سحر و جادو درداستان‌های هزار و یکشب و قرآن کریم

تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)

مقاله 6، دوره 8، شماره 27، خرداد 1395، صفحه 123-143   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

مصطفی خدایاری¹؛ زکیه دهنمکی²

¹استادیارگروه زبان و ادبیات فارسی،، دانشگاه آزاد اسلامی‎واحد گرمسار، گرمسار، ایران

²دانش آموخته کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی‎واحدگرمسار، گرمسار، ایران

چکیده

هزار و یکشب سرشار از افسانه و افسون است.افسانه‎هایی که در این کتاب از پی هم می‎گذرند،اتفاقات و حوادثی را در بطن خود می‎پرورانند اگر چه در دنیای خود طبیعی و عادی هستند، اما به آسانی در باور ما نمی‎گنجد. ما با آنها مأنوس نیستیم و تنها آنها را به حساب مافوق طبیعی بودن می‎گذاریم. سحر و جادو در هزار و یکشب جایگاه ویژه‎ای دارد، نه هر کس، تنها دو دسته از افراد آنها را به کار می‎بردند.افراد خوب و افراد بد! در داستان‎های هزار و یکشب عمدتاً زنان ساحرند و افسونگر. دنیای هزار و یکشب دنیای انسان‎هایی است که با دیوان و پریان زندگی می‎کنند و چون یارای برابری در مقابل آنان را ندارند سحر و جادو را در برابر ناملایمات، برای آنان و گاه برای همجنسان خود به کار می‎گیرند. آنچه که در ذهن ما پذیرفتن وجود سحر و جادو را کمی‎آسان‎تر نموده است، تأیید این مسأله در کتاب آسمانی ماست.قرآن کریم،در برخی از آیات، سحر و جادو را ممکن دانسته و صد البته جادو و جادوگری را منع نموده است. اما در هزار و یک شب، سحر و جادوگری امری مأنوس است. در این مقالهسحر و جادو در هزار و یکشبو  قرآن، به ویژه آیه «102» سوره بقره،به گونه‎ای مبسوط تر با رهیافتی توصیفی -  تحلیلی با بهره‎گیری از روش اسنادی و کتابخانه‎ای در قالب مقاله علمی ‎پژوهشی مقایسه و تحلیل شده است.

کلیدواژه‌ها

سحروجادو؛ طلسم؛ زنان؛ قرآن کریم؛ ادبیات؛ هزار و یکشب

مراجع

1. قرآن کریم.( 1373) ترجمه کاظم پورجوادی، تهران، انتشاراتوزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ دوم.
2. احمدیان، ابراهیم.(1385) گزیده نهج الفصاحه، قم، گلستان ادب، چاپ اول.
3. اسماعیل آذر،امیر.(1387) ادبیات ایران در ادبیات جهان، تهران،سخن.
4. اصفهانی، راغب.(1376) مفردات، تهران، مرتضوی، چاپ دوم.
5. ایروین، رابرت.(1383) تحلیلی از هزار و یکشب، ترجمه فریدون بدره ای، تهران، فرزان، چاپ اول.
6. بابایی، احمدعلی.(1376) برگزیده تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ دوم.
7. بهبودی، محمدباقر.(1387) تدبری در قرآن، تهران، سنا، چاپ اول.
8. پور سیف، عباس.(1387) خلاصه تفاسیر المیزان و نمونه، تهران، انتشارات شاهد، چاپ اول.
9. تسوجی، عبداللطیف.(1383) هزار و یکشب، تهران، هرمس، چاپ اول.
10. ثمینی، نغمه.(1379) کتاب عشق و شعبده، تهران، مرکز، چاپ اول.
11. خاقانی، افضل الدین.(1386) گزیده اشعار خاقانی. انتخاب و شرح، عباس ماهیار، تهران، قطره، چاپ یازدهم.
12. خرمشاهی، بهاء الدین.(1389) دانشنامه قرآن و قرآن‌پژوهی، تهران، علمی‎ و فرهنگی، چاپ اول.
13. خسروی حسینی، سید غلامرضا.(1374) مفردات الفاظ قرآن، تهران، مرتضوی، چاپ سوم.
14. حافظ، خواجه شمس‌الدین محمد.(1388) دیوان، تهران، آسیم، چاپ چهارم.
15. دورانت، ویل/آریل.(1391) تاریخ تمدن،ترجمه گروه مترجمان، تهران، انتشارات علمی ‎و فرهنگی، چاپ پانزدهم.
16. فردوسی، ابوالقاسم. (1388) شاهنامه، تهران، قطره، چاپ شانزدهم.
17. کریستن سن، آرتور. (1355) آفرینش زیانکار در روایات ایرانی، ترجمه‌ی احمد طباطبایی، تبریز، مؤسسه‌ی تاریخ و فرهنگ ایران، چاپ اول.
18. کومون، فرانتس. (1377) ادیان شرقی در امپراتوری روم، ترجمه‌ی ملیحه معلم و پروانه عروج، تهران، سمت، چاپ اول.
19. معین، محمد. ( 1375) فرهنگ فارسی، تهران، امیرکبیر، چاپ نهم.
20. مولوی،جلال الدین محمد بن محمد.(1375)مثنوی معنوی، تصحیح عبدالکریم سروش، تهران، انتشارات علمی ‎و فرهنگی، چاپ اول.
21. نظامی، الیاس بن یوسف. (1363) هفت‌پیکر، تصحیح حسن وحید دستگردی، تهران، مؤسسه‌ انتشارات علمی، چاپ اول.
22. نظامی، الیاس بن یوسف. (1384) پرده ی سحر سحری، گزینش و گزارش رضا انزابی نژاد، تهران، جامی، چاپ ششم.