چهره ی زروان در«کوش نامه»

تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)

مقاله 6، دوره 7، شماره 25 - شماره پیاپی 3، آذر 1394، صفحه 163-184   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

مرضیه ندافی^{* 1}؛ نعیمه متوسلی²

¹مدرس مرکز آموزش عالی واحد استهبان،استهبان، ایران

²مدرس دانشگاه آزاد اسلامی واحد دشتستان، برازجان، ایران

چکیده

مقاله حاضر به بررسی آیین زروانی در متن حماسی « کوش نامه » اثرایرانشان(ایرانشاه) بن ابوالخیر می‌پردازد. زروان، خدای زمان، از آیین‎های رایج ایران باستان است که  فلسفه و اندیشه‎های آن در متون فارسی به خصوص متن‎های حماسی، بازتاب گسترده‎ای یافته است. در این پژوهش با استفاده از تحلیل محتوایی، ابتدا زروانیسم و فلسفه آن به صورت مختصر، معرفی شده؛سپس با بررسی متن « کوش نامه» چهره و اندیشه‎های این آیین از خلال بیت های آن نمایان شده است.  بابررسی محتوای « کوش نامه » این نتیجه حاصل می‎گردد که چهره زروان در دو قالب زمان و سپهر به صورت گسترده ای در این متن بازتاب داشته است. زمان در قالب زمان کرانمند و بیکران شامل شب و روز، سرنوشت و تقدیر و چهره سیاه و گریز ناپذیر مرگ رخ می‌نماید. سپهر نیز چهره خود را به صورت ستارگان و تأثیر آنان در سرنوشت و بخت آدمی، طالع بینی، ستاره شناسی و تقدیر جبرگرایانه، نمودار ساخته است

کلیدواژه‌ها

زروان؛ کوش نامه؛ زمان؛ تقدیر؛ مرگ؛ جبر

مراجع

1. اوشیدری، جهانگیر(1383). دانشنامه‎ی مزدیسنا واژه نامه توصیفی آیین زرتشت . تهران. مرکز .
2. بنونیست، امیل. (1353) .ترجمه بهمن سرکاراتی. دین ایرانی بر پایه متن‎های مهم یونانی. تهران. بنیاد فرهنگ ایران.
3. بهار، مهرداد. ( 1369 ) .فرنبغ دادگی،بندهش.تهران. توس.
4. تفضلی، احمد.( 1384 ). مینوی خرد . تهران. توس.
5. جلالی مقدم، مسعود.(1384) . آیین زروانی، مکتب فلسفی – عرفانی زرتشتی بر مبنای اصالت زمان. تهران. امیرکبیر.
6. جوکار،منوچهر.فاضلی،شیما.(1393).« بررسی شباهت برخی از اندیشه‎های سعدی و باورهای زروانی با تاکید بر مینوی خرد». فصلنامه ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب. س 10. ش 37.
7. رضی، هاشم.(1381) . ترجمه و پژوهش اوستا. تهران. بهجت.
8. شعبانلو،علی رضا.(1391). « بازتاب اسطوره آفرینش آیین زروانی در داستان اکوان دیو» . فصلنامه ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب.س 8.ش 26.
9. صفا، ذبیح اله. (1384) .حماسه سرایی در ایران. تهران. امیر کبیر.
10. کریستین سن، آرتور.(1384). ترجمه رشید یاسمی . ایران در زمان ساسانیان. تهران.سیر.
11. متینی ، جلال. (1377). سروده حکیم ایرانشان بن ابی الخیر. کوش نامه . تهران.انتشارات علمی.
12. نیبرگ، هنریک ساموئل. ( 1359).ترجمه سیف الدین نجم آبادی. دین‎های ایران باستان. تهران. مرکز ایرانی مطالعه فرهنگ‎ها.
13. یوستی، فردیناند.( 1382 ).  علی اشرف صادقی. نام‎های ایرانی . تهران . اساطیر.