نقد و بررسی زندگی سیاسی- نظامی سپهبد تیمور بختیار و نقش وی در تحولات حکومت پهلوی دوم

پژوهش نامه تاریخ

مقاله 8، دوره 10، شماره 40، آذر 1394، صفحه 127-145   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

علی مختاری¹؛ افسانه حیاتی²

¹استادیار و عضو هیئت علمی گروه تاریخ دانشگاه آزاد اسلامی واحد گناوه، ایران

²کارشناس ارشد تاریخ ایران اسلامی

چکیده

حکومت پهلوی دوم با در اختیار داشتن افرادی چون تیمور بختیار و استفاده از توانمندی­های آنها در رأس مدیریت ارگان­های امنیتی و اطلاعاتی، سعی در کنترل وسرکوبی مخالفین و همچنین تقویت حکومت خود داشت. سپهبد تیمور بختیار به عنوان اولین رئیس سازمان اطلاعات و امنیت کشور (ساواک) در یک دوره­ی شش ساله، پایه­گذار یک سیستم اطلاعاتی- امنیتی گردید که در طول سال­های 1355 تا 1335 هـ.ش به عنوان سازمانی منسجم و سرکوب کننده­ی مخالفان رژیم پهلوی مطرح شد. اما دیری نپایید که این رئیس سازمان امنیتی در جرگه­ی مخالفان حکومت پهلوی در آمد و علیه آن دست به اقداماتی زد که در ابتدای انجام آن با بازداشتش در بیروت با ناکامی همراه بود. وی عاقبت موفق شد در عراق به ادامه­ی فعالیت­های خود با تشکیل گروهی تحت عنوان "جنبش آزادی بخش ملت ایران" مبادرت ورزد. در این بین اداره کل سوم ساواک حرکات و اقدامات وی را زیر نظر داشت، به گونه‌ای که با گماشتن افراد نفوذی ساواک در تشکیلات بختیار سرانجام موفق به ترور وی شد. مرگ بختیار موجب شد محمدرضا شاه پهلوی با اطمینان بیشتر به حکومت خود ادامه دهد و خیالش از این بابت آسوده گردد.

کلیدواژه‌ها

تیمور بختیار؛ فرماندار نظامی؛ ساواک؛ حزب توده؛ پهلوی دوم