بررسی آلودگی زمین شیمیایی فلزات سنگین در نهشته های تراورتن و خاک،محور قروه-تکاب ،شمال غرب ایران

فصلنامه زمین شناسی محیط زیست

مقاله 3، دوره 8، شماره 29، دی 1393، صفحه 33-42   

نویسندگان

ریحانه روشنک¹؛ فرید مر²؛ بهنام کشاورزی²

¹دانشجوی دکترای زمین شناسی اقتصادی دانشگاه شهید چمران اهواز

²استاد دانشکده علوم زمین دانشگاه شیراز

چکیده

چرخه زیست زمین شیمیایی عناصر با سنگ آغاز می گردد،بنابراین زمین شناسی و زمین شیمی سنگ و فرسایش خاک بیشترین نقش را در توزیع و تمرکز عناصر بالقوه سمناک در هر بوم سامانه ایفا می کند.در این پژوهش نمونه های سنگ و خاک مناطق روه،بیجار و تکاب در استانهای کردستان و آذربایجان غربی با استفاده از روش آنالیز  دستگاهی ICP-MS تجزیه زمین شیمیایی شد.در بررسی زمین شیمیایی غلظتهای بالایی از فلزات سنگین CO,Se,Cd,Ni,As در نمونه های خاک و تراورتن یافت شد که در این میان آرسنیک غلظت بسیار بالایی (ppm10000بیش از) را نشان داد.چگونگی حضور فلزات سنگین در تراورتن های منطقه نیز با استفاده از تجربه XRD بررسی شد و با تلفیق نتایج کانی شناختی و زمین شیمیایی،یکی از علل غلظت بالای آرسنیک در این نهشته ها،حضور کانیهای آرسنیک دار می باشد.برخی شاخصهای زیست محیطی شامل ضریب غنی شدگی(EF)،ضریب آلودگی(Cf),بار آلودگی جمعی(pli),و خطر بوم شناختی بالقوه(ri) برای نمونه ها محاسبه شد و اکثر نمونه ها در رده آلودگی بسیار شدید جای گرفتند.میانگین غلظت آرسنیک در نمونه های سنگ و خاک منطقه،به ترتیب 1089/1423(mg/kg) می باشد.عامل اصلی وجود چنین غلظت های بالایی از فلزات سنگین و به ویژه آرسنیک،در محیط های زمین شیمیایی این منطقه را می توان،وجود تعداد زیادی چشمه های تراورتن ساز باقیمانده از مراحل پسین فعالیتهای آتشفشانی،دانست.

کلیدواژه‌ها

فلزات سنگین؛ تراورتن؛ خاک؛ آلودگی؛ محور قروه-تکاب