رابطه عدالت سازمانی ادراک شده و پایبندی به قراردادهای روانشناختی با رفتارهای شهروندی سازمانی در کارکنان زن

روان‌شناسی فرهنگی زن

مقاله 1، دوره 6، شماره 19، فروردین 1393، صفحه 9-26   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

علی مهداد^{* 1}؛ سارا احمدپور²؛ محسن گلپرور³

¹عضو هیئت علمی گروه روانشناسی صنعتی و سازمانی دانشگاه آزاد اسلامى واحد اصفهان (خوراسگان)، ایران

²کارشناس ارشد روان شناسی صنعتی و سازمانی دانشگاه آزاد اسلامى واحد اصفهان (خوراسگان)، ایران

³دانشیار گروه روانشناسی صنعتی و سازمانی دانشگاه آزاد اسلامى واحد اصفهان (خوراسگان)، ایران

چکیده

این پژوهش با هدف بررسی رابطه عدالت سازمانی ادراک شده و پایبندی به قراردادهای روانشناختی با رفتارهای شهروندی سازمانی در زنان انجام گردید. به همین منظور تعداد 196 نفر از میان کارکنان زن یک کارخانه چینی سازی به شکل تصادفی ساده به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند. پژوهش حاضر مطالعه توصیفی و از نوع همبستگی بوده و  ابزارهای مورد استفاده در این پژوهش پرسشنامه های رفتار شهروندی سازمانی لی و آلن، عدالت سازمانی ادارک شده نیهوف و مورمن و پای بندی به قراردادهای روانشناختی راسئو  بوده است. داده ها با استفاده از روش های ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون چندمتغیره مورد تحلیل قرار گرفت. یافته ها نشان داد که بین عدالت سازمانی ادراک شده در هر سه بعد توزیعی، رویه ای و تعاملی و همچنین پایبندی به قراردادهای روانشناختی در هر دو بعد تبادلی و رابطه ای با رفتارهای شهروندی سازمانی معطوف به همکاران و سازمان رابطه معنی دار وجود دارد. نتایج تحلیل رگرسیون چندمتغیره نشان داد که پایبندی به قراردادهای روان شناختی تبادلی, عدالت توزیعی و عدالت تعاملی 4/46 درصد از واریانس رفتار شهروندی سازمانی را تبیین نموده است. بنابراین می توان نتیجه گیری نمود که ادراک عدالت سازمانی و پایبندی به قراردادهای روان شناختی پیش بین های مهمی برای رفتارهای شهروندی سازمانی  زنان در محیط کار هستند.

کلیدواژه‌ها

عدالت سازمانی؛ قراردادهای روانشناختی؛ رفتارهای شهروندی سازمانی

مراجع

خاکسار، سرور.، گلپرور، محسن. و نوری، ابوالقاسم. (1386). نقش میانجی عدالت سازمانی ادراک شده دررابطه بین خودپنداره مزمن کارکنان با رضایت آنها از نتیجه، سرپرست ومدیریت. دانش وپژوهش درروانشناسی کاربردی ،34: 26-1.

جوادیان، زهرا.، گلپرور، محسن.، و بلالی، سمیه. (1391). رابطه قرارداد روانی، رضایت شغلی و تعهد سازمانی با رفتارهای غیر اخلاقی با توجه به نقش تعدیل کننده فرصت اعتراض به بی عدالتی؛ رویکرد تخلیه فشار. یافته های نو در روان شناسی، سال پنجم،20: 20-6.

رامین مهر،حمید.، هادی زاده مقدم، اکرم.، و احمدی، ایمان. (1388). بررسی رابطه بین ادراک از عدالت سازمانی و رفتار شهروندی سازمانی مورد مطالعه(شرکت پخش فراورده های نفتی ستاد تهران). پژوهش نامه مدیریت تحول،1(2): 89-65.

طبرسا، غلامعلی.، اسمعیلی گیوی، محمد رضا.، و اسمعیلی گیوی، حمیدرضا. (1389). عوامل مؤثر بر رفتارهای شهروندی سازمانی در یک بیمارستان نظامی. مجله طب نظامی،12(2) 99-93.

گلپرور، محسن. و جوادیان، زهرا. (1390). الگوی ارتباط قرار داد روانی ، تعهد و رضایت با انتطارات از سازمان و رفتارهای غیر اخلاقی با توجه به نقش تعدیل کننده فرصت اعتراض به بی عدالتی. روش ها و مدل های روانشناختی، 2(5)، 45-62.

گلپرور، محسن.، نصری، مرجان.، و ملکپور، مختار. (1386). نقش مشارکت در تصمیمگیری، دلبستگی شغلی، جایگزین های شغلی وعدالت سازمانی ادراک شده مربیان آموزشگاه های استثنایی شهر اصفهان. دانش وپژوهش درروانشناسی،15: 46-2.

مهداد، علی.، طباخ عشقی، یاسمین. و مهدیزادگان، ایران.، (1391). رابطه عدالت سازمانی ادراک شده با خشونت در محل کار. فصلنامه یافته های نو در روانشناسی، 23(7).

مهداد، علی. ( 1392). روانشناسی صنعتی و سازمانی. چاپ هشتم، تهران، انتشارات جنگل.

مهداد، علی.، هادی، پروانه. ( 1391). رابطه سلامت محیط کار ومولفه های آن با ابعاد رفتارهای شهروندی سازمانی کارکنان. فصلنامه یافته های نو در روانشناسی، زیر چاپ.

مهداد، علی. (1392). روانشناسی امور کارکنان. چاپ دوم، اصفهان، انتشارات دانشگاه آزاد اسلامى واحد خوراسگان) اصفهان).

مردانی حموله، مرجان،. حیدری، هادی. (1388). بررسی رابطه عدالت سازمانی با رفتارهای مدنی سازمانی در کارکنان بیمارستان. اخلاق و تاریخ پزشکی 2(2): 54-47.

نعامی، عبدالزهرا.، شکرکن، حسین. (1385). بررسی ساده و چندگانه عدالت سازمانی با رفتار مدنی- سازمانی در کارکنان یک سازمان صنعتی در شهر اهواز. علوم تربیتی و روانشناسی، 13 (1): 92-79.

یعقوبی، مریم.، سقاییان نژاد اصفهانی، سکینه.، ابولقاسم گرجی، حسن.، نوروزی، محسن.، و رضایی، فاطمه. (1388). رابطه بین عدالت سازمانی با رضایت شغلی و تعهد سازمانی در بین کارکنان بیمارستان های منتخب دانشگاه علوم پزشکی اصفهان. مدیریت اسلامی 12(35): 32-25.

 

Anderson, N., & Schalk, R. (1998). The Psychological contract in retrospect and prospect. Journal of organizational Behavior, 19, pp: 637-647.

Argyris, C. P. (1960). Understanding Organizational Behavior. Homewood, IL: Dorsey Press.

Asgari, A., Silong, A. D., Ahmad, A., & Abu Samah, B. (2008). The relationship between organizational characteristics, cultural context and organizational citizenship behaviors. European Journal of Economics , Finance and Administrative Sciences ,13, pp: 94-107.

Bateman, T. S., & Organ, D. W. (1983). Job satisfaction and the good soldier: The relationship between affect and employee citizenship. Academy of Management  Journal, 26, pp: 587-595.

Bies, R. J., & Shapiro, D. L. (1987). Interaction Fairness Judgments: The Influence of Causal Accounts. Social Justice Research, 1, pp: 199-218.

Bolino, M. C., Turnley. W. H., & Niehoff, B. P. (2004). The other side of the story: Reexamining prevailing assumptions about organizational citizenship behavior. Human Resource Management Review, 14, pp: 229-246.

Bunderson, J. S. (2001). How work ideologies the psychological contracts of professional employees: Doctors responses to perceived breach. Journal of organizational Behavior, 7, pp:717-741.

Burney, L. L., Henle, C. A., & Widener, S. K. (2009). A path model examining the relations among strategic performance measurement system characteristics, organizational justice and extra- and in-role performance. Accounting, Organizations and Society, 34 (3) pp: 305-321.

Cohen-Charash, Y., & Spector, P. E. (2001). The role of justice in organizations: A meta-analysis. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 86(2) pp: 278-321.

Cropanzano, R., & Folger, R. (1991). Procedural Justice and Work Motivation. In R. M. Steers, L. W. Porter (Eds.). Motivation and Work Behavior (5th Ed.), pp: 131-143. NY: McGraw-Hill.

Cynthia, L., & Jiing-Lih, F. (1999). The Effects of Gender in Organizational Justice Perception. Journal of Organizational Behavior, 20 (1), pp: 133-143.

Guangling, W. (2011). The study on Relationship between Employees sense of Organizational justice and Organizational Citizenship Behavior in Private Enterprises. Energy Procedia,Volume 5, pp:2030-2034.

Ishak. N. A., & Alam, S. S. (2009). The effects of leader –member exchange on organizational justice and organizational citizenship behavior: Empirical study. Journal of European social Sciences [online], vol. 8, no. 2, pp: 324-334.

Jafri, M. H. (2011). Influence of Psychological Contract Breach on Organizational citizenship behavior and trust. Psychology Studies, 57 (1) pp: 29-36.

Jex, S. M., & Beehr, T. A. (1991). Emerging theoretical and methodological issues in the study of work-related stress, Research in Personnel and Human Resource Management, 9, 311-365.

Kidder, D. L., & McLean Parks, J. (2001) "The good soldier: Who is s (he)?" Journal of Organizational Behavior, 22, pp: 939–959.

Kidder, L. K. (2002) "The influence of gender on the performance of organizational citizenship behaviors". Journal of Management, 28, pp: 629–648.

Knights, J. A., & Kennedy, B. J. (2005). Psychological contract violation: Impacts on job satisfaction and organizational commitment among Australian senior Public servant. Applied human Resource Management Research, 10(2) pp: 57-72.

Landy, F., J. & Conte, J., M. (2010). Work in the 21st Century: An Introduction to Industrial and Organizational Psychology, 3rd Edition. Wiley-Blackwell, USA.

Lee, K., & Allen, N. J. (2002). Organizational citizenship behavior and workplace deviance: The role of affect and cognitions. Journal of Applied Psychology, 87, pp: 131–142.

Mehdad, A., & Arifin, H. Z. (2009). Moderating effect of Nationality, Gender, position and tenure on the relationship between organizational citizenship behavior and counterproductive work behaviors among Iranian and Malaysian automotive workers, Iranian international journal of psychology, 3, pp:120-145.

Mitchell, M. L., & Jolly, J. M. (2007). Research designs explain. Thomson Wads Worth, USA: Sixth Ed.

Moorman, R. H. (1991). Relationship between organizational justice and organizational citizenship behaviors: Do fairness perceptions influence employee citizenship? Journal of Applied psychology [online], 76 (6), pp: 845-855.

Muchinsky,  P. M. (2006). Psychology Applied to Work (8th Ed). Wads Worth, USA.

Nadiri, H., & Tanova, c. (2010). An investigation of the role of justice in turnover intentions, job satisfaction, and organizational citizenship behavior in hospitality industry. International Journal of Hospitality Management. 29 (1), pp: 33-41.

Neihoff, B. P., & Moorman, R. H. (1993). Justice as a mediator of the relationship between method of monitoring and organizational citizenship behavior. Academy of Management Journal, 36, pp: 527-556.

Organ, D. W., & Ryan, K. (1995). A meta-analysis review of attitudinal and dispositional predictors of organizational citizenship behavior. personnel psychology , 48, pp:775-802.

Organ, D. W. (1988) Organizational citizenship behavior: The good soldier syndrome. Lexington, MA: Lexington Books.

Podsakoff, P. M., Mackenzie, S. B., & Bommer, W. H. (1996). Transformational leader behaviors and substitutes for leadership as determinants of employee satisfaction, commitment, trust, and organizational citizenship behaviors. Journal of Management, 22, pp: 259–298.

Podsakoff, P. M., Mackenzie, S. B., Paine, J. B., & Bachrach, D. G. (2000) "Organizational Citizenship Behaviors: A Critical Review of the Theoretical and Empirical Literature and Suggestions for Future Research," Journal of Management, 26, pp: 513-563.

Ren-Tao, M., & Heung, G. K. (2009). Gender as a Moderator of the Relationship between Organizational Citizenship Behaviors and Team Effectiveness in China. Asian Social Science , 5 (10), pp: 98-108.

Robinson, S. L., & Morrison, E. W. (2000). The development of psychological contracts breach violation: a longitudinal study. Journal of Organizational Behavior, 5, pp: 525-546.

Robinson, S. L. (1996). Trust and breach of the psychological contract. Administrative Science Quarterly, 41(4), pp: 574-600.

Rousseau, D. M., & Wade-Benzoni, K. (1994). Linking strategy and human resource practices: how employee and customer contracts are created. Human Resource Management, 33(3), pp: 463-489.

Saks, A. M. (2006). Antecedents and concequences of employee engagement. Journal of Managerial Psychology, 21(7), pp: 600-619.

Schein, E. H. (1980). Organizational Psychology. Englewood Cliffs, NJ: Prentice Hall.

Schnake, M. (1991). Organizational citizenship: A review, proposed model, and research agenda. Human Relations 44, pp: 735–759.

Skarlicki, D. P., & Folger, R. (1997). Retaliation in the Workplace: The Roles of Distributive,Procedural and Interactional Justice. Journal Of Applied Psychology, 82, pp:434-443.

Sweeney, P. D. & McFarlin, D. B. (1997). 'Process and outcome: Gender differences in the assessment of justice', Journal of Organizational Behavior, 18, pp: 83-98.

Tansky, J. W. (2005). Justice and organizational citizenship behavior: What is the relationship? Journal of employee Responsibilities and Rights [online], vol. 6, no. 3, pp: 195-207.

Turnley, W. H., & Feldman, D. C. (2000). Re-examining the effects of psychological contract violations: unmet expectation and job dissatisfaction as mediator. Journal of Organizational Behavior, 21(1), pp: 25-40.

Vandyne, L., & Graham, J. (1994). organizational citizenship behavior. Academy of Management Journal ,37, pp:765-802.

Wilson, F. M. (1995) Organizational Behaviour and Gender. London: McGraw-Hill

Wanxian, L., & Weiwu, W. (2007) A demographic study on citizenship behavior as in-role orientation. Personality and Individual Differences, 42, pp: 225–234.