تعیین ابعاد هویت ملی ـ قومیتی و مقایسه ابعاد هویت قومی، ملی و جهانی دانشجویان قومیت‌های مختلف

فصلنامه علمی مطالعات میان فرهنگی

مقاله 2، دوره 10، شماره 25، شهریور 1394، صفحه 27-48   

نوع مقاله: علمی_ پژوهشی

نویسندگان

جواد مصرآبادی^{* 1}؛ پیمان یارمحمدزاده²؛ ایوب ّفیضی³

¹دانشیار روانشناسی تربیتی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان

²استادیار مدیریت آموزشی، دانشگاه شهید مدنی

³کارشناس ارشد تحقیقات آموزشی ،دانشگاه شهید مدنی آذربایجان

چکیده

با توجه به اهمیت تنوع قومی در جوامعی با اقوام و نژادهای مختلف و متفاوت، تأثیر آن بر وحدت و انسجام و یکپارچگی ملی آشکار و بدیهی است. هدف پژوهش حاضر تعیین ابعاد هویت قومی و ملی و بررسی مقایسه‌ای ابعاد هویت قومی، ملی و جهانی دانشجویان قومیت‌های مختلف دانشگاه شهید مدنی آذربایجان است. روش پژوهش حاضر علی– مقایسه‌اییا پس‌رویدادی بوده و جامعه آماری آن شامل دانشجویان سه قوم (ترک، لر و کرد) مشغول به تحصیل (سال تحصیلی 92-1391) در دانشگاه شهید مدنی آذربایجان بودند. با توجه به نبود آمار تفکیکی قومیت‌ها با در نظر گرفتن تقریبی 7 هزار نفر دانشجو طبق برآورد جدول کرجسی و مورگان، حجم نمونه برابر با 364 نفر در نظر گرفته شد که اعضای نمونه به شیوه گلوله برفی شناسایی شدند. برای اندازه‌گیری ابعاد هویتی قومی - ملی دانشجویان از مقیاس محقق ساخته و برای سنجش هویت جهانی دانشجویان از مقیاس پذیرش جهانی‌سازی لطف آبادی و نوروزی (1383) استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از تحلیل عاملی اکتشافی و تحلیل واریانس چند متغیره استفاده شد. نتایج این پژوهش در مورد ابعاد هویتی ملی- قومی دانشجویان نشان‌دهنده 9 بعد هویتی بود که بر روی هم 70 درصد از واریانس هویت ملی- قومی دانشجویان را تبیین می‌کرد. از بین 9 بعد هویتی 6 مورد مربوط به مؤلفه قومیت‌گرایی و 3 مؤلفه مربوط به ملیت‌گرایی بودند. همچنین نتایج نشان داد: به طور کلی دانشجویان سه گروه قومی از لحاظ ترکیب نمرات مؤلفه‌های هویت قومی، ملی و جهانی با هم تفاوت دارند. در بین گروه‌های قومیتی از لحاظ مؤلفه ارتباط با اقوام و تعصب ملی تفاوت وجود دارد؛ ولی چنین تفاوتی از لحاظ مؤلفه‌های زندگی ملیتی و جهانی شده مشاهده نشد.

کلیدواژه‌ها

هویت‌قومی؛ هویت‌ملی؛ جهانی‌شدن و دانشجویان

مراجع

 

احمدی‌پور، زهرا و حیدری موصلو، طهمورث (1391). «جهانی­شدن و تأثیر آن بر هویت اقوام ایرانی (نمونه موردی: دانشجویان قوم آذری)»، فصلنامه علمی-پژوهشی انجمن جغرافیای ایران، دوره جدید، سال دوم، شماره34.

افضلی، رسول، ضرغامی، پروین (1388). «تحلیل بنیادهای پایدار همگرایی و متغیرهای اعتباری تهدید قومی در ایران»، پژوهش‌های جغرافیای انسانی، شماره70: 90-77.

اکوانی، سید حمداله (1387). «گرایش به هویت ملی و قومی در بین عرب‌های خوزستان»، فصلنامه مطالعات ملی، سال نهم، دوره 36: 127-99.

اگ، شورش (1388). بررسی رابطه برنامه‌های صدا و سیما با همگرایی قومی(مطالعه موردی استان آذربایجان غربی)، فرماندهی انتظامی استان آذربایجان غربی(دفتر تحقیقان کاربردی).

پاینده، محبوبه، جعفرزاده‌پور، فروزنده (1389). «بررسی رابطه میزان هویت ملی و هویت قومی در بین جوانان دهدشت»، دوفصلنامه پژوهش جوانان، فرهنگ و جامعه، شماره پنجم: 122-101.

پورسعید، فرزاد (1388). امنیت پایدار و سیاست‌گذاری قومی در ایران: فرایند‌ها و مولفه‌ها، فرماندهی انتظامی استان آذربایجان غربی(دفتر تحقیقات کاربردی).

جلایی­پور، حمیدرضا؛ قنبری، علی (1388). «بررسی هویت ملی و ارزش‌های جهانی­شدن با تاکید بر ایرانیان عرب زبان»، پژوهش نامه علوم اجتماعی، سال سوم، شماره2: 188-165.

جوادی ارجمندی، محمدجعفر (1384). «جهانی شدن اقتصاد و پیامدهای آن بر سیاست‌گذاری خارجی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه سیاست، دوره 37، شماره 3: 112-67.

چلبی، مسعود؛ یزدانی نسب، محمد (1390). «بررسی تطبیقی- کمی اثر سیاست‌های قومی بر تضاد قومی و شیوه بروز آن 1995-2004»، مجله تحلیل اجتماعی، شماره 60: 77-47.

خادمی، علی و همکاران (1388). بررسی میزان و رابطه امنیت اجتماعی و همگرایی قومیت‌های آذری و کرد در شهر ارومیه، فرماندهی استان آذربایجان غربی(دفتر تحقیقات کاربردی).

رابرتسون، رولند (1383). «جهان محلی شدن، زمان- فضا و همگونی – ناهمگونی»، ترجمه مراد فرهاد پور، ارغنون، شماره 24:238-211.

ربانی، رسول و کجباف، محمدباقر (1386). روانشناسی اجتماعی. اصفهان: انتشارات دانشگاه اصفهان.

‌ زینال نژاد، حسن (1388). بررسی راه‌های همگرایی قومیتی (با تاکید بر اقوام کرد و ترک در شهرستان ماکو)، فرماندهی انتظامی استان آذربایجان غربی، (دفتر تحقیقا ت کاربردی).

شیبانی، عبدالکریم، سرافرازی، مهرزاد، قوانلو، الهام (1390). «تأثیرات جهانی شدن بر هویت قومی ایل قشقایی»، فصلنامه مطالعات راهبردی جهانی شدن، سال دوم، شماره 3: 130-111.

عاملی، سعید رضا (1388). «جهانی شدن مفاهیم و نظریه‌ها»، ارغنون، شماره 24: 58-1.

‌ فکوهی، ناصر و عیاری، آذر نوش، (1389) اینترنت و هویت در پنج هویت قومی ایرانی، در همسازی و تعارض در هویت و قومیت، تهران: نشر گل آذین: 317-341.

گیبرنا، مونتسرات (1378). مکاتب ناسیونالیسم و دولت- ملت در قرن بیستم، ترجمه امیر مسعود اجتهادی، تهران: نشر وزارت امور خارجه.

محمد‌بخش، بهمن، حبی، اکرم، قریشی، فردین (1390). «جهانی شدن و هویت ملی دانشجویان دانشگاه تبریز»، فصلنامه رفاه اجتماعی، سال یازدهم، شماره 43: 34-7.

نجف‌زاده، اسماعیل؛ رضازاده، مرتضی (1392). «جهانی شدن، فرصت‌ها و چالش‌های هویت ملی و قومی در استان آذربایجان غربی»، فصلنامه دانش انتظامی آذربایجان غربی، سال ششم، شماره بیست و یکم: 102-75.

نواح، عبدالرضا و تقوی نسب، مجتبی (1385). «قوم عرب: همگرایی و واگرایی»، فصلنامه دانشگاه آزاد اسلامی واحد شوشتر، سال اول، شماره دوم: 48-19.

 

Berry, J. W. (2008). Globalization and acculturation, International Journal of Intercultural Relations, 32, 328-336.

Bhawuk, D. P. S. (2008). Globalization and indigenous cultures: Homogenization or differentiation?.International Journal of Intercultural Relations, 32, 305-317.

Castles, S. Kalantzis, M. Cope, B and Morrissey, M. (1992). Mistaken Identity: Multiculturalism and the Demise of Nationalism in Australia, Sydney: Pluto press.

Edensor, T. (2002). National Identity, Popular Culture and Everyday Life, Oxford: Berg.

Gannon, M. J. (2008).Paradoxes of culture and globalization, sage publication.

Hobsbawm, E. (1990). Nations and Nationalism since 1780, Cambridge: Cambridge university press.

Levitts, T. (1983). The globalization of markets, Harvard Business Review, 61(3), 92-102.

Phinney, J. S & Ong, A. (2007). Conceptualization and measurement of ethnic identity: current status and future directions,Journal of Counseling Psychology, 54(3): 271-281.

Sasaki, M. (2004). Globalization and National identity in Japan, International Journal of Japanese Sociology, 13, 69-87