بازتاب کعبه دراشعار مولوی

تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)

مقاله 6، دوره 7، شماره 24، شهریور 1394، صفحه 119-136   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

نصراله امامی¹؛ فرزانه یوسف قنبری²؛ سهیلا فضیلت راد³

¹هیأت علمی دانشگاه چمران اهواز.ایران.

²هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد دزفول،ایران.

³دانشجوی کارشناسی ارشد رشته زبان وادبیات فارسی دانشگاه آزاداسلامی واحد دزفول،ایران

چکیده

کعبه،مقدّس‌ترین معبد الهی، که عمری به درازای حیات این جهان دارد  همچون نگینی بر تارک هستی می درخشد این بنای ارزشمند و آیین مقدّس حج، در شعر و ادب فارسى، جایگاهى ویژه و بس والا دارند و سخنوران و ادیبان، هر یک از زاویۀ خاص خود به آن ها توجّه کرده‌اند.در این میان شاعر بزرگ و عارف ادب فارسی یعنی مولوی بنا به دید عرفانی خود بدان نگریسته‌ و در این راستا آثار ارزنده کعبه در اشعار این شاعرگرانقدر با مفاهیمی تقریبا یکسان جلوه می کندکه اهم آن ها عبارتند از: خانۀ دل، کعبه در مفهوم مجازی شرع، برتری کعبۀ دل بر کعبۀ گِل ، برتری حج باطن برحج ظاهر، کعبه در معنای حقیقی و در معنای مقصود والا.

کلیدواژه‌ها

کعبه؛ شعر فارسی؛ قرآن؛ مولوی؛ تاثیر

مراجع

1ـ قرآن کریم

2ـ نهج البلاغه

3ـ افرام البستانی، ف.، 1379، فرهنگ جدید عربی به فارسی (ترجمه منجدالطلاب)، ترجمه محمّد بندر ریگی، انتشارات حُر.

   4ـ جوادی آملی، ع.، 1381، صهبای حج ، تهران: مرکز نشر اسراء

   5 ـ_______، ع.، 1383، جلد 6، تسنیم تفسیر قرآن کریم، تهران: مرکز نشر اسراء .

    6- دهخدا، علی اکبر،1373، لغت نامه، جلد1، تهران: دفتر نشر معارف انقلاب اسلامی.

   7 -  _______.1345،  لغت نامه، حرف (خ) بخش دوم، انتشارات مجلس شورای ملّی.

  8- زمانی، ک.1373،  شرح جامع مثنوی معنوی،7جلد، چاپ هفتم تهران: انتشارات اطّلاعات.

  9- سنایی، ابوامجد، 1388، دیوان حکیم ابوالمجد مجدودبن آدم سنایی غزنوی، به اهتمام وکوشش مدّرس رضوی، چاپ هفتم، انتشارات سنایی.

10- سیوطی، ج ،1421 ، ه.ق .،الدرالمنثورفی التفسیربا لمأثور ، ج 7، 1، بیروت ، داراحیاءالتراث العربی.

11- شجاعی، م.، 1388، حج درآئینه شعرفارسی،2جلد، تهران: نشرمشعر.

12-________.1375، «کعبه درآئینه شعرفارسی»، سال چهارم، ش15، فصلنامۀ میقات حج، صص122-113، بازیابی درتاریخ24/6/93.

13- صفا، ذبیح اللّه، تاریخ­ادبیات درایران، جلددوم، چاپ چهاردهم، تهران: چاپخانۀ رامین.

14-طباطبایی،م.،1363، ترجمۀ تفسیر المیزان ،جلد3،14،2،ترجمۀ سیدمحمّد باقرموسوی همدانی،قم، دفتر انتشارت اسلامی.

15ـ طبرسی، ف.، 1360، ترجمه تفسیر مجمع البیان،جلد 1،2،9،13،15 ترجمه سید ابراهیم میرباقری و …، انتشارات فراهانی.

16- عطار، ف.، 1388، الهی نامه الف،مقدّمه وتصحیح وتعلیقات دکتر محمّدرضا شفیعی کدکنی،چاپ پنجم، تهران: انتشارات سخن.

 17 -________ .1388،  مصیبت نامهب، بامقدّمه تصحیح وتعلیقات دکتر محمّد رضا شفیعی کدکنی، چاپ پنجم، تهران: انتشارات سخن.

18- ________ .1356، دیوان، چاپ اوّل، سازمان چاپ وانتشارات جاویدان.

19- کلینی، محمّد، 1365،اصول کافی، ج4 ،11دارالکتب اسلامی تهران(نرم افزارجامع الاحدیث).

20ـ مجلسی، م.، 1404 ه.ق، بحارالانوار، جلد9،11،44،70،96،99. بیروت: مؤسسه الوفاء.

21- مولوی، ج.، 1368،  مثنوی معنوی مولوی، چاپ چهارم، انتشارات طلوع .

21-________.1388، کلیّات شمس تبریزی یا دیوان کبیر، تصحیح بدیع الزمان فروزانفر،چاپ اوّل، سازمان چاپ وانتشارات.

22- ________.1387، غزلیّات شمس تبریزی،  گزینش وتفسیرمحمّد رضا شفیعی کدکنی چاپ دوم، تهران: سخن.