چگونگی اهتمام و عنایت ایلخانان به شعائراسلامی )بررسی مورد حج(

پژوهش نامه تاریخ

مقاله 6، دوره 4، شماره 13، دی 1387، صفحه 112-130   

نویسنده

امید سپهری راد

استادیار گروه تاریخ دانشگاه آزاد اسلامی واحد بجنورد

چکیده

حج به عنوان یک فریضه مهم اسلامی و نیز از عوامل توجیه کننده قدرت و
مشروعیت بخش همواره مورد توجه مسلمانان و سلاطین اسلامی بوده است. بر این اساس
طی دوران اسلامی ایران، اهتمام در تدارک و اعزام کاروانهای حج، تعیین امیرالحاج و تأمین
امنیت مسیر حرکت کاروانهای حج از وظایف حکام مسلمان تلقی میگردید.
تهاجم مغولان به قلمرو اسلامی، از بین رفتن حکومت خوارزمشاهی و خلافت
عباسی و در نهایت برپایی دولت ایلخانی در ایران موجب پدید آمدن وضعیت جدیدی در
ارتباط با انجام مراسم حج از سوی مسلمانان قلمرو ایلخانی گردید. این نوشتار با طرح این
پرسش که؛ آیا یورش مغولان و استقرار دولت ایلخانی در ایران بر چگونگی انجام مراسم
حج تاثیر منفی بر جای گذاشت؟ در پی آن است تا روند حج گزاری ایرانیان را بین
سالهای 657تا736ه بررسی، موانع موجود بر سر راه حج، مسئله بیتفاوتی ایلخانان
بودایی و سعی ایلخانان مسلمان در اقامه فریضه حج را در چارچوب رقابت با ممالیک
مصر مورد واکاوی قراردهد.
بررسی صورت گرفته نشان میدهد که بر خلاف انتظار، اعتقادات شمنی و نفوذ
بودائیان در عصر ایلخانان بودایی، موجب بیتوجهی آنان به شعایر اسلامی نگردید. تفاوت
معناداری بین ایلخانان بودایی و ایلخانان مسلمان در اهتمام به حج و اعزام کاروانهای
زیارتی وجود ندارد.
 

کلیدواژه‌ها

ایلخانان؛ حج گزاری؛ وفدالعراقی؛ امیرالحاج؛ حجاز؛ ممالیک