تاثیر بازی‌های آموزشی گروهی مبتنی بر محیط یادگیری سازنده‌گرا بر پرورش مهارت تفکر خلاق کودکان پیش دبستانی

ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی

مقاله 2، دوره 6، شماره 1 - شماره پیاپی 21، مرداد 1395، صفحه 19-44   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

نویسندگان

سید رسول عمادی^{* 1}؛ مهین عروتی موفق²

¹استادیارگروه علوم تربیتی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران[e-mail]

²کارشناس ارشد تکنولوژی آموزشی دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران[e-mail]

چکیده

پیش زمینه: آن‌چه برای آینده مورد نیاز است پرورش مهارت تفکر خلاق است. در این راستا بهبود و ارتقاء تفکر خلاق در کودکان به‌عنوان یکی از مهارت‌های مورد نیاز عصر ارتباطات، مستلزم تناسب و به‌کارگیری الگوها و روش‌های طراحی آموزشی نوین است.
هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر بازی‌های آموزشی‌گروهی مبتنی بر الگوی محیط یادگیری سازنده‌گرا بر پرورش مهارت تفکر خلاق کودکان پیش‌دبستانی صورت گرفته است.
روش: این پژوهش به روش نیمه‌تجربی و با استفاده از طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون با گروه کنترل اجرا شده است. جامعه آماری این پژوهش شامل کودکان دختر و پسر مراکز پیش‌دبستانی تحت پوشش بهزیستی شهر همدان در سال تحصیلی 94-1393 بودند که به روش نمونه‌گیری خوشه‌ای انتخاب و به‌صورت تصادفی به تعداد 24 نفر در دو گروه آزمایش و کنترل قرار گرفتند.در ابتدا ازآزمون هوشی وکسلر به صورت انفرادی برای هر دانش‌آموز اجرا شده است و پس از نمره‌گذاری بر اساس نمرات این آزمون، کودکان به دو گروه کنترل و آزمایش تقسیم شدند. برای گردآوری داده ها، ابتدا از آزمون خلاقیت تصویری تورنس فرم ب به عنوان پیش‌آزمون برای هر دو گروه کنترل و آزمایش استفاده شد. بازی‌های گروهی مبتنی بر محیط یادگیری سازنده گرا به مدت8 جلسه تنها در گروه آزمایش توسط کودکان اجرا گردید. در پایان آموزش، مجددا از دو گروه پس از آزمون خلاقیت به عمل آمده است.
یافته‌ها: نتایج حاصل از تحلیل کوواریانس چند متغیره نشان داد که آموزش به سبک بازی‌های گروهی بر پرورش مهارت تفکر خلاق کودکان پیش‌دبستانی تاثیر دارد.
بحث و نتیجه‌گیری: نقش بازی آموزشی گروهی در روند رشد جسمانی و روحی- روانی کودکان انکارناپذیر است. آموزش لذت بخش، رویکردی است که در آن کودکان بازی می کنند و یادگیری با فعالیت های لذت بخش صورت می گیرد. از دیدگاه روانشناسی بازی کار کودک است و بر همه جنبه های رشد کودک از جمله جنبه های بهداشتی، روانی، افزایش مهارت در برنامه ریزی، توانایی حل مسئله، خلاقیت، دست یافتن به دور اندیشی، رشد زبان و بخصوص تفکرخلاق موثر است. این پژوهش نیز نشان دادکه آموزش به سبک بازی‌های‌گروهی می‌تواند با روندی خوشایند و لذت‌بخش مهارت تفکر خلاق کودکان را افزایش دهد.

کلیدواژه‌ها

"بازی های آموزشی"؛ "تفکر خلاق"؛ "محیط یادگیری سازنده گرا"؛ "کودکان پیش دبستانی"

مراجع

بابایی، شهلا و اسلام پناه، مریم. (1393). بررسی نقش آموزش مبتنی بر بازیهای هدایت شده بر خلاقی تکودکان پیش دبستانی، مرودشت، اولین همایش ملی علوم تربیتی و روانشناسی، آذرماه93.

پارسا منش، فریبا؛ صبحی قراملکی، ناصر.(1392). تأثیر بازی های وانمودی شعر بر پرورش خلاقیت کودکان. فصلنامه ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی. دوره 2, شماره 4.صص141-157.

پورسلیم، عباس، زمانی، الهام و کاظم منافی شرف آباد. (1393). تأثیریادگیری مشارکتی در تفکر خلاق دانش آموزا نپسر پایة پنجم ابتدایی شهرستان کوهدشت در درس علوم تجربی، مجله تفکروکودک، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال پنجم، شمارة اول، بهار و تابستان 1393،صص 1-19.

تورنس، الیس پل (1974). استعدادها و مهارت­های خلاقیت و راه­هـای آمـوزش و پـرورش آن­هـا (ترجمـه حسن قاسم­زاده).(1381). تهران: دنیای نو.

جلالی، سیده شادیه.(1391). تاثیر آموزش بازی­های وانمودی بر افزایش ابعاد خلاقیت د رکودکان پیش­ دبستانی. پایان نامه منتشر نشده کارشناسی ارشد. دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، گروه روانشناسی بالینی و عمومی.

حسنی، فریبا؛ محمودی، غلامرضا؛ تهرانی، ندا. (1392). اثربخشی لگو آموزشی بر افزایش هوش عملی و خلاقیت کودکان پیش دبستانی. فصلنامه تحقیقات روانشناختی، دوره5، شماره 20.

رادبخش، ناهید؛ محمدی فر، محمدعلی؛ کیان ارثی، فرحناز.(1392). اثربخشی بازی و قصه گویی بر افزایش خلاقیت کودکان . فصلنامه ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی. دوره­ دوم. شماره 4.صص177-195.

ریچی، ریتاسی؛کلاین، جیمز دی؛ ترسی، مونیکا دبلیو.(2011). دانش پایه طراحی آموزشی؛ نظریه، پژوهش و عمل (ترجمه حسین زنگنه و الهه ولایتی(1391). تهران:آوای نور.

سیف هاشمی، فخرالسادات.(1383). رابطه خلاقیت و ویژگی های شخصیتی دانش آموزان دبیرستان های تهران، مجله نوآوریهای آموزشی، 3(7)،صص 12-24.

شهرآرای،مهرناز؛ سیدان،ابوالقاسم و فرزاد، ولی الله.(1381). تحلیل خلاقیت در کودکان: معرفی آزمون تفکر خلاق در عمل و حرکت. مجله­ روان­شناسی و علوم تربیتی. سال 32. شماره­ 2. صص191-213.

فیروزی، زهرا؛ کرمی،مرتضی؛کارشکی،حسین؛سعیدی رضوانی، محمود.(1392). تاثیر کاربست الگوی جاناسن در یادگری مبتنی بر مسأله بر نگرش،رضایت و یادگیری در برنامه­های آموزش ضمن خدمت معلمان.پژوهش در برنامه ­ریزی درسی.سال دهم، دوره دوم، شماره12.صص36-52.

کرمی، مرتضی .(1392). طراحی و سنجش تأثیر محیط­های یادگیری سازنده­گرا بر رضایت، نگرش و یادگیری در آموزش عالی (مورد درس روابط انسانی در سازمان های آموزشی). فصلنامه انجمن آموزش عالی ایران، سال پنجم، شماره دوم. صص23-50.

یزدانی پور، نسیم؛ یزدخواستی، فریبا.(1391). اثربخشی بازی­های گروهی بر مهارت­های اجتماعی کودکان پیش­ دبستانی 6 تا 7 ساله شهر اصفهان. مجله تحقیقات علوم رفتاری. سال دهم، شماره 3، (پیاپی 24).صص221-228.         

 

Berrueco, L. (2011). Effects of a play program on creative thinking of preschool children. Spanish Journal of Psychology, 14(2), 608-18.

Buendía-García, Félix; García-Martínez, Sol; Navarrete-Ibañez, Eva M and Cervelló-Donderis, M Jesús.( 2013). Designing Serious Games for getting transferable skills in training settings. Interaction Design and Architecture(s) Journal - IxD&A, N.19, 2013, pp. 47-62.

Crawford,C. (2004).”Non-linear Instructional Design model:eternal, synergistic design and development”.British Journal of Educational Technology.Vol 35,NO 4,PP 413-420.

Garaigordobil Maite, Berrueco Laura.(2011). Effects of a play program on creative thinking of preschool children. The Spanish Journal of Psychology, Vol. 14, No. 2, 608-618ISSN 1138-7416]. http://www.redalyc.org/pdf/172/17220620009. pdf.

Jones, P. A., Taylor, J., & Sutton, L. (2002). The effects of play on the creativity of young children. Early Child Development and Care, 172 (4), 323-328.

http://www.cse.cuhk.edu.hk/~jlee/publ/10/constructivistIGI10.pdf

Jonassen. David. (1999). Designing Constructivist Learning Environments. http://www.davidlewisphd.com/courses/EDD8121/readings/1999-Jonassen.pdf

Dilalla, L.F. (2005). Childhood Predictors of Later Creativity in Early Adolescence.Southern Illinois University.

Mendez JL, Fogle LM. (2002). Parental reports of preschool children's social behavior: Relations among peer play, language competence, and problem behavior. Journal of Psycho educational Assessment; 20(4): 370-85.

Mednick, S. A. (2009). The associative basis for the creative process. Psychological Bulletin, 69,pp: 220–232.

Tekina, Murat, Gullub, Mehmet (2010). Examined of creativity level of primary school students who make sports and do not make sports. Proscenia Social and Behavioral Sciences, 2 (2010), 3351–3357.

Tekin, M & Gullub, M. (2011). Examined of creativity level of primary school student who make sports and do not make sports. Proscenia Social and Behavioral Sciences, 2, 3351-3357.

Treffinger, J. D. (2008). Creativity and innovation. United Kingdom: Corwin press.

Tsz Ki, Lam. (2005). Developing creativity and problem solving through story telling for preschool children. The University of Hong Kong, http://www.dx.doi.org/ 10.5353/th_b3537294.

Wall, T.D. (2005). Creativity, innovation, Learning and knowledge Management in the Process of Service Development–Results from a Survey of Experts Journal of Applied Psychology, 90(50), 774-79.

Wilson, B.G. (1996).Introduction: What is a constructivist Learning environment? In B.G.Wilspn (Ed.), Constructivist learning environments: Case studies in instructional design (pp.3-10). http://carbon.cudernver.edu~bwilson/ theory.html.