نقد شخصیت ویس از منظر امنیت عاطفی

مطالعات نقد ادبی

مقاله 5، دوره 10، شماره 38، خرداد 1394، صفحه 111-128   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

علی عشقی سردهی¹؛ ابوالقاسم امیر احمدی¹؛ ایرج کیانی^{* 2}

¹استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد سبزوار

²دانشجوی دکتری دانشگاه آزاد اسلامی واحد سبزوار

چکیده

در ادبیات غنایی فارسی که اساس آن بیشتر بر ناز و دلال زن و نیاز مرد است، دلبستگی‌های عاطفی  به خصوص امنیت روانی، جایگاه ویژه ای دارد. ماجرای ویس و رامین از داستان های عاشقانه ای است که در آن شخصیت معشوق از منظر امنیت عاطفی ، به خصوص مدارا با ناکامی قابل توجّه است. شاعر در این داستان عاشقانه به بیان احساسات مربوط به وصال و فراق می پردازد. داستانی که در آن معشوق، در مسیر عشق سختی های زیادی را تحمل می کند و عواطف مختلفی چون غم و شادی،یأس و امید،کین و نفرت و ..در او ایجاد می شود. زمینه ساز بخش عظیمی از این کنش های عاطفی، شاه موبد و رامین هستند. به هر حال رفتارهای عاطفی ویس در برابر این دو، درخور توجه است. یافته های پژوهش نشان می دهد که ویس نسبت به شاه موبد خویشتن دار نیست وعمدتاً در برابر وی خشم و نفرتش را نشان می دهد.زیرا جایی که عشق رنگ و بویی ندارد،صورت منفی خود را در لباس «غم،نفرت،کینه، خشم و...» نمایان می سازد که سرانجامش مرگ عاطفی است. اما در برابر رامین از شخصیت سالم و بلوغ عاطفی برخوردار است،زیرا آنجا که عشق قلبی در میان باشد گونه ای از کنش روانی- که احساس عاطفی نام دارد- چهره ی مثبت خود را به صورت « شادی،رغبت، مهر و ...» می نمایاند که نشان از امنیت عاطفی دارد.حتّی وقتی بوی خیانت را حس می کند تسلیم ناکامی ها نمی شود و با کشمکش های عاطفی دست و پنجه نرم می کند تا به وصال محبوب برسد.

کلیدواژه‌ها

ویس‌ و رامین- شاه‌موبد- امنیت عاطفی- مدارا با ناکامی

مراجع

اسعدگرگانی، فخرالدین. (1389). ویس و رامین ، تصحیح مجتبی مینوی، چاپ اول ناشر ،تهران: هیرمند.

اسلامی ندوشن، محمدعلی.(1389). جام جهان‌بین، چاپ دوم، تهران: قطره.

پورنامداریان،تقی.(1381).سفر در مه، چاپ دوازدهم، تهران: نگاه.

شمیسا،سیروس.(1373). انواع ادبی، چاپ دوم ، تهران: فردوس.

دلخوشنواز، هاشم.(1369). روانشناسی شخصیت کودک و نوجوان ، چاپ اول، تهران: اروند.

زرین‌کوب، عبدالحسین.(1386). با کاروان حلّه ، چاپ پانزدهم، تهران: علمی.

سیاسی، علی‌اکبر.(1390). نظریه‌های شخصیت یا مکاتب روانشناسی ، چاپ چهاردهم، تهران: دانشگاه تهران.

شولتس، دُوان.(1386). روانشناسی کمال ، ترجمه گیتی خوشدل، چاپ چهاردهم، تهران: پیکان.

صورتگر، لطفعلی.(1348). منظومه‌های غنائی ایران ، چاپ دوم، تهران: ابن‌سینا.

فروید، آنا. (1389). من و سازوکارهای دفاعی ، ترجمه محمد علی خواه، چاپ دوم، تهران: مرکز.

غنیمی هلال،محمد.(1393). لیلی و مجنون، ترجمه هادی نظری منظم و ریحانه منصوری، چاپ اول، تهران: نی.

کوئن، بروس. (1380). مبانی جامعه‌شناسی ، ترجمه غلامعباس توسلی و رضا فاضل، چاپ دوازدهم، تهران: سمت.

مک‌ماهون، سوزانا.(1389). روانشناسی لذت‌ عرفانی ، ترجمه جمال هاشمی، چاپ سوم، تهران: شرکت سهامی انتشار.

می،رولو.(1392). شجاعت خلاقیت، ترجمه حسین کیانی، چاپ اول، تهران: دانژه.

نیکزاد، محمود و مهرآرا، علی‌اکبر. (1372). زمینه‌ی راهنمایی و مشاوره در تعلیم و تربیت، چاپ اول، تهران: کیهان.