بررسی انتشارات علمی تولید شده در حوزه‌های کتاب‌سنجی، علم‌سنجی و اطلاع‌سنجی در پایگاه نمایه استنادی علوم به منظور مرزبندی بین این حوزه‌ها

دانش شناسی

مقاله 6، دوره 9، شماره 33، شهریور 1395، صفحه 63-73   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

فریده عصاره¹؛ رباب برایرپور²؛ سمانه عباسیان^{* 3}

¹استاد گروه کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه شهید چمران

²کارشناس اسناد و مدارک فنی شرکت برق منطقه‌ای خوزستان

³کتابخانه تربیت بدنی و علوم ورزشی دانشگاه شهید چمران

چکیده

هدف: این پژوهش با هدف شفاف­سازی و مرزبندی دامنه‌ی بین لغات و موضوعات حوزه­های کتاب­سنجی، علم­سنجی و اطلاع‌سنجی و تحلیل توصیفی مدارک این حوزه­ها نگارش شده است.
روش پژوهش: روش مورد استفاده در این پژوهش تحلیل محتوا می‌باشد. برای این منظور از نمایه استنادی علوم، رکوردهایی که در عنوان آن­ها حداقل یکی از واژه­های کتاب­سنجی، علم­سنجی و اطلاع­سنجی آمده و در پایگاه دایالوگ و در محدوده‌ی زمانی 1973-2009 موجود است، گردآوری شد. برای ورود داده­ها فایل اکسلی طراحی گردید. بدین ترتیب 36 کلیدواژه برای حوزۀ کتاب‌سنجی و برای حوزه علم‌سنجی و اطلاع­سنجی هر کدام 19 کلیدواژه مورد استفاده قرار گرفت.
یافته‌ها: طبق یافته‌های حاصل از تحلیل محتوا و تعیین موضوعات منحصربه‌فرد سه حوزه، مشخص شد که تأکید حوزه‌ی کتاب‌سنجی بر موضوعات، اطلاعات علمی و حوزه‌ی کتابداری است و دو حوزه‌ی دیگر بر اطلاعات به طور کلی و کل حوزه­ها تأکید دارند.
نتیجه‌گیری: نتیجه حاصل از بررسی موضوعات مشترک نشان داد که حوزه‌ی کتاب­سنجی و پس از آن علم­سنجی از مقوله­های مشترک بیشتری با حوزه­های دیگر برخوردار هستند. نتایج به دست آمده از تحلیل توصیفی انتشارات این حوزه­ها روشن ساخت که بیشترین تعداد انتشارات مربوط به حوزه کتاب­سنجی و کمترین آن مربوط به حوزه اطلاع­سنجی می‌باشد. اوج انتشار مدارک کتاب‌سنجی در سال 2008 با 54 مدرک (معادل 1/7 درصد)، علم­سنجی درسال 1994 با 29 مدرک (معادل 97/9 درصد) و اطلاع‌سنجی در سال 2005 با 13 مدرک (معادل 10 درصد) بوده است.

کلیدواژه‌ها

کتاب‌سنجی؛ علم‌سنجی؛ اطلاع‌سنجی

مراجع

حاجی­زین­العابدینی، م.؛ عصاره، ف. (1386). وب­سنجی: اصول و مبانی. فصلنامه کتاب، (71)، 189-212.

حیدری، غ.ر. (1388). تأملی بر وجوه تمایر و تشابه واژگان و مفاهیم پایه در حوزه‌ی علم­سنجی و اطلاع­سنجی و ارائه‌ی فرضیه‌ی دانش­سنجی. مطالعات کتابداری و علم اطلاعات، 16(2)، 7-112

حمیدی، ع.؛ اصنافی، ا.ر.؛ عصاره، ف. (1387). بررسی تحلیلی و ترسیم ساختار انتشارات علمی تولید شده در حوزه­های کتاب­سنجی، علم­سنجی، اطلاع­سنجی و وب­سنجی در پایگاه Web Of Science طی سال­های 1990-2005. کتابداری و اطلاع­رسانی، 11(42)،  161-182.

ریسمانباف، ا.؛ عصاره، ف. (1386). اطلاع­سنجی: از پیدایش تا امروز. فصلنامه کتاب، (71)،  29-48.

عصاره، ف. (1384). علم­سنجی، ابعاد، روش­ها و کاربردهای آن. مجموعه مقالات همایش­های انجمن کتابداری و اطلاع­رسانی ایران. تهران: سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران، 271-287.

علیجانی، ر.؛ کرمی، ن. (1387). مطالعات سنجش کمی: کتاب‌سنجی، علم­سنجی، اطلاع­سنجی، وب­سنجی. تهران: انتشارات چاپار.

Eom, S. B (2009). An Introduction to Bibliometrics and Informetrics. [on-line] Available: http:// www.igi-pub.com/downloads/ excerpts/9671.pdf

Erar, Aydin (2002). Bibliometrics or Informetrics: Displaying Regularity in Scientific Patterns by Using Statistical Distributions. Hacettepe Journal of Mathematics and Statistics, 31, 113-125 [on-line] Available: http://www.mat.hacettepe.edu.tr/hjms/english/ issues/vol31/abstracts/erar.pdf

Glanzel, W & Schuepflin, U (1994). Little Scientometrics, Big Scientometrics … And Beyond?. Scientometrics, 30(2-3), 375-384.

Hood, W. W; Wilson, Concepción S. (2001). The literature of bibliometrics, scientometrics, and informetrics. Scientometrics, 52(2), 291-314.

Rios, D. R. (2000). The bibliometrics: penetration level in the university teaching of library science and its application in the librarian field in the countries of Mercosur. 66th IFLA Council and General Conference (Jerusalem, Israel: 13-18 August 2000). [on-line]. Available: http://www.ifla.org/IV/ifla66/papers/162-127e.htm

Rousseau, R. (2009). Informetrics. [on-line]. Available: http://www.lis.ac.cn/netjournal/LIS_NET/2009-06/Informetrics.pdf

Schneider, J. W.; Borland, P. (2004). Introduction to bibliometrics for construction and maintenance of thesauri, methodical considerations. JDOC. 60(5). P: 524-549. [on-line]. Available: http://www2.db.dk/jws/Files/ Schneider_Borlund%20(2004).pdf

Sengupta, I. N (1992). Bibliometrics, Informetrics,

    Scientometrics and Librametrics: an overview. Libri, 42(2),75-98.

Wolfram, D. (2000). Informetrics to Information Retrieval Research. Appli nce Research, 3(2), 77-82. [on-line] Available: http://inform.nu/Articles/Vol3cations of Information Scie /v3n2p77-82.pdf

Wormell, I. (1998). Informetrics: an emerging subdiscipline in information science. Asian Libraries, 7(10), 257- 26. [on-line] Available:http://www.emeraldinsight.com/Insight/ViewContentServlet/contentType=Article&Filename=/published/emeraldfulltextarticle/pdf/1730071001