روایت‎شناسی‎ «داستان اکوان دیو»

تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)

مقاله 4، دوره 8، شماره 28، شهریور 1395، صفحه 97-127   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

نسرین بیرانوند¹؛ حسین آریان²؛ ناصر کاظم خانلو³

¹دانش آموخته کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی،دانشگاه ملایر ،ملایر، ایران.(نویسنده مسئول

²استادیار،دانشگاه آزاداسلامی‎واحد رنجان،زنجان،ایران.

³استادیار ،دانشگاه پیام نور همدان ،همدان،ایران.

چکیده

یکی از مباحث مهمی ‎که در قرن بیستم مورد توجه قرار گرفت روایت‎شناسی است که در معنای عام گذر از وضعیتی اولیه به سوی وضعیتی ثانویه است و کنش کنشگران بر این مبنا صورت می‎پذیرد.گریماس روایت‎شناسی ساختارگراست. او تلاش‎ها‎ی فراوانی جهت ارائه الگوهای معین در زمینۀ روایت‎شناسی انجام داده است.روایت‎شناسی گریماس بر اساس ریخت شناسی حکایت‎ها‎ی پراپ استوار است. در این مقاله داستان اکوان دیو در شاهنامه بر اساس نظریۀ جدید روایت‎شناسی‎ ساختار گرا و معنی شناسانۀ  گریماس بررسی شده است و نگارندگان به بررسی پیرنگ و الگوی کنشی گریماس و نیز تحلیل این داستان بر اساس مربع معنا شناسی او پرداخته‎اند.

کلیدواژه‌ها

روایت؛ روایت‎شناسی‎؛ ریخت‎شناسی؛ الگوی گریماس. داستان اکوان دیو

مراجع

1. آیدنلو، سجّاد. (1388)، هفت خان پهلوان، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه باهنر کرمان، شمارۀ 26 (پیاپی 23).
2. اخوت، احمد. (1371). دستور زبان داستان. چاپ اول، اصفهان: فردا.
3. اسکولز، رابرت، (1383)، ساختار گرایی در ادبیات، ترجمۀ فرزانه طاهری، چاپ دوم، تهران: آگه
4. اسماعیل آذر، امیر. (1393 ). الهی نامه عطار در نظریه نشانه - معناشناسی آلژیر گرمس و شکل شناسی ژرار ژنت. به اهتمام ویدا آزاد. تهران: سخن.
5. باقری حسن کیاده، معصومه، (1388)، اکوان دیو و وای اسطورۀ باد، مجلۀ مطالعات ایرانی، پاییز، شمارۀ 16، 133-140).
6. بهار، مهرداد، (1381)، پژوهشی در اساطیر (چاپ چهارم)، تهران: انتشارات آگه.
7. حری، ابوالفضل، 1382، مقالۀ روایت و روایت‎شناسی‎، هنر و معماری؛زیبا شناخت، نیمه اول سال، شمارۀ 8، 321-350.
8. دهخدا، علی‌اکبر، (1377). لغت‌نامه، چاپ دوم، تهران: موسسه چاپ و انتشارات دانشگاه.
9. زرین کوب، عبدالحسین، (1364)، تاریخ مردم ایران، تهران: انتشارات سپهر.
10. زنز، آر.سی، (1384)، طلوع و غروب زرتشتی‌گری، ترجمه تیمور قادری، تهران: فکر رند.
11. شعبانلو، علیرضا،1391« بازتاب اسطوره آفرینش آین زروانی در داستان اکوان دیو»، فصلنامۀ ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی، بهار، شمارۀ 26.
12. شعیری، حمید رضا، (1391)، مبانی معنا شناسی نوین، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‎ها‎ (سمت)، مرکز تحقیق و توسعۀ علوم انسانی
13. شوالیه، ژان و آلر، گربران ، (1382)، فرهنگ نمادها، اساطیر و رویا...، جلد اول، ترجمه سودابه فضایلی، چاپ اول، تهران: انتشارات جیحون.
14. صفا، ذبیح الله، (1379)، حماسه‌سرایی در ایران، چاپ ششم، تهران:انتشارات امیرکبیر.
15. عباسی، علی، (1385)، پژوهشی در عنصر پیرنگ، پژوهش‌نامۀ دانشکدۀ زبان‎ها‎ی خارجی دانشگاه تهران، شمارۀ 33 .
16. فردوسی، ابوالقاسم، ( 1376) شاهنامه، تصحیح ژول مل، چاپ چهارم، تهران: بهزاد.
17. فردوسی، ابوالقاسم(1377). شاهنامه، گردآوری تحت نظر ی.آ.برتلس، به کوشش و زیر نظر سعید حمیدیان، تهران: انتشارات قطره.
18. کزازی، میر جلال الدین، (1384) نامه باستان (گزارش شاهنامه فردوسی)، جلد اول، چاپ اول. انتشارات تهران: سمت.
19. کوورجی کویاجی، جهانگیر (1380). بنیادهای اسطوره و حماسه ایرانی، چاپ سوم، تهران: آگه.
20. گرین، کیت و جیل لبیهان. 1383، درسنامۀ نظریه و نقد ادبی، با ویرایش دکتر پاینده، چاپ اول، تهران: روز نگار.
21. لوته، یاکوب، 1386، مقدمه ای بر روایت در ادبیات سینما، ترجمه امید نیک فرجام،چاپ اول، تهران: مینوی خرد.
22. محمدی، محمد‎ها‎دی، (1378)، روش شناسی نقد ادبیات کودکان، تهران: سروش.
23. مهاجرانی، سید عطاءالدین(1372 ).حماسه فردوسی؛ (چاپ اول). تهران، انتشارات اطلاعات.
24. میرصادقی، جمال و میرصادقی، میمنت،(1388)، واژه نامه هنر داستان نویسی، چاپ دوم، تهران: کتاب مهناز.
25. میرصادقی، جمال، (1386)، ادبیات داستانی، چاپ چهارم، تهران: سخن.
26. میور، ادوین. (1383). ساخت رمان. ترجمۀ فریدون بدره‌ای. تهران: علمی‎– فرهنگی.
27. وبستر، راجر، (1382)، پیش درآمدی بر نظریۀ ادبی، ترجمۀ الهه دهنوی، چاپ اول، تهران: روزنگار
28. هینلز، جان، (1379)، شناخت اساطیر ایران، ترجمه ژاله آموزگار، تهران: نشر آویشن و سرچشمه.
29. یاحقی، محمدجعفر، (1386)، فرهنگ اساطیر و داستان‌واره‌ها در ادبیات فارسی، چاپ اول، تهران: انتشارات معاصر.
30. یار شاطر، احسان، (1331)، تاریخ ملی ایران، تاریخ ایران (از سلوکیان تا فروپاشی دولت ساسانیان) جلد اول و سوم، پژوهش دانشگاه کمبریج؛ گردآورنده: احسان یارشاطر ترجمه حسن انوشه(1373 و 1368 )، چاپ دوم ، تهران: امیرکبیر .
31. یغمایی، اقبال، (1389)، زگفتار دهقان؛ شاهنامه فردوسی به نظم و نثر، چاپ پنجم، تهران: توس.
32. یونسی، ابراهیم، (1388)، هنر داستان نویسی، چاپ دهم، تهران: نگاه.