کاربرد واژگان در رمان شازده احتجاب از منظر زبان و جنسیت

تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)

مقاله 5، دوره 6، شماره 20، شهریور 1393، صفحه 121-132   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

ملاحت نجفی عرب¹؛ یدالله بهمنی مطلق²

¹دکترای زبان و ادبیات فارسی، مدرس دانشگاه فرهنگیان، ایران.

²دانشیار زبان و ادبیات فارسی و عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، ایران

چکیده

یکی از مباحث اساسی در نقد اصالت زن(فمنیسم) و زبان­شناسی تفاوت زبان زن و مرد است که در تمام جنبه­های زبان قابل مشاهده است. در گذشته بهترین گفتار را آن می­دانستند که بیانش مردانه باشد، اما در داستان­پردازی معاصر به جنسیت توجهی ویژه می­شود. زبان­شناسی جنسیت ابعاد مختلفی دارد که آواها، تکواژها، واژه­ها، نظام صرفی و نحوی و گفتمانی زبان را شامل می­شود. کاربرد این نمودها در زبان زنان و مردان متفاوت است. لذا در مقاله حاضر کوشش شده تفاوت­های واژگان به­کار رفته در زبان زنان و مردان رمان شازده احتجاب شامل متغیرهایی چون رنگواژه­ها، دشواژه­ها (رکیک و غیررکیک)، سوگندواژه­ها، تشدیدکنند‌ه‌ها، تعدیل‌کننده­ها، صفات و واژه­های عاطفی، واژه­های جنسیتی(صریح و ضمنی) و دایره­ی واژگان در مکالمات شخصیت­های رمان با توجه به موازین علمی زبان­شناسی و گاه روان­شناسی نقد و بررسی شود. هوشنگ گلشیری اگر چه در مواردی زبانی متناسب با جنسیت قهرمانان خود خلق کرده، لیکن به دلیل عدم توجه به یافته­های علمی زبان­شناسان اجتماعی مخصوصاً زبان و جنسیت، در مواردی هم موفق به خلق زبانی متناسب با جنسیت قهرمانان خود نشده است.

کلیدواژه‌ها

واژ ه های زنانه؛ واژ ههای مردانه؛ شازده احتجاب؛ هوشنگ گلشیری