پژوهشی در قلمروی جغرافیایی کیانیان و شاهنامه

تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)

مقاله 5، دوره 8، شماره 28، شهریور 1395، صفحه 129-142   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

ملکمحمد فرخ زاد¹؛ منیژه فلاحی²

¹عضو هیاَت علمی، دانشگاه آزاد اسلامی‎واحد ساوه،ساوه ایران

²دانشجوی دکتری ، پردیس علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی‎ساوه،ساوه،ایران

چکیده

یشت نوزدهم اوستا ، زامیاد یشت ، که به کیان یشت نیز شهرت دارد مهم‎ترین سند در پژوهش‎های قوم شناسی و مقوله‎« بنیاد جغرافیایی تاریخ ایران » محسوب می‎شود . براساس این یشت آغاز شهریاری کیانیان ( کیقباد ، کیکاووس ، کیخسرو ، کی‎لهراسب ، کی‎گشتاسب ) و حکومت موفق آنان با کنار رودخانه‎هایی که به هیرمند منتهی می‎شود و دریاچه‎ی کیانسیه (‎هامون ) را در سیستان تشکیل می‎دهند ، پیوند دارد .
      قراین دیگری نظیر حضور زرتشت در دورة کی گشتاسب در ایران خاوری ( در بلخ ) و قرابت زبان گاثه‎های اوستا با لهجة شمال شرقی و نیز استقرار شاهان کیانی از جمله کیکاووس و کی لهراسب در بلخ بنا بر روایات مورخان دورة اسلامی ‎و شاهنامة فردوسی، همچنین ساخت بناهایی نظیر گنگ دژ در توران زمین توسط سیاوش و نیز بنای آتشکده کرکویه در سیستان توسط کیخسرو شواهدی در تاَیید این عقیده است که محیط استعمال واژة « کی » ، یعنی قلمرو حکومت کیانیان از دورترین نقاط شمال شرقی تا جنوب شرقی در سیستان بوده است .

کلیدواژه‌ها

کیانیان؛ قلمروی جغرافیایی؛ شاهنامه؛ زامیادیشت؛ ایران؛ سیستان

مراجع

1. آموزگار ، ژاله (1393) تاریخ اساطیری ایران ، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‎ها ( سمت ) ، تهران ، چاپ شانزدهم، 112ص .
2. بلعمی‎، ابوعلی( 1388) تاریخ بلعمی‎، تصحیح محمد تقی بهار ، انتشارات زوار ، تهران ، چاپ چهارم،885ص.
3. بهار ، مهرداد( 1387) پژوهشی در اساطیر ایران ، تهران ، نشر آگه ، چاپ هفتم 555ص.
4. تاریخ سیستان ( 1387) تصحیح محمد تقی بهار ، انتشارات معین، تهران ،چاپ دوم، 436ص.
5. دادگی، فرنبغ،(1380) بندهشن، ترجمه مهرداد بهار ، انتشارات توس، تهران ، چاپ چهارم، 237ص.
6. رضایی،عبدالعظیم ( 1378) گنجینه‌ی تاریخ ایرانیان(پیشدادیان و کیانیان)، انتشارات اطلس، تهران، ج 1، چاپ دوم.
7. فردوسی ، ابوالقاسم ( 1378) شاهنامه (براساس نسخه نه جلدی چاپ مسکو) ، انتشارات ققنوس ، تهران ، چاپ اول، 2176ص.
8. کریستن‌سن ،آرتور،(1368)کیانیان ، ترجمه ذبیح الله صفا ، انتشارات علمی‎و فرهنگی ، تهران ، چاپ پنجم242ص.
9. کویاجی ، کوروجی جهانگیر ( 1371 ) پژوهش‎هایی در شاهنامه ، گزارش جلیل دوستخواه ، نشر زنده رود ، تهران،چاپ اول.
10. مجمل‌التواریخ‌ و القصص(1383) تصحیح‌ محمدتقی ‌بهار، انتشارات‌ دنیای‌کتاب، تهران،چاپ‌اول، 597ص.
11. مسعودی ، ابوالحسن علی بن حسین( 1370)  مروج الذهب ، ترجمه ابوالقاسم پاینده ، انتشارت علمی‎و فرهنگی ، تهران ، ج 1، چاپ اول.
12. مینوی خرد( 1364) ترجمه احمد تفضلی، انتشارات توس، تهران ،چاپ دوم، 167ص.
13. یسنا ( 1380)  گزارش ابراهیم پور داوود ، انتشارات اساطیر ، تهران ، چاپ اول.
14. یشت‎ها ( 1377) گزارش ابراهیم پور داوود ، انتشارات اساطیر ، تهران ،  ج 2 ،چاپ اول.