بررسی تطبیقی تأثیر تغییرات فرهنگی بر محرمیت در ورودی خانه‌های سنتی دوره قاجاریه (نمونه: خانه‌های سنتی شهر قزوین)

فصلنامه علمی مطالعات میان فرهنگی

مقاله 4، دوره 10، شماره 27، اسفند 1394، صفحه 115-139   

نوع مقاله: علمی_ پژوهشی

نویسندگان

فرزانه علی محمدی^{* 1}؛ محمدرضا بمانیان²؛ مائده پورفتح الله³

¹کارشناس ارشد معماری، دانشگاه تربیت مدرس

²استاد معماری، دانشگاه تربیت مدرس

³دانشجوی دکتری معماری، دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

یکی از مهم‌ترین عقاید ایرانیان در گذشته توجه به حریم خصوصی خانه و به‌خصوص زنان بوده است که در بناهایی مانند خانه که جزء خصوصی‌ترین بناها بوده و منشعب از فرهنگ ومرام دینی آنان بوده است، راهکارهای نغزی بدین منظور در نظر گرفته شده است. از جمله مهم‌ترین قسمت‌های خانه که مسئله محرمیت در آن لحاظ شده، ورودی خانه‌ها بوده که مراتب ورود با عبور از هشتی، دالان، حیاط و میاندر به اتاق‌ها که خصوصی‌ترین جزء خانه بوده‌اند صورت می‌گرفته است. در پژوهش حاضر از روش تحقیق تفسیری-تاریخی استفاده شده است و در مطالعات میدانی که بر روی ده نمونه از خانه‌های تاریخی ایرانی در شهر قزوین صورت گرفته‌، اهداف و اصول مورد نظر در طراحی ورودی به‌منظور حفظ فرهنگ محرمیت و چگونگی تحقق آنها در جداول جداگانه در نمونه‌ها بررسی شده و مورد تحلیل قرار گرفته ودر نهایت پنج نمونه به‌عنوان شاهد معرفی شده است. نتایج حاصل حاکی از آن است که تغییرات محسوسی در روند ورود به خانه‌ها صورت گرفته، که مهم‌ترین آنها شامل حذف برخی عناصر حفظ محرمیت در ورودی و نیز قرارگیری و ساخت خانه‌های شخصی در بر خیابان‌های اصلی بوده است که تا قبل از دوره قاجار در ایران وجود نداشته است

کلیدواژه‌ها

محرمیت؛ فرهنگ؛ اهداف و اصول طراحی ورودی؛ خانه سنتی و دوره قاجاریه

مراجع

 

اقبال آشتیانی، عباس (1386). تاریخ ایران پس از اسلام از صدر اسلام تا انقراض قاجاریه، تهران: تک.

باقری، وحیده (1389)، «بررسی تقابل سنت و تجدد در معماری مسکن گذشته با رویکرد معماری خانه دوره قاجار تبریز»، مجله تفکر معماری، ش23.

رمضان جماعت، مینا و جواد نیستانی (1389). «جلوه‌های سنت و تجدد در فضاهای ورودی خانه‌های تهران در دوره قاجاریه» نشریه هنرهای زیبا، معماری و شهرسازی، شماره44.

سلطان‌زاده، حسین (1372). فضاهای ورودی در معماری سنتی ایران، تهران: فرهنگ.

سیفیان، محمدکاظم و محمدرضا محمودی (1386). «محرمیت در معماری سنتی»، نشریه هویت شهر، سال اول، شماره1.

مرتضی، هشام (1387). اصول سنتی ساخت و‌ساز در اسلام، ترجمه ابوالفضل مشکینی و کیومرث حبیبی، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری.

معین، محمد (1389). فرهنگ فارسی دکتر محمد معین، تهران: انتشارات بهزاد.