مقدرات آسمانی در بهمن نامه

تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)

مقاله 7، دوره 7، شماره 23، خرداد 1394، صفحه 159-178   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

مرضیه ندافی¹؛ سید احمد حسینی کازرونی²؛ شمس الحاجیه اردلانی³؛ داود یحیای⁴

¹دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد بوشهر، بوشهر، ایران

²استاد دانشگاه آزاد اسلامی، واحد بوشهر، بوشهر، ای

³استادیار دانشگاه آزاد اسلامی، واحد بوشهر، بوشهر، ا

⁴استادیار دانشگاه آزاد اسلامی، واحد بوشهر، بوشهر، ایران

چکیده

مقاله حاضر به بررسی یکی از اندیشه های آیین زروانی در متن حماسی « بهمن نامه» اثر ایرانشان(ایرانشاه) بن ابوالخیر می‌پردازد. دین زروان، خدای زمان از آیین های رایج ایران باستان است که فلسفه و اندیشه های آن در متون فارسی به ویژه متن های حماسی، بازتاب گسترده‌ای داشته است. در این پژوهش، با استفاده از تحلیل محتوایی، بازتاب اندیشه‌ی مقدرات آسمانی و تأثیر آن بر سرنوشت وتقدیر مورد کنکاش قرار گرفته است.
با بررسی محتوایی « بهمن نامه» این نتیجه حاصل می‌گردد که آسمان به عنوان جایگاه زروان، با چرخش و حرکت خود و ستارگان، اراده و خواست زروان را بر انسان جاری می‌سازد. نتیجه ی این حرکت آسمان، بخت و سرنوشتی است که از آن هیچ راه گریزی نیست و باید به اجبار آن را پذیرفت. بحث هایی چون قداست آسمان و ستارگان، سوگند یاد کردن به نامشان، ستاره شناسی و طالع بینی، از دیگر بحث های مرتبط با آسمان هستند که به خوبی در بهمن نامه منعکس شده است.

کلیدواژه‌ها

زروان؛ آسمان؛ بخت؛ ستاره شناسی؛ بهمن نامه

مراجع

1-         اوشیدری،جهانگیر(1383). دانش نامه ی مزدیسنا واژه نامه توصیفی آیین زرتشت . تهران. مرکز.

2-         ایرانشاه، ابوالخیر(1370). بهمن نامه. به کوشش رحیم عفیفی. تهران. شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.

3-         بهار،مهرداد. ( 1369 ) . فرنبغ دادگی.بندهش. تهران. توس .

4-         بهار، محمد تقی ملک الشعرا.(1318) مجمل التواریخ و القصص. تهران.

 

5-         پاشنگ، مصطفی. ( 1378) فرهنگ پارسی و ریشه یابی واژگان. تهران. محور.

6-         تفضلی،احمد.( 1384 ). مینوی خرد . تهران. توس .

7-         جلالی مقدم، مسعود.( 1384) آیین زروانی، مکتب فلسفی – عرفانی زرتشتی بر مبنای اصالت زمان. تهران. امیرکبیر.

8-         زمردی، حمیرا(1382) . نقد تطبیقی ادیان و اساطیر در شاه نامه فردوسی، خمسه نظامی و منطق الطیر. تهران. زوار.

9-     زنر،آر.سی.(1375). زروان یا معمای زرتشتی گری، ترجمه تیمور قادری.تهران. امیرکبیر.

10-     صفا،ذبیح اله. (1384) .حماسه سرایی درایران. تهران. امیرکبیر.

11-     عفیفی، رحیم (1374) اساطیر و فرهنگ ایران در نوشته های پهلوی. تهران. توس. 

12 -  کریستین سن، آرتور.(1384) ایران در زمان ساسانیان. ترجمه رشید یاسمی. تهران. سیر.  

13-     نیبرگ،هنریک ساموئل. ( 1359). ترجمه سیف الدین نجم آبادی. دین های ایران باستان. تهران.مرکز ایرانی مطالعه فرهنگ ها.

14-     هدایت، رضا قلی خان (بی تا) مجمع الفصحا. جلد اول. چاپ سنگی.( بی جا).