تحلیل تشبیه و جایگاه آن در شعر شفیعی کدکنی

تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)

مقاله 7، دوره 5، شماره 18، اسفند 1392، صفحه 165-193   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسنده

حجت الله بهمنی مطلق

استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شرق

چکیده

     مهم‌ترین شگرد و زیربنای همه‌ی شگردهای تصویر‌آفرینی در شعر تشبیه است. بنابراین تحلیل تشبیه می‎تواند برای شناخت وجوه زیبایی و درک مفهوم شعر و همچنین نگرش وگرایش و سبک‌شعری شاعر مفید باشد.در این مقاله ما تشبیهات شعر شفیعی‌کدکنی را از دو مجموعه‌ی شعری وی استخراج کرده و مورد تجزیه و تحلیل قرار داده‌ایم تا از این طریق بخشی از وجوه هنری،گرایش‌های فکری، نوآوری‌های ادبی و ویژگی‎های سبکی شعرشان کشف شود. برای این منظور ابتدا به‎ طبقه‌بندی تشبیهات طبق بلاغت سنّتی پرداختیم، سپس تشبیهات کلیشه‎ای و مستعمل و تشبیهات نو را شناسایی و بررسی کردیم. پس از طبقه‌بندی و تحلیل مشبّه‌به‎ها در هشت حوزه‌ی معنایی، دو ویژگی شاخص تشبیهات یعنی جانب موسیقایی تشبیهات و طبیعت‌گرایی در تشبیهات را بررسی کردیم. نتایج پژوهش نشان می‌دهد شفیعی‎کدکنی سخت دل‎بسته‎ی طبیعت است و عنصر موسیقی شعر به ویژه موسیقی درونی برایش بسیار اهمیت دارد تا جایی که در بسیاری از تشبیهات در انتخاب لفظ مشبّه و مشبّه‌به تلاش می‌کند جنبه‌ی موسیقایی الفاظ رعایت شود

کلیدواژه‌ها

شعر معاصر. شفیعی‌کدکنی. تشبیه. حوزه‌ی معنایی مشبّه‎به