ارزیابی روش های تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و فرآیند تحلیل شبکه (ANP) در بررسی برخی از عوامل هیدروژئوموفولوژیکی موثر در تامین آب و جایگزینی سکونتگاهها (مطالعه موردی : دشت میاندوآب)

جغرافیای طبیعی

مقاله 3، دوره 8، شماره 30، اسفند 1394، صفحه 31-52   

نوع مقاله: مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

داود مختاری¹؛ سمیه معزز^{* 2}

¹استاد گروه ژئومورفولوژی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

²کارشناس ارشد هیدرو ژئومورفولوژی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

چکیده

ایران کشوری است که در کمربند خشک و نیمه خشک دنیا واقع شده است . پراکنش نامناسب بارندگی و تبخیر زیاد از خصوصیات اصلی این مناطق است بیشتر آب ناشی از بارندگی از طریق تبخیر از دسترس ساکنان آن ها خارج می شود.در منطقه مورد مطالعه هم علاوه بر این موارد انتقال آب از رودخانه های واقع در منطقه و تشدید این امر در سالهای اخیر و همچنین افزایش جمعیت شهری در سالهای اخیر در منطقه و روند رو به تزاید شدید ساخت وساز  وزیر ساخت رفتن بیشتر زمینهای مرغوب منطقه، انجام این پژوهش ضروری می نمود.بدین منظور در این مطالعه، روش های تحلیل سلسله مراتبی (AHP)و تحلیل شبکه ( ANP )مورد ارزیابی و بررسی قرارگرفت. جهت انجام این پژوهش از تصویر TM، 2011 ماهواره لندست استفاده شد. فاکتورهای موثر ( شیب، لیتولوژی، کاربری زمین، فاصله از گسل، فاصله از رودخانه، بارندگی، طبقات ارتفاعی و پوشش گیاهی )در محیطGISآماده شدند و نقشه های مکانیابی سکونتگاهها در روش های فوق تولید شد. تفسیرضرایب نشان دادکه، فاصله از رودخانه، بارندگی و طبقات ارتفاعی نقش مهمیدر این زمینه دارند.

کلیدواژه‌ها

تحلیل شبکه (ANP)؛ تحلیل سلسله مراتبی (AHP)؛ لندست؛ عوامل هیدروژئومورفولوژیکی؛ دشت میاندوآب

مراجع

-        روستا، زهرا، سیدمسعود، منوری، مهدی ،درویشی، فاطمه ،فلاحتی، مریم، مروتی، (1392)، "ارزیابی روند توسعه فیزیکی شهر شیراز و تاثیر شرایط فیزیوگرافیک بر روی روند تغییرات کاربری اراضی"،مجله جغرافیا و برنامه ریزی محیطی سال24،شماره1،صص200-183.

-        سرور، رحیم؛(1383)، "استفاده از روش AHP در مکان یابی جغرافیایی مطالعه موردی :مکان یابی جهت توسعه آتی شهر میاندوآب"، مجله پژوهش های جغرافیایی، شماره 49،صص 38-19.

-        شاهرخوندی،سیدمنصور،1376،هیدروژئومورفولوژی حوضه کهمان،پایان نامه کارشناسی ارشد ،دانشگاه اصفهان.

-        عطایی مقصود بیگی،خدیجه،1378،هیدروژئومورفولوژی حوضه آبریز قره آقاج،پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه اصفهان.

-        فرجی سبکبار ، حسنعلی ،سلمانی ، محمد . فریدونی ، فاطمه . کریم زاده ، حسین . حیمی ، حسن،  1389 ،مکان یابی محل دفن بهداشتی زباله روستائی با استفاده از مدل فرایند شبکه ای تحلیل (ANP)،مطالعه موردی نواحی روستائی شهرستان قوچان . فصلنامه مدرس علوم انسانی، دوره 14، شماره 1، بهار، صص 1- 23 .

-        فرجی سبکبار، حسنعلی، حسین ،نصیری، محمد،حمزه، سمیه ،طالبی، یوسف ،رفیعی؛(1390)، "تعیین عرصه های مناسب برای تغذیه مصنوعی برپایه ی تلفیق روش های ANP و مقایسه زوجی در محیط GIS، مطالعه موردی دشت گربایگان فسا"، مجله جغرافیا و برنامه ریزی محیطی، شماره44،صص 166-143.

-        مجرد،فیروز،سمیه ،حسینی فر؛ (1391)،"مکان یابی نواحی مساعد برای توسعه فیزیکی کلان شهر تهران بر مبنای عناصر اقلیمی و عوامل جغرافیایی"، مجله جغرافیا و برنامه ریزی محیطی سال 23، شماره 3،صص 42-23.

-        مفیدفر، مهدی، مهدی، اصلاح ، علی، حسن آبادی، (1394)، "مقایسه مدل های تصمیم گیری تاپسیس وتحلیل سلسله مراتبی در پتانسیل یابی منابع آب زیرزمینی حوضه دشت یزد- اردکان در محیط GIS "، مجله جغرافیا و برنامه ریزی محیطی ، سال26،شماره 1، صص156-147.

-        نوجوان،محمدرضا، علی اکبر،جمالی، زهرا، ناظری ؛(1394) ، "برهان خلف : مکان گزینی سدهای زیرزمینی"، مجله جغرافیا و برنامه ریزی محیطی" ،سال26، شماره1،صص66-53.

 -        قنواتی،عزت­لله،1382،مدل ژئومرفولوژیکی سیلاب درحوضه گاماسیاب،پژوهش­­های جغرافیایی،شماره52 ،ص174-182.

-        محمدی لرد، عبدااحمید،  1388 ،فرآیندهای تحلیل شبکه ای در ( ANP)  و سلسله مراتبی،  نشر تهران البرز فردانش ، سال 1388 .