«بررسی چگونگی به‌کارگیری آرایه تلمیح در شعر خاقانی و معرفی نوآوری او در این حوزه»

مطالعات نقد ادبی

مقاله 6، دوره 9، شماره 35، شهریور 1393، صفحه 127-146   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

اکبر حسین پور^* ؛ مسلم احمدی

دانشگاه امام علی (ع) (مربی)

چکیده

در این نوشته سعی شده است چگونگی به‌کارگیری تلمیح از نظر معنا و مفهوم، و ساختار در قصاید خاقانی بررسی گردد. نتیجه این کاوش به ما نشان می‌دهد او علاوه بر بهره‌گیری از تلمیح مانند سایر شاعران، کوشید تا براساس بنیادی‌ترین تفکر خود؛ یعنی نوجویی و نوآوری با این آرایه رفتار نماید تا جایی که این عملکرد منجر به ساختارشکنی در روابط عناصر تلمیح گردید. بازسازی مجدد و آفرینش روایتی جدید از همان تلمیح در آثار او نه تنها موجب گسترش بیشتر معنا شد بلکه  ابهامی هنری را نیز با خود به همراه ‌آورد که در لایه های به هم پیچیده صناعات ادبی به کار رفته در قصائد او به وضوح قابل درک است.

کلیدواژه‌ها

ساختار شکنی؛ اسطوره؛ دال؛ مدلول؛ خاقانی؛ تلمیح

مراجع

قرآن مجید، ترجمه ابوالفضل بهرام‌پور.

احمدی، بابک.(1381).  ساختار و هرمنوتیک، تهران: انتشارات گام نو.

المیبدی، ابوالفضل رشیدالدین.(1382).  کشف الاسرار وعدة الابرار، به تصحیح علی اصغر حکمت، تهران: انتشارات امیرکبیر.

جرجانی، سیداسماعیل.(1382).  ذخیره خوارزمشاهی، تصحیح و تحشیه دکتر محمدرضا محرری، تهران: فرهنگستان علوم پزشکی جمهوری اسلامی ایران.

خاقانی، فضل‌الدین بدیل بن علی نجار.(1382).  دیوان، به تصحیح دکتر ضیاءالدین سجادی، تهران: انتشارات زوار.

رازی، شمس‌الدین محمدبن قیس.(بی‌تا).  المعجم فی معاییر اشعار العجم، تهران: کتابفروشی تهران.

سجودی، فرزان.(1384).  نشانه‌شناسی و ادبیات، تهران: انتشارات فرهنگ کاوش.

صدری‌نیا، باقرو(1380).  فرهنگ مأثورات عرفانی، تهران: انتشارات سروش.

طبری، ابوجعفر محمدبن جریر.(1380). تاریخنامة طبری، ترجمه ابوعلی بلعمی به تصحیح و تحشیه محمد روشن، تهران: انتشارات سروش.

عبدالباقی، محمد فواد.(1420ق).  المعجم المفهرس لألفاظ القرآن الکریم، بیروت، مؤسسه الاعلمی للمطبوعات.

غیاثی، محمدتقی.( 1368).  درآمدی بر سبک شناسی، تهران: انتشارات شعله اندیشه.

فتوحی، محمود.(1391).  سبک‌شناسی نظریه‌ها، رویکردها و روش‌ها، تهران: انتشارات سخن.

فرهنگ معین

کزازی، میرجلال‌الدین.(1385).  گزارش دشواریهای دیوان خاقانی، تهران: نشر مرکز.

ماهیار، عباس.(1385).  گنجینه اسرار، کرج: انتشارات جام گل.

همو.(1388).  مالک ملک سخن، تهران: انتشارات سخن.

نیشابوری، ابواسحاق.(1386).  قصص الانبیاء، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.

همایی، جلال‌الدین.(1373).  فنون بلاغت و صناعات ادبی، تهران: مؤسسه نشر هما.

وبستر، راجر.(1382).  پیشدرآمدی بر مطالعه نظریة ادبی، ترجمه الهه دهنوی، تهران: نشر روزگار.

وحیدیان کامیار، تقی.(1379).  بدیع از دیدگاه زیبایی‌شناسی، تهران: انتشارات دوستان.