بررسی علل شکست انصار و پیروزی مهاجران در سقیفه

پژوهش نامه تاریخ

مقاله 3، دوره 6، شماره 22، فروردین 1390، صفحه 49-74

نویسنده

ابراهیم خراسانی‌پاریزی

استادیار گروه تاریخ دانشگاه آزاد اسلامی واحد بافت

چکیده

در تحلیل آنچه در سقیفه رخ داد و به پیروزی مهاجران انجامید، سخنان و دلایلی مطرح شده است از جمله، دشمنی دیرینه و ریشه دار اوس و خزرج و رقابت و حسادت میان عشیره‌های هر یک از این دو قبیله، عاملی نیرومند برای پیروزی ابوبکر در سقیفه بوده است. موضع تدافعی و روحیه‌ی انفعالی انصار در کنار شخصیت ابوبکر و استدلالات ایشان از جمله استناد به حدیث الائمه من القریش از دیگر عوامل مؤثر در پیروزی مهاجران بود. اشتغال امام علی^(ع) و دیگر بزرگان بنی هاشم به غسل و کفن پیکر پیامبر^(ص) و عدم حضور آنان در سقیفه، پیروزی ابوبکر را فراهم ساخت. از دیگر عوامل تثبیت خلافت ابوبکر ورود طایفه بنی اسلم و نقش آنان در بیعت گرفتن برای ابوبکر بود. بیماری سعد بن عباده و تلاش ویژه عمر بر بیعت گرفتن برای ابوبکر از دیگر عوامل پیروزی مهاجران بود. در کنار این عوامل نقش طلقاء در تثبیت دستاورد سقیفه و حذف انصار از صحنه‌ی سیاسی نیز درخور دقت است. در این پژوهش، با استفاده از روش تحلیلی و با استناد بر منابع دست اول تاریخی به بررسی و تحلیل عوامل عمده‌ی تأثیرگذار در شکست انصار و پیروزی مهاجران پرداخته شده است.

کلیدواژه‌ها

سقیفه؛ انصار؛ مهاجران؛ اوس؛ خزرج؛ سعد بن عباده؛ ابوبکر؛ عمر بن خطاب