آیین کشورداری در گرشاسب نامه اسدی طوسی

تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)

مقاله 7، دوره 7، شماره 24، شهریور 1394، صفحه 137-161   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسنده

زهرا کاطمی پور

دانش آموخته دوره دکتری زبان و ادبیات فارسی،دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج،ایران

چکیده

کهن فرهنگ و ملت­ها آموزه­های اخلاقی فراوانی را در کوله­بار خود دارند. حکمت ایرانی سرشار از آموزه و پندهای اخلاقی است. ارجمندی آن­ها را همین بس که بر تاج شاهان و کارنامه­های آنان جای گرفته­اند، همچون صد پند انوشیروان، کارنامه ی اردشیر بابکان و اندرزنامه ی بزرگ­مهر.
حکمت باستانی ایران و یونان پس از ظهور اسلام در پرتو فرهنگ قرآن رنگ باخت و با فرهنگ اسلام درآمیخت.
نخستین سرایندگان فارسی دری مانند: فردوسی در شاهنامه، فخرالدین اسعد در ویس و رامین و اسدی طوسی در گرشاسب­نامه که همگی مربوط به فرهنگ ایران پیش از اسلام هستند؛ در ترویج اخلاق و ادبیات تعلیمی بسیار کوشیده­اند.
یکی از زیر مجموعه­های حکمت عملی، آیین کشورداری (سیاست مدن) است. آیین کشورداری به دلیل حکمت: الناسُ یولدُ علی دینِ ملوکهم و إذا تغیّر السّلطانُ تغیّر الزّمان، تاثیر بسزایی در فرهنگ ملت­ها دارد.
نویسنده این گفتار می­کوشد تا آیین کشورداری به روایت گرشاسب­نامه را مورد بررسی قرار دهد.

کلیدواژه‌ها

اسدی طوسی؛ گرشاسب نامه؛ حکمت عملی؛ آیین کشورداری

مراجع

1. قرآن کریم
2. آمدی، عبدالواحد بن محمد، غرر الحکم و درر الکلم، ترجمه محمد علی انصاری قمی، بی نام، قم، 1337.
3. آیدنلو، سجاد، 1382، پهلوان­نامه گرشاسب، تهران، موسسه فرهنگی اهل قلم.
4. ارموی، سراج الدین محمود، فلسفه عالی، انتشارات بنیاد فرهنگ ایران، 1353.
5. ابن مسکویه، محمدبن علی، 1371، طهارة الاعراق (اخلاق و راه سعادت)، ترجمه و اقتباس از بانو مجتهده ایرانی، اصفهان، انجمن حمایت از خانواده­های بی­سرپرست.
6. ابوالمعالی، نصرالله منشی، کلیله و دمنه، تصحیح و توضیح مجتبی مینوی، دانشگاه تهران، تهران، 1355.
7. ارسطو، 1364، سیاست، ترجمه حمید عنایت، تهران، انتشارات حبیبی.
8. اسدی طوسی، گرشاسب نامه، دنیای کتاب، تهران، 1389.
9. امام علی ابن ابیطالب (ع)، نهج البلاغه، ترجمه محمد دشتی، موسسه فرهنگی تحقیقاتی امیر المومنین (ع)، قم، 1385.
10. ثروت، منصور، 1388، گنجینه­های حکمت در آثار نظامی، تهران، انتشارات امیرکبیر.
11. الحرانی، ابن شعبه حسن بن علی، تحف العقول عن آل الرسول (ع)، تصحیح علی اکبر غفاری، موسسه انتشارات اسلامی، قم، 1404 ق.
12. حسین شاه، 1388، خزینه الامثال، به اهتمام احمد مجتهد، چاپ دوم، انتشارات دانشگاه تهران.
13. خالقی مطلق، جلال، 1356، گردشی در گرشاسب­نامه، ایران­نامه، سال دهم، شماره 10.
14. خواجه نصیر الدین طوسی، اخلاق ناصری، تصحیح و توضیح مجتبی مینوی، علیرضا حیدری، خوارزمی، تهران، 1373.
15. دهخدا، علی اکبر، لغت نامه دهخدا، دانشگاه تهران، تهران، 1368.
16. سجادی، سید جعفر، فرهنگ لغات و اصطلاحات فلسفی، مجمع ذخایر اسلامی (کدنا)، تهران، 1368.
17. شیخ کلینی، ثقة الاسلام شیخ یعقوب، اصول کافی، ترجمه سید جواد مصطفوی، وفا، تهران، 1382.
18. شیخ صدوق، محمد بن علی بن بابویه القمی، عیون اخبارالرضا (ع)، تصحیح سید مهدی حسینی لاجوردی، جهان، تهران، 1378.
19. صفا، ذبیح الله، 1371، تاریخ ادبیات در ایران، تهران، فردوس.
20. علامه طباطبایی، سید محمد حسین، ترجمه تفسیر المیزان، ترجمه حجة الاسلام سید محمد باقر موسوی همدانی، دفتر انتشارات اسلامی، قم، 1379.
21. فارابی، ابونصر محمد، 1361، اندیشه­های اهل مدینه فاضله، ترجمه و تحشیه سجادی، انتشارات  طهوری.
22. فروغی، محمد علی، سیر حکمت در اروپا، انتشارات صفی علیشاه، تهران، 1368.
23. قرشی، سید علی اکبر، قاموس قرآن، انتشارات دار الکتب الاسلامیه، قم، 1353.
24. مجتهدی، کریم، دکارت و فلسفه او، امیر کبیر، تهران، 1384.
25. مصاحب، دکتر غلامحسین، دایرة المعارف فارسی، تهران، 1387.
26. مصلح، جواد، فلسفه عالی یا حکمت صدر المتالهین (ترجمه و تلخیص کتاب اسفار ج 1)، دانشگاه  تهران، تهران، 1389.
27. مطهری، مرتضی، آشنایی با علوم اسلامی، انتشارات صدرا، تهران، 1371.
28. میرباقری فرد، سید علی اصغر، شریفی، غلامحسین، آقاحسینی، حسین، طغیانی، اسحاق، براتی، محمود و نصر اصفهانی، محمدرضا، 1389، تاریخ ادبیات ایران (2)، تهران، سمت.