تحلیل ساختار روایی شعر «مسافر» سهراب سپهری بر اساس الگوی ریخت شناسی

تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)

مقاله 2، دوره 6، شماره 20، شهریور 1393، صفحه 35-62   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسنده

رضا قنبری عبدالملکی

استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه دامغان، ایران

چکیده

نظریۀ ریخت­شناسی از جمله نظریه­هایی است که در زمینۀ تحلیلِ ساختاری آثار ادبی بسیار کارآمد است. اهمیت این نظریه سبب شد تا با رویکرد به آن، شعر مسافر از سهراب سپهری مورد مطالعۀ شکل­شناسی قرار گیرد. این پژوهش به طور کلی به دو بخش تقسیم می­­گردد: بخش اول، به بیان مباحث نظری و اصول تئوری ریخت­شناسی و الگوی ولادیمیر پراپ در تحلیلِ آثار ادبی می­پردازد. همچنین اصطلاحاتِ مربوط به این نظریه از قبیل «خویشکاری»، «نمودگار» و «حرکت» در این بخش شرح داده می­شود. در بخشِ دوم، عناصر ریخت­شناسیِ شعر و ارکانِ موجود در آن در قالب جدول­هایی ارائه می­گردد. علاوه بر آن، نگارنده تحتِ عنوانِ تحلیل ریخت­شناسی مسافر، با توجه به الگوی ساختاری پراپ و بافتِ تاریخی آن به ارائۀ تحلیل کلّی از این شعر می­پردازد. نتیجۀ این تحلیل­ نشان می­دهد عناصر ریخت­شناسی و ساختارِ این شعر، علاوه بر برخی شباهت­ها با الگوی روایی پراپ، از ساختاری مستقل برخوردار است که آن را باید در چارچوب تفاوت­های جامعۀ ایران و روسیه تحلیل کرد.

کلیدواژه‌ها

ریخت شناسی؛ روایت شناسی؛ خویشکاری؛ مسافر؛ سهراب سپهری