ارزیابی استفاده از آمیخته بازاریابی در وب‌‌سایت‌های کتابخانه‌های تخصصی شهر تهران (حوزه علوم انسانی)

دانش شناسی

مقاله 8، دوره 9، شماره 33، شهریور 1395، صفحه 87-101   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

مریم السادات میرحیدری^{* 1}؛ محبوبه غفوری²؛ امیررضا اصنافی³

¹کارشناس ارشد کتابداری و اطلاع‌رسانی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال، پژوهشگر بنیاد ایران‌شناسی

²کارشناس ارشد کتابداری و اطلاع‌رسانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال

³استادیار گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

هدف: با توجه به اهمیت بازاریابی در جذب مخاطبان و بهره­وری بیشتر کتابخانه­ها، هدف این پژوهش مطالعه وجود ابزارهای بازاریابی در وب­سایت­ها و پورتال­های کتابخانه­های تخصصی حوزه علوم انسانی شهر تهران در ارائه راه‌کارهایی به منظور توسعه و بالابردن خدمات به کاربران می­باشد.
روش پژوهش: این پژوهش به روش ارزیابی اکتشافی انجام شده است. ارزیابی اکتشافی یکی از پرکاربردترین روش­های ارزیابی است که مبتنی بر سیاهه وارسی بوده و برای تعیین کاربردپذیری سیستم­های تعاملی به کار می­رود. جامعه پژوهش شامل 26 وب­سایت کتابخانه تخصصی حوزه علوم انسانی، متمرکز در شهر تهران است که میزان تطابق ابزارهای بازاریابی موجود در وب­سایت­های مورد بررسی با معیارها و مؤلفه­های تعیین شده، براساس سیاهه وارسی محقق ساخته، به عنوان ابزار سنجش به کار گرفته شده است. این سیاهه وارسی دارای پنج شاخص کلی (شخصی­سازی، توزیع، ترویج، محصول و قیمت) و هیجده زیرشاخص است که برخی از زیرشاخص­ها دارای مؤلفه­های خاص­تری نیز هستند.
یافته‌ها: یافته­های پژوهش نشان می­دهد که وب­سایت­های کتابخانه­های تخصصی در مجموع به میزان 40/47 درصد در شاخص شخصی­سازی، 40/15 درصد در شاخص توزیع، 32/33 درصد در شاخص ترویج، 21/30 درصد در شاخص محصول و 32/24 درصد در شاخص قیمت از ابزارهای بازاریابی استفاده کرده­اند.
نتیجه­گیری: نتایج نشان می­دهد بیشتر کتابخانه­های تخصصی بررسی شده در این پژوهش، گام­های اولیه را در راستای اجرای بازاریابی اطلاعات در سازمان­های متبوع خود برداشته­اند؛ اما بسیار ابتدایی و ضعیف عمل کرده و نیاز به تلاش­های بیشتری برای بهبود قابلیت­های اجرایی در وب‌سایت‌های خود دارند. به طوری‌که بسیاری از شاخص­های در نظرگرفته شده در این پژوهش در سطح مطلوبی قرار ندارند.

کلیدواژه‌ها

بازاریابی؛ کتابخانه‌ تخصصی؛ خدمات کتابخانه‌ای؛ وب‌سایت کتابخانه ای

مراجع

بزرگی، ا.؛ نصیری، س. (1388). امکان سنجی برنامه­های بازاریابی اطلاعات در کتابخانه­های جمهوری اسلامی ایران و ارائه مدل پیشنهادی. فصلنامه دانش شناسی، 2 (6)، 1-10.

بصیریان جهرمی، ر. (1387). امکان­سنجی اجرای شدن اصول بازاریابی در کتابخانه­های مرکزی و دانشکده­ای دانشگاه­های دولتی شهر تهران از دید سرپرستان این کتابخانه­ها. پایان نامه کارشناسی ارشد کتابداری، دانشگاه تهران.

حمدی­پور، ا. (1388). ارزیابی وب­سایت­های کتابخانه­های دانشگاه­های علوم پزشکی کشور و ارائه پیشنهادهایی در جهت بهبود وضعیت آن­ها. فصلنامه مدیریت اطلاعات سلامت، 8(2)، 1-13.

سه­دهی، م.؛ رضاقلی، ز. (1388). مطالعه تطبیقی وب­سایتهای کتابخانه­های دانشگاه آمریکا، انگلیس، کانادا، استرالیا، ژاپن و ایران به منظور ارائه پیشنهاداتی در جهت ارتقا کیفیت وب‌سایت‌های کتابخانه­ای دانشگاهی. مجموعه مقالات وب سایت کتابخانه­های دانشگاهی. همایش منطقه­ای وب­سایت کتابخانه­های دانشگاهی، آذرماه. تهران: کتابدار، 145-163.

عربلو، ح. (1389). بررسی کاربرد اصول بازاریابی در ارائه خدمات اطلاعاتی در کتابخانه­های دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات. پایان نامه کارشناسی ارشد کتابداری، دانشگاه آزاد اسلامی. واحد همدان.

عصاره، ف.؛ پاپی، ز. (1387). ارزیابی کیفیت تارنما (وب‌سایت)‌های کتابخانه‌های دانشگاه‌های دولتی ایران به منظور ارائه پیشنهادهایی در جهت ارتقای کیفیت آنها. پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات، 23(4)،  35-69.

قربان­نژاد، ه. (‌1389). بررسی دیدگاه مدیران و کتابداران کتابخانه‌های عمومی استان گیلان نسبت به استفاده از آمیخته­های بازاریابی (محصول، مکان، بها و ترویج) برای بهره­گیری بیشتر مراجعان از خدمات کتابخانه. پایان نامه کارشناسی ارشد کتابداری، دانشگاه الزهرا، تهران.

قیاسی، م.؛ طهماسبی، ص.؛ رضوی، ع.ا. (1391). مقایسه تطبیقی صفحه خانگی وب­سایت کتابخانه­های ده دانشگاه برتر آسیا و ایران بر اساس ویژگی­های ساختاری و محتوایی. فصلنامه دانش شناسی، 5 (17)، 39-51.

گوهری، ح.؛ رحمتی­تاش، م.؛ تاجداران، م. (1388). بررسی میزان استفاده کتابخانه‏های عمومی شهر تهران از اصول بازاریابی. فصلنامه تحقیقات اطلاع­رسانی و کتابخانه­های عمومی، 15(59)، 125- 126.

 مشهدی، ن. (1389). امکان­سنجی اجرایی شدن فرایند بازاریابی در کتابخانه­های عمومی استان مرکزی. پایان­نامه کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع رسانی، دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات تهران.

نوروزی ی. (1390). ارزیابی کتابخانه‌های دیجیتالی: چارچوب نظری. فصلنامه مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات، 22 (4).

نوشین­فرد، ف.؛ ضیایی، ث. (1390). آمیخته بازاریابی در وب­سایت کتابخانه­های مرکزی دانشگاه­های ایران. تحقیقات کتابداری و اطلاع­رسانی دانشگاهی، 45(56)، 77-96.

Castaldo, J. C. (2008). Marketing electronic resources from the academic library home page. Master's paper in information and library science University of North Carolina of Chapel Hill. Retrieved May 25, 2013 from: http://dc.lib.unc.edu/cdm/singleitem/collection/s_papers/id/1035

Kaur, K. (2009). Marketing the academic library on the web. Library Management, 30 (6/7), 454-468

Kim, H.; Park, Y. (2006).Marketing analysis of reference and information services in Korean libraries. 72nd IFLA general Conferences and Council, 20-24 August, Seoul, Korea. Retrieved june 12, 2013 from: http://www.emeraldinsight.com

Nims, J.K. (1999). Marketing library instruction services: changes and trends'. Reference Services Review, 27 (3), 249-53

Siess, J.A. (2003). The visible Librarian: Asserting your value with marketing and advocacy. American Library association, Chicago, IL.

Wenghong, j. (2006). Marketing and service promotion practices in the LCAS. Libraary Management, 27 (6/7), 336-43