ارزیابی خواص آنتی اکسیدانی عصاره متانولی برگ گیاه پنج انگشت (Vitex agnus castus) بر پایداری اکسیداتیو روغن سویا طی نگهداری

نوآوری در علوم و فناوری غذایی

مقاله 3، دوره 8، شماره 2 - شماره پیاپی 28، شهریور 1395، صفحه 21-34   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

سانیا منصوری اطمینان^{* 1}؛ امیرحیسن الهامی راد¹؛ محمد حسین حداد خداپرست²

¹دانشجوی کارشناسی ارشد علوم و صنایع غذایی ، واحد سبزوار ، دانشگاه آزاد اسلامی، سبزوار، ایران

²ستاد گروه علوم و صنایع غذایی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

چکیده

در این پژوهش عصاره متانولی برگ گیاه پنج انگشت استخراج و تاثیر آن بر پایداری اکسیداتیو روغن سویا طی نگهداری مورد مطالعه قرار گرفت. بدین منظور، عصاره استخراج شده در غلظت‌های مختلف (200، 400، 600، 800 و 1000 پی‌پی‌ام) به روغن سویای تصفیه شده فاقد آنتی اکسیدان افزوده شد و پایداری اکسایشی روغن در دمای 60 درجه سانتی‌گراد به مدت پنج روز از طریق اندازه‌گیری عدد دی اِن کنژوگه، عدد پراکسید و طول دوره القاء بررسی و با فعالیت آنتی اکسیدان سنتزی BHT به میزان 200 پی‌پی‌ام مقایسه گردید. نتایج نشان داد با افزایش غلظت عصاره برگ گیاه پنج انگشت، میزان ترکیبات پلی فنولی و فعالیت مهارکنندگی رادیکال‌های آزاد عصاره افزایش یافته و بجز غلظت 200 پی‌پی‌ام، سایر غلظت‌های عصاره در سطح بالاتری نسبت به نمونه  BHTبه میزان 200 پی‌پی‌ام قرار داشتند. همچنین، نتایج حاصل از بررسی پایداری اکسایشی روغن حاوی غلظت‌های مختلف عصاره نشان داد که غلظت 1000 پی‌پی‌ام عصاره نسبت به آنتی اکسیدان سنتزی BHT در غلظت 200 پی‌پی‌ام و نمونه شاهد به دلیل داشتن مقادیر بالاتر ترکیبات پلی فنولی و توکوفرولی در پایداری اکسایشی روغن سویا و کاهش عدد پراکسید و دی اِن مزدوج تأثیر بیشتری داشت. بدین ترتیب عصاره متانولی برگ گیاه پنج انگشت به عنوان یک منبع آنتی اکسیدانی ارزان قیمت و در دسترس می‌تواند در صنعت غذا و دارو مورد استفاده قرار گیرد.
 

کلیدواژه‌ها

برگ گیاه پنج انگشت؛ آنتی اکسیدان‌های طبیعی؛ روغن سویا؛ پایداری اکسایشی

مراجع

1. احمدوند، ح.، امیری، ح.، اکباتان همدانی، س.و باقری، ش. (1391). ویژگی‌های آنتی اکسیدانی عصاره هیدروالکلی و اسانس برگ گیاه ویتکس (Vitex pseudo-negundo). فصلنامه علمی  پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی لرستان. 14(2): 13-5.
2. اسماعیل زاده کناری، ر.، مهدی پور، ز. 1391. اثر آنتی اکسیدانی عصاره متانولی پوست کیوی در پایدارسازی روغن آفتاب گردان،نشریه‌ی پژوهش های علوم و صنایع غذایی ایران ـ جلد 8 ، شماره 2 ، ص 250 ـ 245.
3. رفیعی، ز.، جعفری،م.، اعلمی، م.، خمیری، م.،1390،ویژگی های آنتی اکسیدانی عصاره برگ زیتون و کاربرد آن در روغن آفتابگردان،مجله پژوهش های صنایع غذایی،جلد 21،شماره1.
4. رمضانی، م.، امین اللهی، غ.، جلیلی، ا.، 1388، عصاره هیدروالکلی میوه گیاه پنج انگشت Vitex agnus castusدر مهار درد و التهاب در موش کوچک آزمایشگاهی، مجله دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد، ویژه نامه طب تکمیلی، صفحات 46-51.
5. شهسواری، ن.، برزگر، م.، سحری، م.، نقدی بادی، ح. 1387. بررسی فعالیت آنتی اکسیدانی اسانس گیاه آویشن شیرازی (Zataria multiflora Boiss)  در روغن سویا. فصلنامه گیاهان دارویی، سال هفتم، دوره چهارم، شماره مسلسل بیست و هشتم.
6. طاها نژاد، م.، برزگر، م.، سحری، م.، نقدی باری، ح.، 1391، ارزیابی فعالیت آنتی رادیکالی عصاره پنیرک (Malva syrestris) و کاربرد آن در سامانه روغن، فصلنامه گیاهان دارویی ، سال یازدهم، دوره دوم ، شماره مسلسل چهل و دوم.
7. عزیزخانی، م.، عطایی، م. 1391. تعیین فعالیت ضد میکروبی و آنتی اکسیدانی عصاره و اسانس گیاه نعناع جمع آوری شده از منطقه شمال ایران،پژوهش های صنایع غذایی و دانش کشاورزی، (1): 22 تا29.
8. عیوقی، ف. 1387. ارزیابی اثر آنتی رادیکالی و آنتی اکسیدانی اسانس های ترخون ، بابونه ی شیرازی و شبت. ، پایان نامه دوره کارشناسی ارشد رشته علوم و صنایع غذایی،دانشگاه تربیت مدرس تهران.

 

1. محققی ثمرین، آ.، پورآذرنگ، ه.، الهامی راد، ا.ح.، همت یار، ن.، (1387). فعالیت آنتی اکسیدانی عصاره پوست سیب زمینی راجا، مجله علوم تغذیه و صنایع غذایی ایران، سال سوم، شماره 3، صفحات 23-32.
2. میرنظامی ضیابری، ح. 1374. روش های متدوال تجزیه چربی ها و روغن ها ، نشر مشهد.
3. یزدان پناه، ص.، ارجمند، پ.، ‌پور آذرنگ، ه. 1388. بررسی مقاومت حرارتی عصاره آنتی اکسیدانی پوست خارجی انار در روغن آفتابگردان ، علوم فنون کشاورزی و منابع طبیعی، سال سیزدهم، شماره چهل و هفتم.
4. Bera,D. B, Lahiri D, A. Nag. 2006. Studies on a natural antioxidant for stabilization of edible oil and comparison with synthetic antioxidants. Journal of Food Engineering( 74): 542–545.
5. Burits, M., Bucar, F. 2000. Antioxidant activity of Nigella sativa essential oil. Phytotheraphy Research 14, 323–328.
6. Farhoosh, R., Tavakkoli, J., and Hadad Khodaparast, M.H. 2008. Chemical composition and oxidative stability of kernel oils from two current subspecies of Pistacia atlantica in Iran. Journal of the American Oil Chemists’ Societyو 85: 723–729.
7. Galoburda., R,Kruma, z.,Ruze., k,2012. Effect of Pretreatment Method on the Content of Phenolic Compunds,vitamin C and Antioxidant Activity of Dried Dill.World Academy of Sience Enginneering and Technology,64.
8. Honda, G., Yes，ilada, E., Tabata, M., Sezik, E., Fujita, T., Takeda, Y., Takaishi, Y., Tanaka, T. 1996. Traditional medicine in Turkey VI. Folk medicine in West Anatolia: Afyon, Kutahya, Denizli, Mugla, Aydın provinces. J. Ethnopharmacol. 53, 75–87.
9. Joon-Kwan M. and Takayuki S. Antioxidant assays for plant and food components. J. Agric. Food Chem. 2009; 57 (5): 1655 - 66.
10. Latoui, M.,Aliakbarian, B., Casazz, A.A., Seffen, S., Converti, A.,Perego, P. 2012 . Extraction of phenolic compounds from Vitex agnus-castus L.food and bioproducts processing 748–754.

Lee SJ. Umano K, Shibamoto T and Lee