بررسی جایگاه علی(ع) در معراج پیامبر(ص) در سروده‌های کُردی جنوبی

فصلنامۀ ادبیات و زبان های محلی ایران زمین

مقاله 2، دوره 6، شماره 2، شهریور 1395، صفحه 24-43   

نوع مقاله: مقالۀ پژوهشی

نویسندگان

سید آرمان حسینی آبباریکی^{* 1}؛ یحیی آتش زای²

¹دانشجوی دکتری زبان و ادبیّات فارسی. باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان، واحد کرمانشاه، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمانشاه، ایران.

²استادیار زبان و ادبیّات فارسی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان.

چکیده

داستان معراج رسول اکرم^(ص) رایج­ترین مضمون و درون­مایۀ دینی در سروده­های کُردی جنوبی است. شاعران کُرد جنوبی از زوایای مختلف داستان معراج را دست­مایۀ سروده­های خود قرار داده­اند و حضور علی ^(ع) در همۀ این معراج­نامه­ها از ویژگی­های مشترک آن­ها به شمار می­آید. از آن­جایی که پرداختن به این اشعار، روایت معراج از دیدگاه مردم عامّۀ کُرد ( کُردان جنوبی) را نیز روشن می­سازد، بنابراین نگارندگان در این جستار بر آن شدند ضمن بیان نمایی کلّی از معراج، توضیحاتی دربارۀ معراج‌نامه‌ها و نسخه‌های خطی آن‌ها، بازتاب این واقعه را - با تکیه بر جایگاه علی^(ع) - در ادبیات کُردی جنوبی بررسی نمایند.

کلیدواژه‌ها

معراج‌نامه؛ ادبیات کُردی جنوبی؛ علی(ع)؛ نسخۀ خطی

مراجع

1. قرآن کریم.
2. ارکوازی، غلام­رضاخان. (1386). دیوان اشعار. به تصحیح و ترجمۀ ظاهر سارایی. چاپ دوم. ایلام: رامان.
3.  امیدی، ولی­محمّد. (1387). دیوان. به کوشش یاسر سنایی. ایلام: رامان.
4.  امینی، ابراهیم [علامه]. (1379ش). الغدیر. چاپ چهارم. بیروت: دارالکتب العربی.
5. باذل مشهدی، محمّد رفیع بن محمّد. (1336). حملۀ حیدری. چاپخانۀ قم.
6. بلخی، مقاتل بن سلیمان. (1423 ق). تفسیر مقاتل بن سلیمان بلخی. با تحقیق عبدالله محمود شحاته. بیروت: دار الاحیاء­التراث.
7. حسینی آبباریکی، سیّد آرمان. (1391). «تربت آن اهل ادب را وطن: نگاهی به سرایندگان دیروز و امروز صحنه و دینور». ماهنامه مهاباد. سال دوازدهم، شمارۀ 141، آذرماه، صص 59-62.
8. ----------------------------. (1390). «سیمای حضرت مولا علی (ع) در ادبیّات کُردی (حوزۀ جنوبی)». فصلنامه فرهنگ مردم ایران. شمارۀ 25، تابستان، صص 37-52.
9. راجی کرمانی، ملّابمانعلی. (1282 ه.ق). حملۀ حیدری [چاپ سنگی]. به سعی و اهتمام آقا علی‌اکبر و آقا ابوالحسن. کاتب نصراله تفرشی. طهران: چاپخانه کربلایی محمّدقلی و محمّدحسین طهرانی.
10. رحمانی همدانی، احمد. (1417ق). الامام علی بن ابی‌طالب. تهران: المنیر، للطباعه و النشر.
11. رضایی هفتادر، حسن و فاطمی، معصومه. (1391). «بررسی پژوهش مایکل سلز دربارۀ معراج». مجله قرآن پژوهشی خاورشناسان. شمارۀ سیزدهم، پاییز و زمستان، صص 87-104.
12. سلطانی، محمّدعلی. (1384). حدیقۀ سلطانی. با نظارت سید طاهر هاشمی. چاپ دوم. تهران: سها.
13. شمالی، علیرضا. (1386). «بررسی معراج پیامبر اسلام (ص) در شعر فارسی (دورۀ مغول و تیموریان)». مجله­ زبان و ادبیات فارسی. سال سوم، شمارۀ هشتم، ص 139-158.
14. صالحی، محی‌الدین. (1371). سرود بادیه. کرمانشاه: صالحی.
15. صفی­زاده بوره­که­یی، صدیق. (1380). دایرة‌المعارف کُردی. تهران: پلیکان.
16. غضنفری امرایی، اسفندیار. (1364). گلزار ادب لرستان. خرم‌آباد: چاپخانۀ دانش.
17.  کاکاوند، شاهرخ. (بی تا). دیوان. نسخه خطی و دست‌نویس.
18. گجری، امین. (1378). از بیستون تا دالاهو. تهران: نشر مه.
19. ماهیدشتی، سیّدمحمّدصالح. (1386). کنزالعرفان. به تصحیح محمّدعلی سلطانی. تهران: سها.
20. محلاتی، رسول. (1386). «داستان معراج رسول خدا 3». پاسدار اسلام، سال هشتم، ص 32-35.
    1. محیط طباطبایی، محمّد. (1320). «شرفشاه گیلانی». موسیقی. شمارۀ دهم و یازدهم، دی و بهمن، ص 25-40.
    2. معراج‌نامه. (1342ش). نسخۀ خطی به نثر. به کتابت سلام فهمیی. کتابخانۀ ملّی: شماره بازیابی 6427-5.
21. معراج‌نامه. (1344) نسخۀ خطی منظوم به گورانی. مندرج در «منظومۀ کُردی» به شمارۀ 16981، کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی.
22. ملّاپریشان. (1362). دیوان. به تصحیح و اهتمام اسفندیار غضنفری امرایی. خرم‌آباد: کتاب­فروشی رشنو.