینده میلر با 48 گویه در سطح طیف لیکرت و به صورت 5 گزینه استفاده شده است.
بیگانگی اجتماعی تعریف مفهومی: بیگانگی اجتماعی وضعیتی است که در آن فرد احساس میکند نظام اجتماعی که در آن زندگی میکنند خردکننده و مغایر با برخی نیازمندیهایشان است، به طوری که باعث جدایی و تعلق نداشتن آنان نسبت به جامعه شده و حتی گاه تلاش میکنند که این نظام اجتماعی و ضوابط حاکم بر آن را نفی کنند(محسنی تبریزی، 1373: 65). تعریف عملیاتی: برای اندازه‌گیری میزان بیگانگی بر ناامیدی دانشجویان از گویههای محقق ساخته استفاده شده است.
فقر اقتصادی تعریف مفهومی: هورتن، فقر را شرایطی می‌داند که در آن اشخاص، فاقد حداقل استاندارد سلامت و بقاء باشند(محسنی، 1378). تعریف عملیاتی: برای اندازه‌گیری میزان احساس فقر اقتصادی از گویههای محقق ساخته استفاده شده است.
اعتقادات دینی تعریف مفهومی: باورهای دینی مجموعه اقدامات، رفتارها، باورهای و نگرشهایی است که در ارتباط با اصول دین، فروع دین، و دیگر حیطههای مرتبط با مذهب عنوان میشود(دورکیم، 1383: 72). تعریف عملیاتی: برای اندازه‌گیری میزان تعلق به ارزشهای دینی از گویههای محقق ساخته استفاده شده است.
پیشینه تجربی پژوهش نتایج مطالعات بالجانی و همکاران(1390) نشان می‌دهد که، بین امید به آینده و اعمال مذهبی سازمان یافته، اعمال مذهبی غیر سازمان یافته (مناسکی جمعی) و مذهب درونی، بیشترین میزان تغییرات امید به آینده را می‌توانند تبیین نمایند. تحقیق فرهادی و همکاران(1389) بر روی سلامت روان سالمندان نشان می‌دهد که باورهای مذهبی و معنوی قوی همراه با امیدواری، با افزایش آرامش و احساسات مثبت، تجارب خوشایند را افزایش و علائم ناخوشایند را کاهش می‌دهند. تحقیق قریشی(1388) در خصوص سطح امیدواری دانشجویان ورودی‌های جدید و سال آخر رشته روانشناسی نشان می‌دهد که میزان امیدواری دانشجویان ورودی‌های جدید برحسب جنسیت تفاوتی مشاهده نشد، ولی در میزان امیدواری دانشجویان دختر و پسر سال آخر تفاوت معنیداری وجود دارد؛ به عبارت دیگر، امیدواری در پسران سال آخر، بیشتر از دختران است. این تفاوت میتواند به دلیل تفاوت در جایگاه و نقش دختران و پسران در جامعه باشد. نتایج تحقیق هزارجریبی و صفری شالی(1388) نشان داده استکه متغیرامید به آینده اجتماعی به واسطه متغیر اعتماد اجتماعی تاثیر فزاینده‌ای بر میزان رضایت افراد دارد. این نشان می‌دهد هرچه میزان امید به آینده اجتماعی بیشتر باشد، احساس اعتماد و در نهایت، رضایت از زندگی بیشتر شده، در مقابل افرادی که امید زیادی به آینده و جامعه ندارند، رضایت کمتری از زندگی دارند. در عین حال، امید به آینده فردی بر امید به آینده و جامعه تاثیرگذار بوده و از آن نیز تاثیر می‌پذیرد. نتایج تحقیق امجدیان(1384) نشان می‌دهد، کسانی که امید به آینده ندارند، بیشتر تحتتاثیر قرار می‌گیرند و این امر بر اعتماد اجتماعی آنها تاثیر منفی بر جای می‌گذارد. یافته‌های فردریکسون[9] (2009) فولر و کرستیکز[10] (2008) نشان داده است افرادی که هیجان مثبت و خوشبینی بیشتری را تجربه کرده باشند، عمر طولانیتری خواهند داشت. همچنین، افراد امیدوار و شادمان روابط اجتماعی قویتری با دوستان، همسر، همسایگان و بستگان خود دارند(قریشی، 1388). تحقیق سلیگمن(1998) در رابطه با تاثیر امیدواری موفقیت‌هایی را در شغل‌های گوناگون مثل فروشندگی پیش‌بینی میکند، یعنی هنگامی که فروشندگان بیمه دارای سبک تبیین خیلی خوش‌بینانه و کمی خوش‌بینانه مقایسه شدند، مشخص شد که گروه اول 88 درصد بیشتر فروش داشتند، در مطالعات پنرود و مورس[11] (1997) و چانگ و لی[12] (2002) کسانی که خود را مذهبی می‌دانند، در مقایسه با افرادی که خود را مذهبی نمی‌دانند، امتیازات امید بالاتری دارند. گومز و فیشر[13] (2003) معتقدند که بهزیستی معنوی باعث میشود فرد دارای هویت یکپارچه، رضایت، شادی، احترام، نگرش‌های مثبت، آرامش درونی، هدف و جهت در زندگی باشد. گیلتا و همکاران(2004) نشان دادند افرادی که هیجان مثبت و خوشبینی بیشتری را تجربهکرده باشند، عمر طولانیتری خواهند داشت. همچنین افراد امیدوار و شادمان روابط اجتماعی قویتری دارند. ویلهم ونت[14] ، ویلیام جیمز[15] ، استنلی هال[16] و کارل یونگ[17] مطرح میکنند که آدمی باید از مذهب برای افزایش امید خویش استفاده کند. روبرت[18] در تحقیقات جامع خود پیرامون نیازهای اعتقادی انسان‌ها، قرن بیست و یکم را قرن معنویت خواند و بهترین راه ایجاد امید را، رابطه با خداوند معرفی کرد(پرچم و دیگری، 1390).
روش تحقیق پژوهش حاضر، از نظر هدف کاربردی و از نظر روش جمعآوری دادهها پیمایش از نوع همبستگی است. برای سنجش میزان امیدواری از پرسشنامه امید میلر و برای اندازه‌گیری متغیرهای مستقل از پرسشنامه محققساخته استفاده میشود. پرسشنامه امید میلر[19] (میلر، 1985) از نوع آزمون‌های تشخیصی و شامل 48 جنبه از حالت‌های امیدواری و درماندگی است که ماده‌های قیدشده درآن بر مبنای تظاهرات آشکار یا پنهان رفتاری در افراد امیدوار یا ناامید برگزیده شده‌اند، در برابر هر جنبه که نماینده یک نشانه رفتاری دارد، عباراتی بدین شرح نوشته شده‌اند (بسیار مخالف، مخالف، بی‌تفاوت، موافق و بسیار موافق).
اعتبار و پایایی ابزار جمعآوری دادهها اعتبار و پایایی پرسشنامه امید میلر قبلاً تایید شده است که به ترتیب ضرایب آن برابر با 90/0 و 89/0 بود. در مورد پرسشنامه محقق نیز پس از آمادهسازی مقدماتی میان چند تن از کارشناسان جامعه آماری توزیع و نیز خدمت استاد راهنما و مشاور ارائه و اصلاحات لازم در آن اعمال شده است تا برای توزیع نهایی آماده گردد، در این پژوهش برای سنجش اعتبار پرسشنامه از مقیاس آلفای کرونباخ استفاده شده است. ضریب آلفای کرونباخ به دست آمده برای این پرسشنامه 72/0 است که نشان‌دهنده پایایی قابلقبول پرسشنامه است. جدول شماره (1): آلفای کرونباخ
جامعه آماری جامعه آماری شامل کلیه دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی مرند است که 5800 تن میباشد، از میان جامعه آماری یک گروه نمونه انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفته است، در این پژوهش 360 دانشجو از دانشگاه آزاد اسلامی مرند به عنوان نمونه با روش طبقهای تصادفی از بین 5800 تن انتخاب شده است.
یافتهها 8/35 درصد از دانشجویان انتخابی در مقطع تحصیلی کاردانی، 2/52 درصد کارشناسی، 4/9 درصد در مقطع فوقلیسانس و 5/2 درصد در مقطع تحصیلی دکترا بودند. 1/53 درصد دانشجویان انتخابی پسر و 9/49 درصد دانشجویان انتخابی دختر میباشد، از دیدگاه دانشجویان میزان بیگانگی اجتماعی با میانگین 04/14 و انحراف معیار 21/4، اعتقادات دینی با میانگین 89/19 و انحراف معیار 76/4، فقر اقتصادی با میانگین 60/14و انحراف معیار 47/3 و میزان امیدواری دانشجویان با میانگین 73/93 و انحراف معیار 99/24 بود. جدول شماره (2): آمارههای توصیفی
برای آزمون نرمال بودن داده‌های از آزمون کلموگروف- اسمیرنوف استفاده گردید، نتیجه این آزمون نشان داد که به غیر از متغیر امیدواری، بقیه متغیرها از توزیع نرمال پیروی نمیکنند.
جدول شماره (3): آزمون کلموگروف- اسمیرنوف
- بین بیگانگی اجتماعی و امید به آینده دانشجویان رابطه معنیداری وجود دارد. برای آزمون فرضیه آماری فوق از ضریب همبستگی اسپیرمن استفاده گردید.
جدول شماره (4): آزمون فرضیه اول
با توجه به جدول، سطح معنیداری 001/0 محاسبه گردیده که کمتر از 05/0 میباشد، ضریب همبستگی نیز 207/0- محاسبه گردیده است، بنابراین رابطه معنیدار و معکوسی بین بیگانگی اجتماعی و میزان امید به آینده دانشجویان وجود دارد. - بین اعتقادات دینی و امید به آینده دانشجویان رابطه معنیداری وجود دارد. برای آزمون این فرضیه از ضریب همبستگی اسپیرمن استفاده شد.
جدول شماره (5): آزمون فرضیه دوم
با توجه به جدول سطح معنیداری 00/0 محاسبه گردیده که کمتر از 05/0 میباشد، ضریب همبستگی نیز 161/0 محاسبه گردیده است، بنابراین رابطه معنیدار بین اعتقادات دینی و میزان امید به آینده دانشجویان وجود دارد. - بین فقر اقتصادی و امید به آینده دانشجویان رابطه معنیداری وجود دارد.
جدول شماره (6): آزمون فرضیه سوم
با توجه به جدول سطح معنیداری 00/0 محاسبه گردیده که کمتر از 05/0 میباشد، ضریب همبستگی نیز 322/0- محاسبه گردیده است، بنابراین رابطه معنیدار و معکوسی بین فقر اقتصادی و میزان امید به آینده دانشجویان وجود دارد. - میزان امید به آینده دانشجویان برحسب جنسیت متفاوت است. برای مقایسه دیدگاه‌های دانشجویان با جنسیت مختلف از آزمون تی استیودنت استفاده شد. جدول شماره(7): آزمون تی استیودنت میزان امید به آینده دانشجویان برحسب جنسیت
با توجه به نتایج محاسبه شده درجدول سطح معنیداری به دست آمده (657/0) بزرگتر از 05/0 میباشد لذا فرضیه فرعی اول پژوهش مبنی بر وجود تفاوت معنیدار بین میزان امید به آینده در دانشجویان با جنسیت متفاوت رد میشود، بدین معنی که اختلاف میانگین میزان امید به آینده دانشجویان دختر و پسر معنیدار نیست. - میزان امید به آینده دانشجویان برحسب مقطع تحصیلی متفاوت است. برای مقایسه دیدگاه‌های دانشجویان در مقاطع تحصیلی متفاوت از آزمون تحلیل واریانس یک طرفه استفاده شد.
جدول شماره (8): تحلیل واریانس یک طرفه میانگین میزان امید به آینده دانشجویان برحسب مقطع تحصیلی
با توجه به نتایج محاسبه شده در جدول سطح معنیداری به دست آمده (853/0) بزرگتر از 05/0 میباشد، لذا فرضیه فرعی دوم پژوهش مبنیبر وجود تفاوت معنیدار بین میزان امید به آینده در دانشجویان مختلف از نظر مقطع تحصیلی رد میشود، بدین معنی که دانشجویان با مدرک تحصیلی متفاوت میزان امید به آینده متفاوتی ندارند.
بحث و نتیجهگیری فرضیه مبنیبر وجود رابطه بین اعتقادات دینی و امید به آینده با استفاده از ضریب همبستگی اسپیرمن آزمون شد، نتایج حاکی از ارتباط معنیدار بین این دو متغیر بود، با توجه به سوالات پرسشنامه میتوان استنباط کرد آن دسته از دانشجویانی دارای خردهفرهنگهای ویژه خود بوده که در برخوردهای اجتماعی، رفتار آنها انعکاس تعلق آنها به آن خردهفرهنگ خاص و اعتقادات و معنویات است، با میزان امیدواری آنان به آینده مرتبط است. این یافته با نتایج تحقیقات بالجانی و همکاران(1390)، فرهادی و همکاران(1389)، پنرود و مورس[20] (1997) و چانگ و لی[21] (2002) و گومز و فیشر(2003) همسو میباشد. بالجانی و همکاران نشان داد که بین امید به آینده و اعمال مذهبی سازمان یافته، اعمال مذهبی غیرسازمان یافته (مناسکی جمعی) و مذهب درونی، بیشترین میزان تغییرات امید به آینده را می‌توانند تبیین نمایند. تحقیق فرهادی و همکاران بر روی سلامتروان سالمندان نشان می‌دهدکه باورهای مذهبی و معنوی قوی همراه با امیدواری با افزایش آرامش و احساسات مثبت، تجارب خوشایند را افزایش و علائم ناخوشایند را کاهش می‌دهند. مطالعات پنرود و مورس و چانگ و لی نشان داد کسانی که خود را مذهبی می‌دانند، در مقایسه با افرادی که خود را مذهبی نمی‌دانند، امتیازات امید بالاتری دارند. گومز و فیشر معتقدند که بهزیستی معنوی باعث میشود فرد دارای هویت یکپارچه، رضایت، شادی، احترام، نگرش‌های مثبت، آرامش درونی، هدف و جهت در زندگی باشد. فرضیه مبنی بر وجود ارتباط بین فقر اقتصادی و امید به آینده دانشجویان با استفاده از ضریب همبستگی اسپیرمن آزمون شد، نتایج حاکی از ارتباط معکوس معنیدار بین این دو متغیر بود، آن طور که از نتایج پیداست در این پژوهش دانشجویان با رفاه اقتصادی کمتر با میزان امید به آینده کمتر مشاهده شد و نیز مواردی که مشکلات اقتصادی کمتری داشتند نسبت به آینده بیشتر امیدوار بودند. این یافته با نتایج تحقیقات خوشفر و همکاران(1390) همسو میباشد که در تحقیق خود نشان دادند رابطهی متغیرهای جنسیت، وضعیت تاهل و تحصیلات با شادی معنیدار نیست، در حالی که متغیرهای سرمایه اقتصادی و اشتغال با شادی رابطه معنیداری دارند. فرضیه مبنی بر وجود تفاوت معنیدار بین میزان امید به آینده در دانشجویان دختر و پسر با استفاده از تحلیل واریانس یک طرفه آزمون شد. نتایج حاکی از عدم تفاوت معنیدار میزان امید به آینده در دختران و پسران بود، این یافته با نتایج تحقیق قریشی(1388) همسو میباشد که در خصوص سطح امیدواری دانشجویان ورودی‌های جدید و سالآخر رشته روانشناسی نشانداد میزان امیدواری دانشجویان ورودی- های جدید برحسب جنسیت تفاوتی نداشتند، ولی در میزان امیدواری دانشجویان دختر و پسر سال آخر تفاوت معنیداری وجود دارد؛ به عبارت دیگر، امیدواری در پسران سال آخر، بیشتر از دختران است، این تفاوت میتواند به دلیل تفاوت در جایگاه و نقش دختران و پسران در جامعه باشد. فرضیه مبنی بر وجود تفاوت معنیدار بین میزان امید به آینده در دانشجویان در مقاطع تحصیلی متفاوت رد میشود و دانشجویان با مقاطع تحصیلی متفاوت، میزان امید به آینده متفاوتی ندارند. مطالعات همسو با این یافته در دسترس نمیباشد.
پیشنهادهای کاربردی - ارائه طرحهای منظم و برنامهریزی شده برای مباحث روانشناسی مثبت (شادکامی، امید، سرزندگی، خوشبینی و ...) برای دانشجویان. - تقویت زمینههای حضور دانشجویان در عرصههای مشارکت و تصمیمگیریهای اجتماعی. - تلاش برای تامین خواستهها و نیازهای واقعی جوانان و آگاهسازی جوانان از اقدامات، برنامهها و تلاشهای در دست اجرا به ویژه در محل زندگی خود. - تلاش درجهت حل معضل بیکاری که عامل مهمی درایجاد سرخوردگی و ناامیدی جوانان کشور است. - افزایش باورهای دینی نسل جوانکه میتواند جهت ارتقاء امیدواری و حرکت به جلوی این نسل کمک کرده و جامعه را به سوی توسعه روزافزون رهنمون گردد.
منابع ارجمندنیا، ع، ا؛ و همکاران. (1391). امید و امیدواری: نظریهها، مفاهیم و روشهای ارتقاء در جوانان و دانشجویان. تهران: دفتر مطالعات فرهنگی و برنامهریزی اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری. بالجانی، ا؛ و همکاران. (1390). بررسی ارتباط بین سلامت معنوی، مذهب و امید در بیماران مبتلا به سرطان. مجله دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی تهران (حیات).دوره 17، شماره 3، صص 37-27. پرچم، ا؛ و دیگری. (1390). بررسی تطبیقی راهکارهای ایجاد و افزایش امید از دیدگاه روانشناسی مثبتنگر و قرآنکریم. فصلنامه معرفت.سال بیستم، شماره 164، صص 113-99. دهخدا، ع، ا. (1342). لغتنامه. تهران: انتشارات و چاپ دانشگاه تهران. قریشی، گ؛ و دیگری. (1388). سطح امیدواری در دانشجویان سال اول و سال آخر رشته روانشناسی. مجله اندیشه و رفتار.دوره 3، شماره 12. مردانی نوکنده، م، ح. (1390). جایگاه و نقش امیدآفرینی در زندگانی با تاکید بر آموزههای قرآنی و دینی. مجله مهندسی فرهنگی. شماره 57 و 58. هزارجریبی، ج؛ و دیگری. (1388). بررسی عوامل موثر بر نشاط اجتماعی با تاکید بر استان تهران. مجله جامعهشناسی کاربردی.شماره 33. Bernard, J. l. & Bernard, M. L. (2002). Factors related to suicidal behavior among college students. Journal of College Student Personnel. V.23, P.p: 409-413. Fromm, E. (1968). Revolution of Hope: Toward a Humanized Technology. New York: Harper & Row. Koplik, E. K. & Devito, A. J. (1986). Problems of freshmen: Comparison of classes of 1976 and 1986. Journal of College Student Personnel. V.27, P.p: 124-131. Miller, j. (1985). Inspiring hope. American journal of Nursing.85(1), P.p: 22-25. Scheier, M. F. & Carver, C. S. (1985). Optimism, coping, and health: Assessment and implications of generalized outcome expectancies. Health Psychology. V. 3, P.p: 219- 247. Van Dongen, E. (1998). I wish a Happy End. Hope in the Lives of Chronic Schizophrenic Patients. Anthropology and Medicine. V. 5, P.p: 169-192. Van Leuven, M. C. & etal. (2010). Social Support and Life Satisfaction in Spinal Code Injury During and up to One Year after Inpatient Rehabilitation. Journal of Psychology. V. 3, P.p: 265- 271. Williams, C. R. & Butler, S. K. (2010). A new retention Varible: Hope and first generation college students. Retrived from http:// counselingoutfitters. Com/ vistas/ vistas 10/ Article_11.pdf.
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| مراجع | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
منابع ارجمندنیا، ع، ا؛ و همکاران. (1391). امید و امیدواری: نظریهها، مفاهیم و روشهای ارتقاء در جوانان و دانشجویان. تهران: دفتر مطالعات فرهنگی و برنامهریزی اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری. بالجانی، ا؛ و همکاران. (1390). بررسی ارتباط بین سلامت معنوی، مذهب و امید در بیماران مبتلا به سرطان. مجله دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی تهران (حیات).دوره 17، شماره 3، صص 37-27. پرچم، ا؛ و دیگری. (1390). بررسی تطبیقی راهکارهای ایجاد و افزایش امید از دیدگاه روانشناسی مثبتنگر و قرآنکریم. فصلنامه معرفت.سال بیستم، شماره 164، صص 113-99. دهخدا، ع، ا. (1342). لغتنامه. تهران: انتشارات و چاپ دانشگاه تهران. قریشی، گ؛ و دیگری. (1388). سطح امیدواری در دانشجویان سال اول و سال آخر رشته روانشناسی. مجله اندیشه و رفتار.دوره 3، شماره 12. مردانی نوکنده، م، ح. (1390). جایگاه و نقش امیدآفرینی در زندگانی با تاکید بر آموزههای قرآنی و دینی. مجله مهندسی فرهنگی. شماره 57 و 58. هزارجریبی، ج؛ و دیگری. (1388). بررسی عوامل موثر بر نشاط اجتماعی با تاکید بر استان تهران. مجله جامعهشناسی کاربردی.شماره 33. Bernard, J. l. & Bernard, M. L. (2002). Factors related to suicidal behavior among college students. Journal of College Student Personnel. V.23, P.p: 409-413. Fromm, E. (1968). Revolution of Hope: Toward a Humanized Technology. New York: Harper & Row. Koplik, E. K. & Devito, A. J. (1986). Problems of freshmen: Comparison of classes of 1976 and 1986. Journal of College Student Personnel. V.27, P.p: 124-131. Miller, j. (1985). Inspiring hope. American journal of Nursing.85(1), P.p: 22-25. Scheier, M. F. & Carver, C. S. (1985). Optimism, coping, and health: Assessment and implications of generalized outcome expectancies. Health Psychology. V. 3, P.p: 219- 247. Van Dongen, E. (1998). I wish a Happy End. Hope in the Lives of Chronic Schizophrenic Patients. Anthropology and Medicine. V. 5, P.p: 169-192. Van Leuven, M. C. & etal. (2010). Social Support and Life Satisfaction in Spinal Code Injury During and up to One Year after Inpatient Rehabilitation. Journal of Psychology. V. 3, P.p: 265- 271. Williams, C. R. & Butler, S. K. (2010). A new retention Varible: Hope and first generation college students. Retrived from http:// counselingoutfitters. Com/ vistas/ vistas 10/ Article_11.pdf.
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,913 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 669 |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||