تحلیل فعّالیّت نئوتکتونیکی در حوضه آبریز قلعه‌چای

جغرافیای طبیعی

مقاله 1، دوره 8، شماره 30، اسفند 1394، صفحه 1-14   

نوع مقاله: مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

معصومه رجبی¹؛ فریبا کرمی²؛ مریم انصاری^{* 3}

¹استاد گروه ژئومورفولوژی دانشگاه تبریز،تبریز، ایران

²دانشیار گروه پژوهشی جغرافیا دانشگاه تبریز،تبریز، ایران

³کارشناس ارشد هیدروژئومورفولوژی در برنامه ریزی محیطی دانشگاه تبریز،تبریز، ایران

چکیده

زمین سیستمی پویاست که تغییر و تحول از جمله ویژگی­های آن است. نیروهای درونی زمین در قالب فرآیندهای نئوتکتونیک موجب تشکیل ناهمواری می­شوند و لندفرم­های اصلی را فراهم می­آورند، به همین جهت ارزیابی و بررسی فرآیندهای تکتونیکی فعّال و اثرات ناشی از آ­ن­ها از اهمیت بالایی برخوردار است. پدیده­هایی که درنئوتکتونیک مطالعه می­شود شامل تمام عوامل، فرایندها و عملکردهای  ناشی از فعّالیّت­های جدید زمین و اشکال ایجاد شده توسط این فعّالیّت­ها است. پژوهش حاضر،  بررسی فعّالیّت نئوتکتونیکی در حوضه آبریز قلعه­چای است که شامل بخشی از ارتفاعات غربی کوه سهند می­باشد. برای دستیابی به اهداف تحقیق، از شاخص­های مورفومتری استفاده شده است که شامل: نسبت شکل حوضه زهکشی(BS) ، شاخص عدم تقارن حوضه زهکشی(Af)، نسبت پهنای کف دره به ارتفاع آن (Vf) و تراکم زهکشی(D)، می­باشد  که بر اساس محاسبات صورت گرفته BS  20/3 ،  AF 27/39، D میزان بالای تراکم وVF  فعّالیّت زمین­ساختی از نوع فعال را نشان می­دهند که می توان حوضه­ی قلعه چای را با فعالیت­های تکتونیکی نسبتا فعال در نظر گرفت.

کلیدواژه‌ها

نئو تکتونیک؛ شاخص‌های ژئومورفیک؛ شاخص تراکم زهکشی؛ حوضه‌ی قلعه چای

مراجع

1-     بیاتی خطیبی، مریم،رجبی، معصومه(1385) ؛ تحلیل تحول ژئومورفیکی نیمرخ طولی دره­ها در نواحی کوهستانی مطالعه موردی: یازده دره اصلی توده سهند، پژوهش های جغرافیایی- شماره57، پاییز1385، صص59-43

2-     بیاتی خطیبی، مریم(1388)؛تحلیل اثرات فعالیت های تکتونیکی در نیمرخ طولی رودخانه های حوضه قرنقوچای در دامنه های شرقی سهند، نشریه فضای جغرافیایی، شماره 27، صص 79-113

3-     بیاتی خطیبی، مریم (1388)؛تشخیص فعالیت های نئوتکتونیکی در حوضه قرنقو چای با استفاده از شاخص ژئومورفیک و مورفوتکتونیک، نشریه فضای جغرافیایی، شماره 25، صص 23-50

4-     خیام، مقصودی،مختاری کشکی،داوود(1382)؛ ارزیابی عملکرد فعالیت های تکتونیکی بر اساس مورفولوژی مخروط افکنه ها،مورد نمونه: مخروط افکنه های دامنه شمالی میشوداغ، پژوهش جغرافیایی، شماره 44، صص8-10

5-   رامشت، محمدحسین، آراء، هایده، شایان، سیاوش، یمانی، مجتبی(1391)؛ ارزیابی دقت و صحت شاخص های ژئومورفولوژیکی با استفاده از داده های ژئودینامیکی مطالعه موردی: حوضه آبریز جاجرود در شمال شرق تهران، جغرافیا و برنامه ریزی محیطی ، سال 23، پیاپی 46، شماره 2 صص 35-52

6-   روستایی، شهرام (1373)؛ پژوهشهای ژئومورفولوژی و هیدروژئومورفولوژی در دامنه­ی غربی توده آتشفشانی سهند (حوضه­ی قلعه چای عجبشیر)، پایان نامه کارشناسی ارشد

7-   کرمی، فریبا (1388)؛ ارزیابی نسبی فعالیت های تکتونیکی با استفاده از تحلیل های شکل سنجی ، مورد نمونه: حوضه اوجان چای شمال شرق کوهستان سهند ، نشریه جغرافیا و برنامه ریزی محیطی ، شماره 35، صص 135-154

8-     کریمی، بهروز، شرفی، سیامک، مقصودی، مهران، کریمی، سمیه، سلطانی، شکور(1391)؛ بررسی نقش مورفوتکتونیک در فرسایش و تغییرات نیمرخ طولی رودخانه ها با استفاده از توابع ریاضی، مطالعه ی موردی: رودخانه ی الوند در غرب استان کرمانشاه، نشریه پژوهش های فرسایش محیطی، شماره 6، صص 73-95

9-   مختاری کشکی، داود (1384)؛ ژئومورفولوژی تکتونیک رویکردی نو در مطالعات علوم زمین، نشریه فضای جغرافیایی، پاییز و زمستان 1384 – شماره 14 صص 83-110

10- مختاری کشکی، داود (1385)؛ کاربرد شاخصهای ریخت سنجی در تعیین میزان فعالیت گسلها مورد نمونه: گسل شمالی میشو، نشریه علوم زمین، سال پانزدهم، شماره 59 صص 70- 83

11- مددی، عقیل، رضایی مقدم، محمدحسین، رجایی، عبدالحمید(1383)؛ تحلیل فعالیت های نئوتکتونیک با استفاده از روشهای ژئومورفولوژی در دامنه های شمال غربی تالش(باغروداغ)، پژوهش های جغرافیایی، شماره 48، صص 123-138

12- یمانی، مجتبی، مقیمی، ابراهیم، تقیان، علیرضا(1387)؛ ارزیابی تأثیرات نوزمین ساخت فعّال در دامنه های کرکس با استفاده از روش های ژئومورفولوژی، تحقیقات جغرافیایی، شماره 88 صص 117-136