مدخلی بر ابعاد اجتماعی در شهرهای اسلامی از دیدگاه قرآن کریم

فصل نامه جغرافیا و برنامه ریزی شهری چشم انداز زاگرس

مقاله 7، دوره 7، شماره 23، فروردین 1394، صفحه 115-144   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

ناهید سجادیان¹؛ صفیه دامن باغ²؛ هادی علیزاده³

¹دانشیار دانشگاه شهید چمران اهواز

²کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری

³دانشجوی دکتری دانشگاه شهید چمران اهواز

چکیده

از مهمترین ابعاد شهر در نگاه اسلامی به آن، ماهیت اجتماعی شهر است که بیانگر ویژگی­های اجتماعی جوامع شهری در قلمرو حاکمیت دین اسلام و ارتباط آن­ها با آموزه­های دینی اسلامی است. در مطالعه حاضر که با رویکرد توصیفی و تحلیلی به انجام رسیده است سعی گردیده ابعاد اجتماعی شهر از نگاه قرآن کریم  در جهت پیشرفت جوامع مورد ارزیابی قرار گیرد. در این راستا این ابعاد به صورت آیه به آیه از سوره­های قرآن کریم استخراج و همراه با راهکارهای ارائه شده برای آنها آورده شده است. یافته­های پژوهش نشان می­دهد که مباحث اجتماعی به وفور در آیه­های متعددی از قرآن کریم مورد اشاره و تأکید قرار گرفته است. لزوم عطف به موضوع وحدت و انسجام اجتماعی از طریق پیگیری اخلاق و کردار عالیه اجتماعی، روحیات، گرایشات و اعتقاداتی چون انفاق، عدالت، مشارکت، برابری و برادری، تعاون، خوشرویی و خوش اخلاقی و ... از جمله رهنمودهای قرآن کریم می­باشد که یک چشم انداز پایدار را برای داشتن یک جامعه سرزنده ترسیم کرده است و تقویت روح اجتماعی که در آن، پیوند استوار و پایداری میان تمام گروه­ها و طبقات جامعه شهری برقرار گردد را مورد تأکید قرار داده است. همچنین با توجه به ماهیت اسلامی شهرهای ایران، پیگیری و تحقق رهنمودهای قرآن کریم عملی خواهد بود به شرطی که خود ملزم به رعایت و تبعیت از آن­ها باشیم. در حقیقت وحدت اجتماعی در شهرهای ایران با توجه به انسجام اجتماعی، مشارکت اجتماعی، عدالت و اعتماد اجتماعی پدیدار خواهد شد که خود برای ساختن یک شهر اسلامی با اجتماع پایدار از ارکان عمده و مورد تأکید قرآن کریم می­باشد.

کلیدواژه‌ها

شهر اسلامی؛ قرآن کریم؛ ابعاد اجتماعی